H κυπριακή παράδοση πήγε όπερα

«Τραγούδια της Κύπρου, δύο γλώσσες, ένα βίωμα…»

της Άννας Μισιαούλη

Κυπριακά τραγούδια ακούμε συνήθως σε παραστάσεις συνυφασμένες με την κυπριακή παράδοση είτε είναι οι διοργανώσεις για τον Κατακλυσμό και τους τοπικούς χορούς για τοπικά προϊόντα, είτε σε εκπομπές και εκδηλώσεις ειδικά αφιερωμένες στην κυπριακή παράδοση. Κι όμως η κυπριακή μουσική στην τοπική τοπολαλιά μπορεί επάξια να σταθεί και σε μια από τις πιο γνωστές όπερες στον κόσμο.

Στις 15 Δεκεμβρίου, η κυπριακή παράδοση βρέθηκε στην Όπερα του Σίδνεϊ, στην Αυστραλία. Ένα κονσέρτο ιστορικής σημασίας όπως το χαρακτήρισαν οι διοργανωτές, αφού για πρώτη φορά η όπερα του Σίδνεϊ φιλοξένησε κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου, θέλησε να ταξιδέψει το κοινό στην ιστορία της Κύπρου μέσα από τη μουσική και τα τραγούδια της, τραγουδισμένα στις τοπικές τοπολαλιές μέσα από το μήνυμα «Τραγούδια της Κύπρου, δυο γλώσσες, ένα βίωμα…»

«Οι άνθρωποι ξεχνούν την κοινή τους κουλτούρα και τη μακρά ιστορία συμβίωσης. Και αυτό θέλαμε να υπενθυμίσουμε» Στην ιστοσελίδα της Όπερας του Σίδνεϊ, το κονσέρτο χαρακτηρίστηκε ως μια πράξη αγάπης με τραγούδια από ιστορίες αγάπης, γεμάτα θάρρος, ντέρτι και ελπίδα για τους ανθρώπους της Κύπρου, ενώ το πρώτο και χαρακτηριστικό σχόλιο ανέφερε: «Όταν ένα κονσέρτο σε αφήνει ενθουσιασμένο ώρες μετά, τότε ξέρεις ότι ήταν εξαιρετικό».

Για να ταξιδέψουμε κι εμείς μαζί με το κοινό της Αυστραλίας, μιλήσαμε με δύο από τους συντελεστές της παράστασης, τη Δρα Ayse Goknur, της οποίας ο Σκαλιώτης παπ-πούς βρέθηκε στη χώρα πριν από δεκαετίες και τον Δρα Yalcin Oytam, από την Αγία Μαρίνα, ο οποίος βρέθηκε μετανάστης στην Αυστραλία κατά την εφηβεία του. Το ανσάμπλ συμπληρώνουν οι Αχιλλέας Γιαγκουλής στο μπουζούκι, ο Gazi Yalcin στον μπαγλαμά και ο Τζιωρτζ Ελ Αζάρ στα κρουστά.

 

Κοινά βιώματα για τους ανθρώπους της Κύπρου Κοινά βιώματα για τους ανθρώπους της Κύπρου

Η Ayse επαγγέλλεται σοπράνο και είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη. Σπούδασε στη Μετροπόλιταν Όπερα και στο Βασιλικό Κολέγιο Μουσικής και έκανε το ντεπούτο της στην Όπερα του Σίδνεϊ, όπου και συνεχίζει να δίνει παραστάσεις.

Ο Yalcin δημόσιος υπάλληλος τη μέρα και ποιητής και μουσικός τα βράδια, πείστηκε ότι το συγκεκριμένο κονσέρτο μπορεί να γίνει πραγματικότητα με τη φωνή της Ayse και τελικά μαζί και με τη συμμετοχή του Αχιλλέα και του Τζιωρτζ η πραγματικότητα έγινε μαγεία. Μιλώντας στη «Χαραυγή», η Αyse και ο Yalcin ανέφεραν ότι το κονσέρτο μιλά για την ιστορία της Κύπρου, τον βίαιο διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων του νησιού, αλλά και τους δεσμούς που δένουν τους ανθρώπους.

Τόσο η Ayse, όσο και ο Yalcin αναφέρθηκαν στον φυλετικό εθνικισμό ως τη βασική αιτία των δεινών του νησιού με αποτέλεσμα να ξεχνιούνται ή να αφήνονται στο περιθώριο τα όσα ενώνουν τους ανθρώπους που είναι η μουσική, η παράδοση, η κουλτούρα αλλά και κοινά βιώματα. «Εξαιτίας του φυλετικού εθνικισμού», όπως τον χαρακτήρισε ο Yalcin «οι άνθρωποι ξεχνούν την κοινή τους κουλτούρα και τη μακρά ιστορία συμβίωσης. Και αυτό θέλουμε να υπενθυμίσουμε με ένα θετικό τρόπο και δεν υπάρχει καλύτερος τέτοιος τρόπος από τη φωνή της Ayse».

Υπάρχει μια Κύπρος, και ένας είναι ο λαός της, συμπλήρωσε η Ayse, «και αυτό το υπενθυμίζουμε μέσα από τα τραγούδια της Κύπρου, πολλά από αυτά είναι και στις δύο γλώσσες του νησιού».

«Για να το κάνουμε αυτό, διαλέξαμε προσεκτικά τα τραγούδια. Παρ’ όλο που υπήρχαν πολλές εκπλήξεις για το κοινό όπως η παρουσία της Τ/κ ποιήτριας Nese Yasin, να πω πως το ρεπερτόριο της βραδιάς περιελάμβανε το “Γιασεμί”, ένα από τα αγαπημένα μου στα Ελληνικά, τον Συρτό / Dolama, που ήταν και στις δύο γλώσσες, και το τραγούδι Sabahın Seher Vahdında που μιλά για τον έρωτα ενός νεαρού μουσουλμάνου για μια νεαρή χριστιανή που διαβάζει τη Βίβλο», σημείωσε ο Yalcin.

Συμπλήρωσε, ότι στην παγκόσμια αυτή πρεμιέρα παρουσιάστηκαν 600 χρόνια κυπριακής μουσικής, με όμορφα τραγούδια και ιστορίες αγάπης, όπου οι εραστές χωρίζονται από την εθνότητα, τη θρησκεία και το διαχωρισμό. Ταυτόχρονα, στο κονσέρτο έγινε και η πρώτη παγκόσμια παρουσίαση τραγουδιού του Yalcin, που όπως ανέφερε ο ίδιος εναρμονίζεται με τη φωνή της Ayse. Αντιδράσεις από εθνικιστές Υπήρξαν αντιδράσεις όταν έγινε γνωστό ότι θα πραγματοποιηθεί το συγκεκριμένο κονσέρτο, ανέφερε η Ayse, όμως «ήμασταν αποφασισμένοι», συμπλήρωσε, «επειδή είναι αυτό ακριβώς που θέλουμε να δείξουμε με το κονσέρτο, ότι τους Κυπρίους τους ενώνει μια βαθιά κοινή ιστορία, τους ενώνει η κοινή κουλτούρα, αλλά και η πίκρα και ο πόνος του διαχωρισμού».

Αυτή η συναυλία ήταν «ένα κάλεσμα για ειρήνη και μια αντίσταση ενάντια στις προκαταλήψεις και τον εθνικισμό. Ο στόχος ήταν απλός και ταυτόχρονα περίπλοκος: να φέρει μαζί τις δύο πλευρές της κοινότητας σε μια ενιαία γιορτή. Και αυτό μπόρεσε και έγινε γιατί μέσα από τα κυπριακά τραγούδια που δείχνουν ότι με αγάπη και επιμονή μπορούν να ξεπεραστούν όλα».

Πώς γεννήθηκε η ιδέα «Υπάρχει μια Κύπρος, και ένας είναι ο λαός της, και αυτό το υπενθυμίζουμε μέσα από τα τραγούδια της Κύπρου, πολλά από αυτά είναι και στις δύο γλώσσες του νησιού»

Απαντώντας στη «Χαραυγή», για το πώς γεννήθηκε η ιδέα του κονσέρτου, η Ayse εξήγησε ότι επισκέφθηκε την Κύπρο όταν πέθανε η μητέρα της και λίγο αργότερα η θεία της. Το νησί την ενθουσίασε και γεννήθηκε η ιδέα γι’ αυτό που αργότερα αποτέλεσε τον πυρήνα για τη δημιουργία του κονσέρτου, «Τα Τραγούδια της Κύπρου».

«Η ιδέα γεννήθηκε γιατί όταν βρέθηκα στην Κύπρο και αναζήτησα τις ρίζες μου, ερωτεύτηκα το νησί. Και ήθελα να δημιουργήσω μια συναυλία στη μνήμη της μητέρας μου και του παππού μου και να τραγουδήσω και στις δύο γλώσσες, γιατί δεν πιστεύω στο διαχωρισμό. Αυτό ήταν το κίνητρο», σημείωσε η Ayse και συμπλήρωσε ότι ήταν κάτι πολύ εσωτερικό και με συναισθηματική φόρτιση, αλλά και μια επανασύνδεση με τους δικούς της ανθρώπους και τον τόπο καταγωγής της.

Με την επιστροφή της στην Αυστραλία, πήγε σε μια ταβέρνα στο Σίδνεϊ, όπου συνάντησε μια ομάδα Ελληνοκυπρίων και τραγούδησε γι’ αυτούς στα Ελληνικά. Οι θετικές αντιδράσεις τους την ώθησαν να εφαρμόσει την ιδέα της στην πράξη. Απευθύνθηκε στον Yalcin, o οποίος ενθουσιάστηκε με την ιδέα και προσέφερε τη βοήθειά του στην καλλιτεχνική διεύθυνση του κονσέρτου και με την επιλογή των τραγουδιών.

Ακολούθησε η δημιουργία του ensemble με τα υπόλοιπα μέλη του που είναι ο Αχιλλέας Γιαγκούλη στο μπουζούκι, ο Gazi Yalcin στον μπαγλαμά και νέυ (φλάουτο της Μέσης Ανατολής) και o George El Asar στα κρουστά. Για την Ayse η διαδικασία πραγματοποίησης του κονσέρτου ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή ψυχικά εξαιτίας της απώλειας της μητέρας της, ταυτόχρονα όμως υπήρξε και μέρος του δικού της θρήνου και της διαδικασίας να ξεπεράσει την απώλειά της, ανέφερε στη «Χαραυγή»