Γιώργος Μολέσκης: Αυτός ο κόσμος είναι ημιτελής και σε προκαλεί να γράφεις για τον συμπληρώνεις.

Συναντήσεις/ Ορίζοντας

Αυτός ο κόσμος είναι ημιτελής και σε προκαλεί να γράφεις για τον συμπληρώνεις

Ο Αντώνης Γεωργίου συζητά με τον Γιώργο Μολέσκη στον οποίο η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου απένειμε το φετινό «Βραβείο Γ.Φ. Πιερίδης» με το οποίο τιμώνται καταξιωμένοι λογοτέχνες του τόπου.

 Τα γεγονότα του Ιούλιου και του Αύγουστου του 1974 δεν φεύγουν ποτέ.

• Η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου καθιέρωσε το «Βραβείο Γ.Φ.Πιερίδης» το 2009, στο όνομα του πρώτου Προέδρου της. Μέχρι τώρα τιμήθηκαν οι εξής 10 λογοτέχνες: Μαρία Πυλιώτου, Πάνος Ιωαννίδης, Χριστάκης Γεωργίου, Θεοκλής Κουγιάλης, Ντίνα Κατσούρη, Ήβη Μελεάγρου, Μαρία Αβραμίδου, Χρίστος Χατζήπαπας, Κώστας Βασιλείου και Κυριάκος Χαραλαμπίδης.

Πως δεχτήκατε τη βράβευση σας;  Το γεγονός ότι το βραβείο φέρει και το όνομα ενός από τους κορυφαίους  κύπριους πεζογράφους, του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη, το κάνει για σας πιο ιδιαίτερο;

Με τον Γιώργο Φιλίππου Πιερίδη συνδεόμουν φιλικά και χαιρόμουν την κουβέντα μαζί του. Όπως και στα έργα του, ο λόγος του ήταν πάντα ακριβής, στον στόχο, με πολλή σοφία διατυπωμένος. Έγραψα για το έργο του στο αφιέρωμα του περιοδικού «Κύκλος», έκανα μαζί του μια συνέντευξη για το περιοδικό «Νέα Εποχή», τον αποχαιρέτησα και στην εκδημία του. Τον σκέφτομαι πάντα με πολλή αγάπη και χαίρομαι που παίρνω αυτό το βραβείο που φέρει το όνομά του και με το οποίο έχουν τιμηθεί σημαντικοί λογοτέχνες του τόπου μας.

Κάποτε πίστευα πως η ποίηση μπορεί να είναι ένα όπλο αγώνα για αλλαγή του κόσμου, τώρα την βλέπω περισσότερο ως ένα χαιρετισμό μεταξύ ομοϊδεατών.

Πότε αρχίσατε να γράφετε;  Ποια  ανάγκη  σας οδήγησε στο γράψιμο και για τι γράφετε;

Απ’ ό,τι θυμούμαι, τα πρώτα μου ποιήματα τα έγραψα όταν ήμουν δεκατεσσάρων χρονών. Εργαζόμουν τότε στην Αμμόχωστο ως ηλεκτροσυγκολλητής. Εκεί, ανάμεσα στα κρύα σίδερα, τις φλόγες της κόλλησης και τους θορύβους του εργαστηρίου γεννιούνταν οι πρώτες ποιητικές συγκινήσεις, τις οποίες κατέγραφα το βράδυ προσπαθώντας να τους δώσω ποιητική μορφή. Ουσιαστικά ήταν φυγές προς τα όνειρα.

Τι είναι η ποίηση για σας;

Η ερώτηση φαίνεται απλή, αλλά είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Ίσως γιατί το τι είναι η ποίηση, για τον καθένα που γράφει, έχει μια σταθερή αρχή και μια μεταβαλλόμενη, ιδεολογική, κατά κάποιο τρόπο, σημασία. Η πρώτη είναι μια εσωτερική ανάγκη να εκφράσεις τις συγκινήσεις και τις σκέψεις σου για πράγματα που βιώνεις στην καθημερινή σου ζωή. Πάνω σ’ αυτό βλέπεις να δημιουργείς με τον καιρό έναν ξεχωριστό κόσμο στον οποίο προσθέτεις καινούργιες παραμέτρους. Ταυτόχρονα νιώθεις πως αυτός ο κόσμος είναι πάντα ημιτελής και σε προκαλεί να γράφεις για τον συμπληρώνεις. Απ’ εκεί και πέρα έρχεται το θέμα του ρόλου που αποδίδεις στην ποίηση, της κοινωνικής της, δηλαδή, λειτουργίας και πόσο πιστεύεις ότι η γραφή είναι ένας τρόπος να συμμετέχεις. Κάποτε πίστευα πως η ποίηση μπορεί να είναι ένα όπλο αγώνα για αλλαγή του κόσμου, τώρα την βλέπω περισσότερο ως ένα χαιρετισμό μεταξύ ομοϊδεατών.

Νοιώθετε να έχετε κάποιες επιρροές από κάποια έργα, είτε από άλλους ποιητές, είτε από κάποιους  ανθρώπους;

Επιρροές πάντα υπάρχουν, από κάτι που διάβασες, από μια κουβέντα, μια χειρονομία, κάτι που μπορεί να ξυπνήσει μέσα σου κάτι δικό σου, κάτι που υπήρχε και περίμενε ένα ερέθισμα για να ζωντανέψει με τη μορφή μιας σκέψης, ενός συναισθήματος, μιας συγκίνησης, άμορφης στην αρχή, που αναζητά να πάρει μορφή για να υπάρξει. Τέτοια ερεθίσματα έρχονται από βιβλία, ποίησης και πεζογραφίας, αλλά και από τις καθημερινές ειδήσεις, από κουβέντες, συζητήσεις και άλλα. Αυτό που τελικά μετρά είναι αν αυτό που θα πεις θα πάρει μια θέση στον ποιητικό κόσμο που δημιουργείς.

Η πεζογραφία ποια θέση έχει στο έργο σας;

Η πεζογραφία ήρθε μετά την ποίηση και θα έλεγα ότι κατά κάποιο τρόπο την περιέχει. Αυτά που γράφω βγαίνουν μέσα από προσωπικές ιστορίες και βιώματα, μιλούν για ανθρώπους που γνώρισα, είναι μια άλλη, πιο διευρυμένη, πιο αναλυτική και πιο περιγραφική από ότι στην ποίηση άποψη της βιογραφίας μου. Με αυτό τον τρόπο θα έλεγα ότι, αν και λιγότερη σε ποσότητα, είναι εξ ίσου σημαντική με την ποίηση.

Όπως φάνηκε από το βιβλίο σας Κάθε Ιούλιο επιστρέφω, παραμένει έντονα εκείνος ο Ιούλιος μέσα σας. Έτσι είναι; Πόσο ότι έγινε συνεχίζει να  επηρεάζει τη ζωή μας και πως πρέπει να προχωρήσουμε πιστεύετε για να  ξεπεράσουμε τις συνέπειες εκείνου του Ιούλη;

Όλοι εμείς που ζήσαμε τα γεγονότα του Ιουλίου και του Αυγούστου του 1974 στις πιο ακραίες τους καταστάσεις και που είδαμε να χάνονται άνθρωποι και να χάνεται ο τόπος έχουμε συσσωρεύσει μέσα μας τόσα γεγονότα και τόσες παραστάσεις, που δεν φεύγουν ποτέ. Ανθρώπινες συμπεριφορές τις μέρες του πραξικοπήματος, η αγριότητα του πολέμου και η απελπισία της προσφυγιάς που ακολούθησαν, μας σημάδεψαν για πάντα. Και πώς να φύγουν όταν βλέπουμε τις συνέπειές τους να ριζώνουν στον τόπο και όταν βλέπουμε ανθρώπους να μην συνειδητοποιούν το κακό του παρατεταμένου αδιεξόδου. Τις συνέπειες δεν μπορούμε να τις ξεπεράσουμε με επιστροφή στο παρελθόν. Τέτοια επιστροφή δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο το μπροστά, η ειλικρινής παραδοχή των λαθών μας και η συνεργασία με τους Τουρκοκύπριους για να ενώσουμε, όσο πιο πολύ μπορούμε, τους ανθρώπους και τον τόπο.

Πως προέκυψε η μετάφραση; Ποιος ποιητής από όσους μεταφράσατε αγαπάτε ιδιαίτερα;

Μεταφράζω κατά κανόνα ποίηση. Ποίηση που για κάποιο λόγο μου είναι οικεία, μου αποκαλύπτει κάτι, με συγκινεί. Τα πρώτα ποιήματα που μετέφρασα τα είχα πρώτα αποστηθίσει και τα απάγγελλα στο πρωτότυπο. Μιλώ για Ρώσους ποιητές όπως ο Αλεξάντρ Μπλοκ, ο Νικολάι Γκουμιλιώφ, ο Μπόρις Παστερνακα, ο Όσιπ Μαντελστάμ, ο Αρσένι Ταρκόφσκι και άλλοι. Αυτό προέκυψε την περίοδο που φοιτούσα στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Μόσχας. Στο κοινόβιο όπου ζούσα έμεναν πολλοί Ρώσοι φοιτητές που αγαπούσαν την ποίηση. Μαζευόμασταν τα βράδια σε κάποιο δωμάτιο ή στον διάδρομο και διαβάζαμε ποιήματα. Ανάμεσά τους υπήρχαν αρκετοί που μπορούσαν να απαγγέλουν για ώρες από μνήμης, ολόκληρα κεφάλαια από τον Εβγένι Ονέγκιν του Πούσκιν και άλλα. Θέλησα να τους μιμηθώ. Το επόμενο στάδιο ήταν να δοκιμάσω να δω πώς θα ακούγονταν αυτά τα ποιήματα στα ελληνικά. Κι έτσι άρχισα να μεταφράζω, πρώτα από τα ρωσικά και στη συνέχεια από τα αγγλικά. Ανάμεσα στ’ άλλα κι ένα βιβλίο με ποιήματα σύγχρονων Τουρκοκυπρίων ποιητών, στον τίτλο του οποίου αναγράφεται ότι πρόκειται για «απόπειρα επικοινωνίας».

Τις συνέπειες δεν μπορούμε να τις ξεπεράσουμε με επιστροφή στο παρελθόν. Τέτοια επιστροφή δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο το μπροστά, η ειλικρινής παραδοχή των λαθών μας και η συνεργασία με τους Τουρκοκύπριους για να ενώσουμε, όσο πιο πολύ μπορούμε, τους ανθρώπους και τον τόπο.

Υπάρχει ένα ποίημα σας κάποιος στίχος σας που νιώθετε να σας εκφράζει πιο έντονα αυτή την εποχή;

Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο ποίημα και να πω ότι σήμερα αυτό με εκφράζει ιδιαίτερα. Είναι πολλά, απλά συμβαίνει μερικές φορές κάποια γεγονότα, χωρίς φανερό λόγο, να μου φέρνουν στη μνήμη ένα ποίημα και να αντιδρώ αναρτώντας το στο διαδίχτυο και απ’ εκεί βρίσκει τον δρόμο του προς κάποιο έντυπο, όπως τελευταία αυτό με τον τίτλο «Άρωμα γιασεμιού» ή το άλλο, «Νυχτερινή έξοδος στη Λευκωσία».

Έχουμε καλούς ποιητές στην Κύπρο; Παρακολουθείτε τους νεώτερους; Βλέπετε να έχουν κάποια κοινά στοιχεία μεταξύ τους και  τους παλαιότερους;

Σίγουρα έχουμε καλούς ποιητές, τόσο ανάμεσα στους παλαιότερους, όσο και ανάμεσα στους νεότερους, τους οποίους διαβάζω όσο μπορώ. Τα κοινά στοιχεία υπάρχουν, αφού κατά κύριο λόγο οι ποιητές εκφράζουν τον δικό τους εσωτερικό κόσμο, τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις και προβληματισμούς, τον έρωτα. Υπάρχουν όμως και κάποια διαφορετικά πράγματα, αφού μαζί με τα διαχρονικά θέματα εκφράζουν  ταυτόχρονα τις αναζητήσεις και το ύφος της εποχής τους και τα λένε με τον δικό τους τρόπο, αναζητούν άλλες, πιο νεωτερικές φόρμες. Διαφορετικά επηρεάζει σήμερα τους νέους και το τραύμα του τόπου, μιλούν με άλλες, πιο υποκειμενικές εικόνες, εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους.

Είναι η ποίηση πολιτική πράξη;

Η ποίηση είναι ο τρόπος του ποιητή να εκφράζεται πάνω στα πράγματα του καιρού του. Με αυτή την έννοια μπορεί η ποίηση να θεωρηθεί και ως πολιτική πράξη, τα όρια όμως είναι πάντα ευρύτερα

 

• Η τελετή βράβευσης που θα γινόταν τη Δευτέρα, 16 Μαρτίου, έχει αναβληθεί λόγω της έκτακτης κατάστασης των μέτρων πρόληψης της εξάπλωσης του κορωνοϊού.