Grooming: Η μεγάλη απειλή του διαδικτύου

Στο παρά πέντε αποτράπηκαν προσωπικές συναντήσεις εφήβων με δράστες

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Η συνεχής αύξηση των περιστατικών παιδικής πορνογραφίας δεν αφήνει κανένα αδιάφορο. Ιδιαίτερα το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας, το οποίο παρακολουθεί συνεχώς και τα ζητήματα αυτά σε μια προσπάθεια να εντοπίζονται έγκαιρα, δίνοντας την ίδια ώρα έμφαση στην πρόληψη και ενημερώνοντας γονείς και παιδιά για το πώς μπορούν να προστατευθούν.

Ραγδαία η αύξηση περιστατικών

Ο Υπεύθυνος του Γραφείου Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Αντρέας Αναστασιάδης, σημειώνει ότι η πιο διαδεδομένη μορφή ηλεκτρονικού εγκλήματος στην Κύπρο είναι τα αδικήματα που αφορούν την παιδική πορνογραφία. Δυστυχώς, φαίνεται και μέσα από τα στοιχεία ότι το πρόβλημα αυτό είναι πολύ σοβαρό στη χώρα μας με μια αυξητική τάση. Ενδεικτικό είναι ότι το 2013 διερευνήθηκαν 32 περιστατικά, το 2014 106, ενώ το 2015 μέχρι τώρα οι υποθέσεις που διερευνώνται φθάνουν τις 110.

Ερωτηθείς για τους λόγους που παρατηρείται η αύξηση αυτή, ο κ. Αναστασιάδης μάς επεσήμανε ότι κρούσματα πάντα υπήρχαν, ωστόσο με τις συνεργασίες που έχει αναπτύξει η Αστυνομία με διάφορους οργανισμούς λαμβάνει περισσότερη πληροφόρηση για νέα περιστατικά. Επίσης, όπως τόνισε ο κ. Αναστασιάδης, ακόμη ένας λόγος είναι η κατάχρηση του διαδικτύου. Παρά τη διαρκή προσπάθεια από πλευράς των αρμοδίων να ενημερώσουν και να διαφωτίσουν τους πολίτες -και δη τους γονείς- γι’ αυτό το πολύ σοβαρό θέμα, εντούτοις φαίνεται ότι ως κοινωνία δεν έχουμε αντιληφθεί τη σοβαρότητα αλλά την επικινδυνότητα αυτού του φαινομένου.

Η ανωνυμία της οθόνης ευνοεί τους δράστες

Η πλειοψηφία των εφήβων διατηρεί λογαριασμούς σε όλα σχεδόν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχοντας χιλιάδες διαδικτυακούς φίλους, τους οποίους δεν γνωρίζουν καν. Ετσι η ανωνυμία της οθόνης βοηθά στους δράστες να αλιεύουν με περισσότερη ευκολία τα θύματά τους.

Ενήλικοι που υποδύονται ανηλίκους ή ανήλικες με πλαστούς λογαριασμούς προσπαθούν να προσεγγίσουν τα παιδιά ή τους έφηβους προκειμένου να συναντηθούν από κοντά και να ακολουθήσει η εκμετάλλευση.

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως διαδικτυακό «grooming». Στη χώρα μας ακόμη δεν έχουν καταγραφεί περιστατικά grooming, αλλά οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες, με τον κ. Αναστασιάδη να εκτιμά ότι είναι θέμα χρόνου να συμβεί και αυτό. Ηδη, όπως μας είπε το Γραφείο, έχει αποτρέψει σε κάποιες περιπτώσεις στο παρά πέντε τέτοιες συναντήσεις.

To grooming θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες απειλές των παιδιών, καθώς δεν έχουν αναπτύξει τις άμυνές τους και δεν μπορούν πολλές φορές να υποπτευθούν ότι πίσω από έναν συνομιλητή τους μπορεί να κρύβεται ένας ενήλικος. Μπορεί να συµβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι πολύ δηµοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά, όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια, στα κοινωνικά δίκτυα (π.χ. Facebook, Stardoll), στα δωµάτια συνοµιλίας (chat rooms) κ.λπ.

Κάποιοι διαδικτυακοί groomers μπορεί να προσποιούνται ότι είναι συνομήλικοι µε τα παιδιά (π.χ. βάζοντας ψεύτικη φωτογραφία προφίλ και δηλώνοντας ψευδή ηλικία). Γι’ αυτό είναι σημαντικό να είμαστε πολύ προσεκτικοί µε ποιον συνομιλούµε στο διαδίκτυο. Ακόµα, οι διαδικτυακοί groomers συνήθως έχουν γνώσεις στο να χειρίζονται ψυχολογικά και συναισθηµατικά τους εφήβους και γι’ αυτό µπορεί να χρησιµοποιούν διάφορες τεχνικές προκειμένου να αποκτήσουν αρχικά την εμπιστοσύνη του εφήβου.

Ευκολόπιστοι αποδεικνύονται οι έφηβοι με χιλιάδες «φίλους»

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι την ίδια ώρα το γεγονός ότι οι έφηβοι πείθονται με ευκολία να δείξουν σε άγνωστους μέσω διαδικτύου μέρη του σώματός τους αλλά και το γεγονός ότι οι δράστες, ενώ πριν μερικά χρόνια ήταν άνω των 60 ετών σήμερα η ηλικία αυτή έχει μειωθεί κατά πολύ.

Σε ερώτησή μας για το ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουν οι γονείς στην προσπάθεια αυτή, ο κ. Αναστασιάδης επανέλαβε ότι το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει καλή επικοινωνία γονιού-παιδιού. Ετσι ακόμη και αν τα παιδιά προσεγγιστούν από επιτήδειους, να μπορέσουν να το αποκαλύψουν στους γονείς πριν να είναι αργά. Επεσήμανε ακόμη ότι οι γονείς θα πρέπει και οι ίδιοι αλλά και τα παιδιά να μάθουν να μην αναρτούν φωτογραφίες ανηλίκων ή να μην δημοσιοποιούν άλλα προσωπικά στοιχεία, όπως το σχολείο τους ή πού συχνάζουν ή πού βρίσκονται τη συγκεκριμένη ώρα.

Ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε ακόμη ότι για παράδειγμα το Facebook δεν δέχεται άτομα κάτω των 13 ετών να δημιουργήσουν λογαριασμό. Διερωτήθηκε, λοιπόν, όταν οι γονείς συναινούν στο να δημιουργήσουν λογαριασμό οι ανήλικοι, βάζοντας ψεύτικα στοιχεία, ποιο παράδειγμα τους δίνουν. Τόνισε, επίσης, ότι όλοι πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν ανέβει μια φωτογραφία στο διαδίκτυο δύσκολα κατεβαίνει!

Στην περίπτωση που εντοπίσουν οτιδήποτε ύποπτο, ο κ. Αναστασιάδης καλεί τους γονείς να ενημερώνουν το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στο τηλ. 22-808200. Η δράση πάντως του Γραφείου επεκτείνεται και εντός σχολείων με διαλέξεις, ώστε να ενημερώνονται παιδιά και έφηβοι για τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

---

Ενημερωθείτε για να προστατευτείτε

Το grooming ή αλλιώς «αποπλάνηση ανηλίκων μέσω διαδικτύου», όπως προαναφέραμε, θεωρείται σήμερα η μεγαλύτερη απειλή για παιδιά και εφήβους. Στη χώρα μας έχει σταματήσει στο παρά πέντε προσωπική συνάντηση εφήβων και δραστών -σε άλλες χώρες όπου το φαινόμενο είναι επίσης έντονο, δυστυχώς αυτό δεν συνέβη σε όλες τις περιπτώσεις. Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου πριν λίγες μέρες εξέδωσε σημαντικές λεπτομέρειες, για να προστατεύσουν οι έφηβοι τους εαυτούς τους αλλά και να γνωρίσουν οι γονείς το τι συμβαίνει.

Τι να προσέξετε

Η διαδικασία αυτή µπορεί να περιλαµβάνει κάποιες από τις παρακάτω τεχνικές: Ας θυμόµαστε ότι τα παραπάνω παραδείγµατα μπορεί από περίπτωση σε περίπτωση να διαφέρουν. Αλλωστε, η συνοµιλία αυτή µπορεί να κρατήσει για πάρα πολύ καιρό έως και χρόνια προκειµένου ο θύτης να πείσει το παιδί και να το κάνει να τον εµπιστευτεί.

• «Ας µιλήσουµε πιο ιδιωτικά» (προκειμένου να γίνει η κουβέντα πιο ιδιωτική, όπως σε ενα προσωπικό chat ή στο κινητό τηλέφωνο).

• «Πού βρίσκεται ο υπολογιστής; Από πού µου µιλάς τώρα;» (προκειµένου να δει εάν κάποιος ενήλικος ή γονέας είναι κοντά).

• «Ποιος είναι ο αγαπηµένος σου ηθοποιός; Συγκρότηµα; Τραγουδιστής;» (προκειµένου να εξοικειωθεί συναισθηµατικά το παιδί ή και να του κάνει δώρο κάποιο εισιτήριο για συναυλία).

• «Ξέρω κάποιον που µπορεί να σε βοηθήσει να κάνεις καριέρα µοντέλου/χορεύτριας/ηθοποιού» (προκειµένου να φλερτάρει και να ενθαρρύνει προσωπική συνάντηση).

• «Ξέρω έναν τρόπο που µπορείς να βγάλεις εύκολα και γρήγορα χρήµατα».

• «Πες µου τι σε απασχολεί. Ακούγεσαι πολύ στεναχωρηµένος. Μπορώ να σε βοηθήσω» (προκειµένου να κερδίσει την εµπιστοσύνη του παιδιού και να χτίσει έναν ισχυρό συναισθηµατικό δεσµό).

• «Μην πεις σε κανέναν για την καινούργια µας γνωριµία. Ας την κρατήσουµε µυστική από όλο τον κόσµο».

• «Ποιος είναι ο αριθµός του κινητού σου; Ποια είναι η διεύθυνση του σπιτιού σου; Σε ποιο σχολείο ή φροντιστήριο πηγαίνεις;» κ.λ.π. (το να ζητήσει προσωπικές πληροφορίες συνήθως συµβαίνει σε µετέπειτα στάδιο, όταν το παιδί ήδη νιώθει µεγάλη οικειότητα και εµπιστοσύνη).

• «Είσαι η αδερφή ψυχή µου. Ταιριάζουµε τόσο πολύ».

• «Θα σου στείλω κάτι που θα σου αρέσει, αλλά πρέπει να υποσχεθείς ότι δεν θα το δείξεις σε κανέναν άλλο. Θα είναι το κοινό µας µυστικό» (η αποστολή µπορεί να περιλαµβάνει βίντεο ερωτικού περιεχοµένου προκειµένου να εξοικειώσει το παιδί µε τέτοιες σκηνές).

•«Εάν δεν κάνεις αυτό που σου ζητάω, τότε θα στείλω τις φωτογραφίες που µου έστειλες στο σχολείο σου και στους γονείς σου» (προκειµένου να εκβιάσει το παιδί να κάνει αυτό που ζητάει, ούτως ώστε το παιδί να νιώσει φόβο και ενοχή και να µην αποκαλύψει σε κανένα τι συµβαίνει).

Πώς µπορείς να αντιδράσεις έξυπνα και να παραµείνεις ασφαλής

• Θυµόµαστε πάντα ότι είναι εύκολο στο διαδίκτυο να πει κάποιος ψέµατα για το ποιος πραγµατικά είναι.

• Ας είµαστε προσεκτικοί ποιους αποδεχόµαστε να γίνουν «φίλοι» και µε ποιους µιλάµε στο διαδίκτυο.

• Χρησιµοποιούµε τις ρυθµίσεις απορρήτου στους ιστοχώρους που επισκεπτόµαστε. Προσαρµόζουµε τις ρυθµίσεις, έτσι ώστε να µην βλέπουν όλοι το προφίλ µας ή τις φωτογραφίες µας!

• Δεν βάζουµε προκλητικά ονόµατα (username) στο προφίλ µας.

• Δεν κανονίζουµε ποτέ συναντήσεις µε ανθρώπους που στην ουσία δεν γνωρίζουµε, ακόµα και αν έχουµε γίνει «φίλοι» στο διαδίκτυο.

• Δεν ανταλλάσσουµε ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες ή ακατάλληλα βίντεο και φωτογραφίες. Μπορούν να µείνουν για πάντα στο διαδίκτυο και να διανεµηθούν στον οποιονδήποτε!

• Δε δελεαζόµαστε ποτέ από τα χρήµατα και τα δώρα. Ακόµα και αν κάποιος σε πληρώσει, για να κάνεις κάτι ακατάλληλο, παραµένει να είναι κακοποίηση.

• Ζητάµε τη συµβουλή και την υποστήριξη κάποιου ενήλικα που ξέρουµε ότι µας αγαπάει και που εµπιστευόµαστε. Ακόµα και αν νιώθουµε άσχηµα γι΄αυτό, όπως ντροπή, φόβο ή και ενοχές, θυµάµαι ότι η σωµατική µου και η ψυχική µου ακεραιότητα είναι προτεραιότητα και οφείλουµε εγώ και οι γονείς µου να την προστατεύουµε.