Γνωρίστε τον πλούσιο κόσμο των φοινικοειδών φυτών

Του Τρύφωνα Τρύφωνος*

Τα φοινικοειδή φυτά είναι από τις πιο περιζήτητες και ευρέως διαδεδομένες κατηγορίες φυτών στην κηποτεχνία και όχι άδικα. Οι φοινικιές, εάν επιλεχθούν και τοποθετηθούν σωστά σε έναν κήπο, εκπέμπουν μία επιβλητικότητα και «αρχοντιά» που δύσκολα μπορείς να πετύχεις με άλλη κατηγορία φυτών. Υψηλά, μεσαία, χαμηλά, με χοντρό κορμό ή χωρίς, τα φοινικοειδή φυτά μπορούν να δημιουργήσουν υψομετρικές διαφορές, να δώσουν έμφαση σε ένα επιθυμητό σημείο, αλλά και να κοσμήσουν μία σύνθεση των ανθώνων (λασανιών) μας. Αν και είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά σε έναν τροπικό κήπο, ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα των φοινικοειδών φυτών είναι ότι συνδυάζονται εύκολα με σχεδόν όλα τα μεσογειακά είδη φυτών. Πιο κάτω αναλύουμε τα κυριότερα είδη, τη χρήση τους στην αρχιτεκτονική τοπίου, αλλά και τη φροντίδα που χρειάζονται αυτή την εποχή, ειδικά τα τελευταία χρόνια όπου οι φοινικιές των μεσογειακών χωρών έχουν χτυπηθεί από τον γνωστό ρυγχοφόρο κάνθαρο της φοινικιάς.

Κατηγορίες φοινικοειδών ανάλογα με την τοπιοτέχνηση

Οι φοινικιές μπορούν να χωριστούν σε πολλές κατηγορίες αναλόγως των φυσικών και βοτανικών τους χαρακτηριστικών. Εάν ενδιαφέρεστε για τις βοτανικές τους διαφοροποιήσεις μπορείτε εύκολα να συμβουλευτείτε την ιδιαίτερα εκτεταμένη στο θέμα βιβλιογραφία, αλλά και το διαδίκτυο. Σε αυτό το άρθρο όμως, διάλεξα να κατηγοριοποιήσω τα φοινικοειδή στην πιο πρακτική τους μορφή – ανάλογα, δηλαδή, με τη χρήση τους στην κηποτεχνία. Σύμφωνα μ’ αυτό το διαχωρισμό λοιπόν (ύψους και όγκου), έχουμε τρεις (3) μεγάλες κατηγορίες: τις υψηλές, τις μεσαίες και τις χαμηλές.

• Υψηλές φοινικιές: Τα κυριότερα είδη υψηλών φοινικιών που χρησιμοποιούμε στην Κύπρο είναι η Ουασιγκτόνια και η Δακτυλιφέρα. Το χαρακτηριστικό αυτών των φοινικιών είναι η γρήγορη ενδυνάμωση και το μεγάλο τους ύψους. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών τους, είναι ιδανικές για χρήση στην κηποτεχνία σε σημεία όπου θέλουμε να δοθεί έμφαση, καθώς και περιμετρικά του κήπου μας όπου δημιουργούν μία πανέμορφη υψομετρική διαφορά με τα υπόλοιπα φυτά που είναι φυτεμένα δίπλα τους.

• Μεσαίες φοινικιές: Οι μεσαίου ύψους φοινικιές έχουν καθαρότερο και λεπτότερο κορμό, καθώς και μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης. Είναι ιδανικές για φύτευση σε υποτροπικά και τροπικά κλίματα αφού, όπως όλες οι φοινικιές, αρέσκονται στις υψηλές θερμοκρασίες. Παραδείγματα μεσαίων φοινικιών είναι η φοινικιά Αρεκάστρουμ, ο Αρχοντοφοίνικας, η Neodypsis και η Ραβενέα. Λόγω του ύψους τους είναι ιδανικές για φύτευση σε κεντρικούς ανθώνες του κήπου με χαμηλότερου υψομέτρου φύτευση στην υπόλοιπη λεκάνη (θάμνοι και εδαφοκαλυπτικά).

• Χαμηλές φοινικιές: Οι κύριοι εκπρόσωποι των χαμηλού ύψους φοινικιών είναι η Σύκας, η Ρομπελίνα και ο Χαμέρωπας. Οι φοινικιές αυτές έχουν περιορισμένη ανάπτυξη και δημιουργούν μία ωραία σύνθεση όταν φυτευτούν σε συνδυασμό με άλλες φοινικιές, αλλά και άλλα τροπικά και οασοειδή φυτά.

Φυτεύσεις, μεταφυτεύσεις και γενική φροντίδα

Ολες οι φοινικιές αρέσκονται στις υψηλές θερμοκρασίες και στα υποτροπικά και τροπικά κλίματα. Αυτό τα καθιστά ιδανικά για φυτεύσεις σε παραλιακές περιοχές, όπου πολλά άλλα φυτά αδυνατούν. Επίσης, το γεγονότος ότι δεν έχουν κύρια ρίζα αλλά ένα επιφανειακό, επιπόλαιο ριζικό σύστημα, τα καθιστά φυτεύσιμα δίπλα από πισίνες, κιόσκια ή τοίχους αφού δεν πρόκειται να δημιουργήσουν οποιοδήποτε πρόβλημα στα γύρω κτίσματα.

Οσον αφορά τις μεταφυτεύσεις, είναι φυτά με υψηλό ποσοστό επιτυχίας, με την ιδανική περίοδο των μεταφυτεύσων να είναι η περίοδος Απριλίου-Μαΐου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν μεταφυτεύουμε ποτέ όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές, καθότι τα φυτά μας δεν θα μπορέσουν να αναπτύξουν νέο ριζικό σύστημα με αποτέλεσμα να ξεραθούν.

Τα φοινικοειδή είναι γενικά φυτά τα οποία είναι εύκολα στη συντήρηση, καθότι πέρα από νερό και λίπασμα δεν χρειάζονται οποιαδήποτε άλλη φροντίδα. Επίσης, το κλάδεμά τους γίνεται δύο φορές το χρόνο: Απρίλιο-Μάιο και Οκτώβριο-Νοέμβριο.

Προστασία από τον κόκκινο ρυγχωτό κάνθαρο

Για πολλά χρόνια τα φοινικοειδή δεν αντιμετώπιζαν ιδιαίτερες απειλές ή σοβαρές ασθένειες. Οπως αναφέραμε στον πρόλογό μας όμως, τα τελευταία χρόνια στις μεσογειακές χώρες έχει εμφανιστεί ο κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος (Rhynchophorus ferrugineus) ο οποίος, λόγω της γεωλογίας του και του γρήγορου πολλαπλασιασμού του, μας δημιουργεί πολλά προβλήματα στην αντιμετώπισή του. Φυσικά, όπως με όλες τις ασθένειες έτσι και με τον κόκκινο ρυγχωτό κάνθαρο, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχουν εξειδικευμένες εταιρείες, οι οποίες συνεργάζονται με εταιρείες συντήρησης κήπων και προσφέρουν την εφαρμογή και πλήρη επίβλεψη του προγράμματος πρόληψης και προστασίας των φοινικόδεντρων με τη μέθοδο των ενέσεων (injection). Η μέθοδος αυτή είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος καταπολέμησης του ρυγχοφόρου και η ένταξη στο πρόγραμμα δεν έχει ιδιαίτερα υψηλό κόστος, ενώ είναι σίγουρο ότι θα σώσει τις φοινικιές σας.

Επιπλέον, αυτή η εποχή του χρόνου είναι πάρα πολύ επικίνδυνη, καθότι όταν κόβουμε τα φύλλα των φοινικιών μας, εκκρίνεται μία ουσία η οποία ελκύει το ρυγχοφόρο προς τη φοινικιά και έτσι είναι απαραίτητο το λούσιμο των κεφαλών των φοινικιών με εντομοκτόνο με σκοπό την περαιτέρω πρόληψη.

*BSc Γεωπονίας, MSc Αρχιτεκτονικής Κήπων,
διευθύνων σύμβουλος Green Forest,
αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Ενωσης Γεωπόνων,
πρόεδρος της Ενωσης Γεωπόνων Πάφου,
Τηλ.: 99675101 / Εmail: [email protected]