Γνωρίστε τον επιβλητικό κόσμο των κωνοφόρων δέντρων

Του Τρύφωνα Τρύφωνος*

Μιας και έχουμε ήδη διανύσει την πρώτη βδομάδα του Δεκεμβρίου κι άρχισε για τα καλά να μυρίζει το γιορτινό κλίμα, αυτή τη βδομάδα θα ασχοληθούμε με μία κατηγορία φυτών, η οποία θυμίζει Χριστούγεννα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Αυτή η κατηγορία δεν μπορεί να είναι άλλη από τα κωνοφόρα δέντρα. Τα κωνοφόρα δέντρα, λόγω της μεγάλης τους ποικιλίας αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους βρίσκουν πολλές χρήσεις στην κηποτεχνία και λύνουν τα χέρια εμάς των σχεδιαστών κήπων σε περιπτώσεις όπου οι περισσότερες άλλες κατηγορίες φυτών αδυνατούν. Πάμε να γνωρίσουμε τα κυριότερα είδη κωνοφόρων δέντρων, τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και πώς μπορούμε να τα ενσωματώσουμε στον ευρύτερο σχεδιασμό του κήπου μας.

Χαρακτηριστικά και χρήσεις στην κηποτεχνία

• Τα κωνοφόρα είναι πράσινα δέντρα των οποίων το κύριο χαρακτηριστικό είναι η γρήγορη ανάπτυξη, η πλούσια και πυκνή πράσινη επιφάνεια που αναπτύσσουν, καθώς και η αντοχή τους στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Στην κηποτεχνία συνήθως χρησιμοποιούνται στις εξής περιπτώσεις:
• Για δημιουργία πράσινου «φόντου» και υψομετρικών διαφορών.
• Σαν φραχτικό φυτό προσφέροντας οριοθέτηση και απομόνωση του χώρου, ακουστική μόνωση, κατακράτηση της σκόνης της ατμόσφαιρας, καθώς και μείωση της ρύπανσης (λειτουργούν σαν «φίλτρα των πνευμόνων», όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενά μας άρθρα).
• Κοντά σε κιόσκια ή χώρους ξεκούρασης όπου δημιουργούν φυσική σκιά και δροσερό περιβάλλον.
• Για την κάλυψη ακαλαίσθητων τοίχων ή απόκρυψη παρακείμενης θέας
• Σε κεκλιμένα εδάφη όπου λόγω του ριζικού τους συστήματος, συγκρατούν και εμποδίζουν τη διάβρωση του εδάφους.
• Για διακοσμητικές χρήσεις, αφού τα περισσότερα είδη κωνοφόρων μπορούν να κλαδευτούν και να διατηρήσουν το οποιοδήποτε επιθυμητό σχήμα (κώνος, μπάλα, σπιράλ, μπον-μπον κ.ο.κ.).

Κατηγορίες κωνοφόρων

Υπάρχουν πολλών ειδών κατηγοριοποιήσεις σύμφωνα με τις οποίες μπορούμε να διαχωρίσουμε τα κωνοφόρα δέντρα. Σε αυτό το άρθρο διαλέξαμε την κατηγοριοποίηση σύμφωνα με το ύψος των φυτών, αφού στην κηποτεχνία αυτός είναι ο διαχωρισμός ο οποίος μας βοηθάει περισσότερο στο σχεδιασμό (αισθητική, υψομετρικές διαφορές, κ.ο.κ.). Οι κυριότερες κατηγορίες κωνοφόρων, σύμφωνα με το ύψος τους λοιπόν, είναι οι εξής:

Χαμηλά κωνοφόρα: Κύρια χαρακτηριστικά χαμηλών κωνοφόρων είναι ο τζουνίπερος (αόρατος), οι θούγιες και το χαμεκυπάρισσο. Λόγω του χαμηλού τους ύψους, τα κωνοφόρα αυτά χρησιμοποιούνται κυρίως ως εδαφοκαλυπτικά φυτά, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν μία πράσινη ενιαία επιφάνεια σε πολύ γρήγορο χρονικό διάστημα, καθώς και για μικρά φραχτικά (μπορτέρια) γύρω από τα λασάνια μας. Για οποιαδήποτε χρήση κι αν τα προτιμήσουμε όμως, για να είναι επιβλητικά και για να μπορούν να δώσουν το στίγμα τους στο χώρο, συστήνεται να φυτεύονται πολλά φυτά μαζί (γραμμική και όχι μεμονωμένη φύτευση).

Μεσαία κωνοφόρα: Τα μεσαίου ύψους κωνοφόρα, όπως τα κυπαρισσάκια gold crest, τα αριζόνικα, η καλλιτρίδα καθώς και διάφορα είδη θούγιας, μπορούν να φυτευτούν τόσο σε γραμμικές όσο και σε μεμονωμένες φυτεύσεις. Συνήθως, οι φυτεύσεις αυτών των κωνοφόρων γίνονται για τη δημιουργία μεσαίου ύψους φραχτικών, καθώς και για δημιουργία υψομετρικών διαφορών και πράσινου φόντου.

Επίσης, τα μεσαία ύψους κωνοφόρα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, συχνά κλαδεύονται σε σχήματα (τα γνωστά μπον-μπον). Καλό όμως είναι να αποφεύγουμε τη χρήση κωνοφόρων φυτών σε τέτοια σχήματα, καθότι πολλές φορές συναντάμε το φαινόμενο της «θερμοπληξίας». Λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών του καλοκαιριού, λόγω του πολύ πυκνού φυλλώματος των κωνοφόρων, η θερμοκρασία του φυτού ανεβαίνει υπερβολικά με αποτέλεσμα την άμεση ξήρανσή του. Αντί αυτών, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για μπον-μπον άλλα φυτά όπως μεσογειακούς θάμνους, ελιές, λικούστρα, ευγενίες, φωτίνιες, τα οποία δεν παρουσιάζουν αυτό το πρόβλημα.

Υψηλά κωνοφόρα: Τέτοια είναι η αροκάρια, το λεϊλάντι, τα ορθόκλαδα κυπαρίσσια, τα διάφορα είδη πεύκων, η πικέα και τα έλατα. Μπορούν να φτάσουν σε πολύ υψηλό ύψος και είναι ιδανικά για τη δημιουργία σκιερών χώρων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε όμως, ότι λόγω του όξινου εδάφους το οποίο δημιουργούν οι βελόνες των κωνοφόρων όταν πέφτουν, είναι πολύ δύσκολο να φυτεύσουμε κάτι άλλο κάτω από αυτά τα δέντρα εκτός από άλλα κωνοφόρα. Αυτό ισχύει τόσο και για χαμηλά όσο και για υψηλά κωνοφόρα.

Συντήρηση κωνοφόρων δέντρων

Τα κωνοφόρα δέντρα έχουν περιορισμένες ανάγκες συντήρησης, καλό όμως είναι να φροντίζουμε τα δέντρα μας, ώστε να εξασφαλίσουμε την ομαλή και γρήγορη ανάπτυξή τους.

Αρδευση: Τα κωνοφόρα δέντρα χρειάζονται κανονική άρδευση, αλλά όχι υπερβολικές ποσότητες, ώστε να επιτρέψουμε στο ριζικό τους σύστημα να κινηθεί σε μεγάλο βάθος και για να αποφύγουμε το φαινόμενο των «τεμπέλικων ρίζων» (lazy roots). Σύμφωνα με το φαινόμενο των lazy roots, οι ρίζες του δέντρου, λόγω της συχνής και υπερβολικής άρδευσης, βρίσκουν τις ιδανικές συνθήκες στην επιφάνεια του εδάφους και έτσι δεν αναγκάζονται να προχωρήσουν προς τα κάτω. Το επιφανειακό ριζικό σύστημα μπορεί να επιφέρει πολλές ασθένειες, αλλά ακόμα και εκρίζωση ολόκληρου του δέντρου σε περιπτώσεις δυνατών ανέμων.

Λίπανση: Λόγω του εκτεταμένου ριζικού τους συστήματος, τα κωνοφόρα δέντρα μπορούν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις θρεπτικές ουσίες του εδάφους. Επειδή όμως πολλές φορές το έδαφος μπορεί να μην είναι πλούσιο, αλλά και για να βοηθήσουμε τη γρήγορη λίπανση, συστήνεται η χρησιμοποίηση λιπάσματος 2 φορές το χρόνο (άνοιξη-φθινόπωρο) με τη γνωστή πλέον συνταγή 1 κουτάλι της σούπας σε κουβά 10L νερού.

Κλάδεμα: Το κλάδεμα είναι αναγκαίο ώστε να δώσουμε σχήμα, αλλά και για να κρατήσουμε τα κωνοφόρα μας στο επιθυμητό ύψος (ειδικά στις περιπτώσεις φραχτικού). Το κλάδεμα επίσης βοηθά ώστε να αναζωογονήσουμε το δέντρο, γι’ αυτό και πρέπει πάντα να αφαιρούμε ξεραμένα ή σπασμένα κλαδιά, τα οποία υπάρχει πιθανότητα να είναι προσβεβλημένα από ασθένειες. Οσον αφορά την κατάλληλη εποχή κλαδέματος, συνήθως συστήνεται η περίοδος Μαρτίου-Απριλίου (αρχές της άνοιξης) και Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου (αρχές του φθινοπώρου), όπου οι θερμοκρασίες δεν είναι ούτε πολύ υψηλές, αλλά ούτε και πολύ χαμηλές.

*BSc Γεωπονίας, MSc Αρχιτεκτονικής Κήπων,
διευθύνων σύμβουλος Green Forest,
αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Ενωσης Γεωπόνων,
πρόεδρος της Ενωσης Γεωπόνων Πάφου
Τηλ.: 99675101 / Εmail: [email protected]