Γυρίζουν τις πλάτες οι αρμόδιοι στα παιδιά των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας

Του Κωστή Πιτσιλλούδη

Η έλλειψη ολιστικής πολιτικής και η υποστελέχωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) φαίνεται να συνέδραμαν ώστε να καταγραφούν 397 περιπτώσεις εγκατάλειψης ιδρυμάτων παιδικής προστασίας των ΥΚΕ μέσα σε μία δεκαετία (2010-2020).

Έπειτα από πρόταση των βουλευτών του ΑΚΕΛ, Σκεύης Κουκουμά, Ευανθίας Σάββα και Αντρέα Φακοντή, στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας για αυτεπάγγελτη εξέταση του ζητήματος, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έδωσε στη δημοσιότητα τα σχετικά στοιχεία. Σύμφωνα με το υπουργείο, το 2010 παρατηρήθηκε φυγή τεσσάρων παιδιών από τα ιδρύματα, το 2011 τριών παιδιών, ενώ το 2012 καταγράφηκαν τέσσερις φυγές, εκ των οποίων οι τρεις διενεργήθηκαν από ένα παιδί. Ένα χρόνο αργότερα, δύο παιδιά διενήργησαν συνολικά πέντε φυγές, ενώ παρατηρήθηκαν άλλα 11 μεμονωμένα περιστατικά. Το 2014 υπήρξαν δύο διαφορετικές περιπτώσεις φυγής παιδιών και το 2015 σημειώθηκαν συνολικά 12 φυγές, όπου οι επτά διενεργήθηκαν από δύο παιδιά. Όσον αφορά το 2016, καταγράφηκαν 33 φυγές, με τις 22 να προκύπτουν από τέσσερα παιδιά, ενώ το επόμενο έτος σημειώθηκαν 12 περιπτώσεις φυγής από τέσσερα παιδιά και εννέα μεμονωμένες φυγές. Το 2018 τα περιστατικά πολλαπλασιάστηκαν, καθώς υπήρξαν 98 φυγές, εκ των οποίων οι 95 αφορούσαν τρία παιδιά. Επίσης, το 2019 ήταν το έτος με τα περισσότερα περιστατικά, όπου σημειώθηκαν 131 (30 μεμονωμένα και 101 φυγές που διενεργήθηκαν από εννέα παιδιά). Κατά το προηγούμενο έτος σημειώθηκαν 73 περιστατικά, με τα 53 να αφορούν οκτώ παιδιά. Σημειώνεται ότι τα στοιχεία για το 2020 δεν είναι ολοκληρωμένα.

 

Σκεύη Κουκουμά: Οι ΥΚΕ όχι μόνο δεν εκσυγχρονίζονται, αλλά κάνουν βήματα προς τα πίσω

«Στη συνεδρία εκφράσαμε την ανησυχία μας για τις συχνές ανακοινώσεις για παιδιά που εγκαταλείπουν τον τόπο διαμονής τους», δήλωσε στη «Χαραυγή» η βουλευτής του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά και επεσήμανε ότι από τα στοιχεία που έχει κοινοποιήσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, «επιβεβαιώνεται η θέση που είχαμε εκφράσει και στη συνεδρία της Επιτροπής Εργασίας, στην οποία συζητήθηκε το θέμα».

Εξήγησε ότι οι ΥΚΕ όχι απλά δεν εκσυγχρονίζονται για να συναντήσουν τις σημερινές προκλήσεις και ανάγκες των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, αλλά κάνουν βήματα προς τα πίσω. «Το αποτέλεσμα είναι τα προβλήματα να γιγαντώνονται και οι ΥΚΕ να αποτελούν έναν απλό θεατή. Χωρίς παρεμβάσεις, χωρίς στήριξη, χωρίς αποτελεσματική δράση», ανέφερε χαρακτηριστικά η Σκεύη Κουκουμά.

 

Επίτροπος Παιδιού: Το φαινόμενο της φυγής από τα ιδρύματα είναι εξαιρετικά σοβαρό και επιβάλλει την ανάγκη λήψης μέτρων

Σε επικοινωνία που είχαμε με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου, τόνισε ότι συνεχίζει να εκφράζει τις ανησυχίες της για τη φυγή των παιδιών. «Τα παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους είναι πολλαπλά ευάλωτα ως παιδιά, αφού μιλάμε για παιδιά που μετακινήθηκαν από τη βιολογική τους οικογένεια, που μένουν σε Στέγες, λόγω σοβαρών τραυματικών βιωμάτων ή και συναισθηματικών ελλειμάτων από τη βιολογική οικογένεια λόγω φύλου, λόγω αναπηριών, λόγω μεταναστευτικού βιογραφικού. Λόγω ακριβώς της πολλαπλής τους ευαλωτότητας, αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου: κινδυνεύουν να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης, κακοποίησης, να εμφανίσουν παραβατική ή/και αντικοινωνική συμπεριφορά, χρήση ουσιών, μαθησιακές δυσκολίες, σχολική παραίτηση, προβλήματα ψυχικής υγείας», εξήγησε η Επίτροπος.

Επεσήμανε επίσης ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παιδιά υπό τη νομική φροντίδα όλου του κράτους και να λαμβάνουν μεταχείριση από διεπιστημονική ομάδα, αποτελούμενη από επαγγελματίες όλων των αρμόδιων υπηρεσιών. Η κα Μιχαηλίδου πρόσθεσε ότι στόχος της μεταχείρισης αυτής πρέπει να είναι, μέσα από την παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων και υπηρεσιών, η ολιστική και διεπιστημονική υποστήριξη των αναγκών τους. Υπογράμμισε ότι το φαινόμενο της αντικοινωνικής συμπεριφοράς και φυγής από τα ιδρύματα είναι εξαιρετικά σοβαρό και επιβάλλει την ανάγκη λήψης των κατάλληλων μέτρων για τη διαχείριση και συνδιαχείρισή του από όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες.

 

ΥΚΕ: H φυγή δεν είναι απαραίτητα συνδεδεμένη με το χώρο διαμονής

Σε επικοινωνία που είχαμε με εκπρόσωπο των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, μας ανέφερε ότι ο αριθμός 397 αφορά κυρίως αριθμό επαναλαμβανόμενων φυγών, που συνήθως πρόκειται για κάποιες ώρες, από 5-10 εφήβους παγκύπρια.

Συμπλήρωσε ότι οι έφηβοι που εγκαταλείπουν τη Στέγη είναι παιδιά με βεβαρημένο ιστορικό από πλευράς τραυματικών βιωμάτων και παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς σε όλους τους τομείς και δομές (π.χ. σχολείο), με κύριο χαρακτηριστικό τη μη αποδοχή ορίων.

Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο, πρόκειται ουσιαστικά για παιδιά τα οποία μέχρι την εφηβεία τους στην οικογένειά τους έχουν συγκεντρώσει συσσωρευμένα πολλά προβλήματα και ιδιαιτερότητες.

«Λαμβάνοντας υπόψη την ευαλωτότητα των παιδιών αυτών, επιδιώκεται συστηματική συνεργασία των ΥΚΕ με την Αστυνομία για από κοινού διαχείριση», τόνισε.

Δήλωσε δε ότι απώτερος στόχος είναι ο ταχύτερος δυνατός εντοπισμός του έφηβου, ενώ συν τω χρόνω, λόγω της πολυπλοκότητας του θέματος, οι ΥΚΕ επιδιώκουν την πολυθεματική διαχείριση των περιπτώσεων, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των εφήβων σφαιρικά.

«Βάσει των πιο πάνω, η φυγή παιδιών εφηβικής ηλικίας από ιδρύματα δεν είναι απαραίτητα συνδεδεμένη με το χώρο διαμονής, αλλά με τις ιδιαιτερότητες της κατάστασης του εκάστοτε παιδιού», κατέληξε ο εκπρόσωπος.

 

Άντρια Νεοκλέους: Δεν υπάρχει ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος

 

«Είναι παιδιά που αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες, που συχνά έχουν βιώσει εγκατάλειψη και βία, ως εκ τούτου πρέπει να υπάρχουν εξιδεικευμένες παρεμβάσεις», ανέφερε στη «Χ» η διευθύντρια του ανθρωπιστικού τομέα του διεθνούς ανθρωπιστικού οργανισμού Hope for Children, Άντρια Νεοκλέους.

Αναφερόμενη στους παράγοντες που οδηγούν τα παιδιά στην εγκατάλειψη των ιδρυμάτων, η κα Νεοκλέους ανέφερε ότι οι παράγοντες ποικίλουν, όμως ένας από τους κύριους λόγους είναι ότι αρκετά παιδιά πριν τη διαμονή τους στις στέγες ζούσαν σε οικογένειες που δεν είχαν όρια βιώνοντας εγκατάλειψη, παραμέληση, ακόμη και βία.

«Σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά δεν είναι εξοικειωμένα να ακολουθούν ένα πρόγραμμα και κανονισμούς και όταν εισέλθουν σε μία Στέγη που έχει κάποια δομή, που θέτει όρια, φαίνεται ότι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν. Συνεπώς, χρειάζεται συγκεκριμένη δουλειά για να μπορούν να εμπιστευτούν αλλά και να συνεργαστούν με τα άτομα που τους παρέχουν στήριξη», εξήγησε.

Η κα Νεοκλέους, προσθέτοντας ακόμη έναν κύριο παράγοντα, ανέφερε ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου παιδιά εμπλέκονται με άτομα εκτός Στεγών και πολλές φορές παρασύρονται.

Εξήγησε ότι τη δεδομένη περίοδο δεν υπάρχουν εξειδικευμένα προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών που διαμένουν στις Στέγες.

Για να παρατηρηθεί βελτίωση, πρόσθεσε ότι πρέπει να υπάρχει εμπλοκή διαφόρων εξιδεικευμένων επαγγελματιών που να μπορούν να προσφέρουν ολιστική παρέμβαση και το κάθε παιδί πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή περίπτωση.

Έφερε ως παράδειγμα την εμπλοκή των κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και παιδοψυχίατρων, αλλά και άλλες προσεγγίσεις που μπορούν να βοήσουν, όπως η εργοθεραπεία και η μουσικοθεραπεία».

«Οι κρατικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, δεν έχουν την κατάλληλη στελέχωση για να μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες που χρειάζονται τα παιδιά. Επίσης, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας δεν στελεχώνονται από ψυχολόγους για να μπορούν να παρέχουν την απαιτούμενη υποστήριξη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκρίνονται άμεσα, ακόμη και σε προληπτικό επίπεδο, καθώς γίνεται προτεραιοποίηση των περιπτώσεων, λόγω της υποστελέχωσης», παρατήρησε.