Σημεία Κοινού/ Ορίζοντας

H λογοτεχνική οπτική του βιβλίου του Αντρέα Νικολαΐδη

«Η Νήσος του Χαλκουντάν, μια κωμικοτραγική ιστορία» από τις Εκδόσεις Γκοβόστη.

«Η τέχνη δεν είναι καθρέφτης όπου καθρεφτίζεται ο κόσμος, αλλά ένα σφυρί με το οποίο του δίνουμε σχήμα»  είναι τα λόγια του Μαγιακόφσκι.

Ύστερα  ήρθε με φορά ο Νικολαΐδης…  Ξερίζωσε με βία ένα κομμάτι γης κι άρχισε να το διερευνά και να το εξιστορεί. Το άρπαξε με τα χέρια του και το πέταξε ψηλά στον ουρανό. Ήταν η Γέννηση…. Το Χαλκουντάν γεννήθηκε και υψώθηκε μαζί με τους Χαλκουνταναίους σαν αερόστατο…

Ο συγγραφέας Αντρέας Νικολαΐδης με αυτό το βιβλίο του ιχνηλατεί επίμονα κι επίπονα πάνω στην Ιστορία, όχι για να ισορροπήσει και να βολευτεί  μέσα στις ένδοξες φτερούγες της αλλά, για να σφυρηλατήσει σαν τον σιδερά που ατσαλώνει το σίδερο πάνω στη  φωτιά και το κάνει κοφτερό δρεπάνι.

Τα δεκατέσσερα κεφάλαια του βιβλίου κατεβαίνουν σαν  ορμητικά νερά, με ποιητικές αποχρώσεις, σκαρφαλώνοντας  με τέχνη το ένα πάνω στο άλλο. Η γέννηση… Ο χαλκός και η σκουριά… Η βλάστηση των Μανιταραίων… Σιδώνιοι και άλλοι… Η κάθοδος των Φαρσών… Ο Μέγας γητευτής και η Δυναστεία των Λαγιδών… Το όργιο της Αυτοκρατορίας του Ρωμύλου… Ο παράδεισος και η κόλαση της αυτοκρατορίας του Βύζα… Τα χρόνια του απόντος βασιλιά και των φτωχών ιπποτών… Η βούλα της Λαζανιάς… Η σχεδόν αιωνιότητα της Γαληνοτάτης… Το τσιμπούσι της Βεζιρίας…Το νοίκι της Αλβιώνας… Η Δημοκρατία του Χαλκουντάν…

«Αν έσιει νάκρα του γυαλού όπου το ττάκκα ττούκκου
παμόν από τα τζιύμματα τζιαί λείψην που το σκάσμαν 
που τον τζιαιρόν τους Ενετούς ώς τον τζιαιρόν του Τούρκου
Τζι’ ως σημερον, που τους καμούς, έσιει τζι’ η Τζιύπρος πνάσμαν»  γράφει ο Παύλος  Λιασίδης.

Εκείνο το κομμάτι γης που ξερίζωσε ο Νικολαΐδης μέσα από τη θάλασσα  και το πέταξε στον ουρανό σαν μπαλόνι είναι το δικό μας ατίθασο Χαλκουντάν

Οι αναφορές του βιβλίου ακουμπούν στο σήμερα, ενώ ο χαλκός είναι παντοτινός σε τούτο το νησί… Το ίδιο και ο τρόπος σκέψης σήμερα δεν διαφέρει. Η Κύπρος είναι δική μας και ξένη ταυτόχρονα. Μια δύναμη που εναλλάσσεται και μια θάλασσα… από κομμάτια ανθρώπων… που δεν γυρεύουν ταυτότητα, παρά μονάχα πλανώνται κι αγωνιούν να εμβολιαστούν από κάτι ξένο. Ο Νικολαΐδης καταφέρνει να πατά πάνω στις λέξεις με μια  περίτεχνη, σπερματική, υποσαρκάζουσα γλώσσα και αρματώνει αυτή τη γη και τη θάλασσα. Καταφέρνει να ακροβατεί πάνω στον χαλκό και να του δίνει σχήμα. Το Χαλκουντάν είναι μια ιστορία που πληγώνει και πληγώνεται. Αγαπημένη, κι αναθεματισμένη μαζί, ξεπροβάλει δίχως φίμωτρα και σκεπάσματα. Το τόξο του καταφέρνει να  καρφώσει την πέτρα.

Παράφορο, παράδοξο  και άτακτο κτύπημα το οποίο διαμορφώνει μια οπτική γωνία που δεν ειπώθηκε. Το Χαλκουντάν είναι η αλήθεια και το ψέμα μας. Ο χαλκός δεν είναι η ταυτότητα μας, αλλά ανεπιφύλακτα είναι το υπαρξιακό ανάστημά μας βγαλμένο μέσα από τις μύλες της Ιστορίας.

«Διάβασαν τα παιδιά το βιβλίο του σήμερα – :  
είπαν ιδού, καιρός που ανθίζει  στων συντριμμιών τα σπλάχνα»,

στίχοι του Σύριου ποιητή Άδωνι

Στη λογοτεχνία η πραγματικότητα μπορεί να μεταμορφωθεί. Η λογοτεχνία είναι ο χώρος με τη μέγιστη ελευθερία. Δεν υπάρχουν όρια στην ελευθερία που έχει κανείς που γράφει.

Γράφει ο Νικολαΐδης: «Ησυχία, η θάλασσα γαλήνια και ξαφνικά μια μπουρμπουλήθρα. Μετά από λίγο άλλη μια, δύο, τρείς, εκατό, χιλιάδες, αμέτρητες μπουρμπουλήθρες. Σεισμός˙ ο βυθός ταράζεται και ένα κομμάτι στεριάς αναδύεται από τον πάτο. Η Νήσος του χαλκού, το Χαλκουντάν. Το ορυκτό σμίγει με τη φωτιά και γεννιέται ο χαλκός.  Η σκουριά γεννιέται μοιραία με το χαλκό. Οι Χαλκουντάνοι βλέπουν τη γη, μυρίζουν το χώμα, ακούν την φωτιά να τρώει το ξύλο, πιάνουν στα χέρια τους το χαλκό και γεύονται τις χαρές των κόπων τους αδιαφορώντας για τη σκουριά που περισσεύει. Αυτό το αναπότρεπτο δημιούργημα, σε αντίθεση με τον χαλκό, μένει αχρησιμοποίητο, καταδικασμένο με την κατάρα της αχρησίας. Μολαταύτα, η τεράστια παραγωγή χαλκού στη νήσο του Χαλκουντάν δημιουργεί αμέτρητους τόνους σκουριάς που διαχέονται σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό του εδάφους.»

«Η άγια σκουριά που μας γεννά. Μας τρέφει ,τρέφεται από μάς, και μας σκοτώνει» γράφει ο Νίκος Καββαδίας

Ο Ανδρέας Νικολαΐδης δεν αστειεύεται. Πρωτοπορεί και πραγματοποιεί τολμηρά βήματα προς τον απλό και τίμιο άνθρωπο, πράγμα ξεχασμένο, δηλώνοντας μας  ξεκάθαρα με το Χαλκουντάν πως ο πνευματικός κόσμος θα πρέπει να πορευτεί προς μια καινούρια κατεύθυνση, αυτήν που να ορίζει ξανά το ειλικρινές πρότυπο, του απλού και τίμιου ανθρώπου… Αρχιάρχοντες, Ιππότες, Αυτοκράτορες, Θρησκείες του Κρίνου και Θρησκείες του Οράματος, πειρατές, πόλεμοι, εξουσίες, φόροι, πείνα, οι σκουριασμένοι είναι σκουριασμένοι. «Χαλκό βγάζουνε βαθιά απ’ τη γη, χαροπαλεύοντας με την ζωή»

«Μέσα στην κόλαση, μεσ’ το σκοτάδι, ζούνε σαν ίσκιοι, μέρα και βράδυ
Χαλκό βγάζουνε, βαθιά απ’ τη γη, χαροπαλεύοντας με την ζωή
Μα οι σκλάβοι τώρα σφίγγουν την γροθιά, για τ’ άγιο το ψωμί και για τη λευτεριά
Κλέβουν τον ίδρο τους κι απ’ το κορμί τους, ρουφούν το αίμα τους και την ζωή τους
Παιδιά, γυναίκες σ’ ένα δράμα ζουν, αργοπεθαίνουν πλάι κι αργοσβήνουν
Μα πολεμούν όλ’ ηρωικά, για τ’ άγιο το ψωμί και για την λευτεριά»
Από το «Εμβατήριο των μεταλλωρύχων » του Τεύκρου Ανθία

 

«Το  ζήτημα πια έχει τεθεί», επιμένει με τον ανατρεπτικό του λόγο ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός. «Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε όπως αυτός ο δραπέτης ή θα υψώσουμε άλλον πύργο ατίθασο απέναντι τους»

Εκείνο το κομμάτι γης που ξερίζωσε ο Νικολαΐδης μέσα από τη θάλασσα  και το πέταξε στον ουρανό σαν μπαλόνι είναι το δικό μας ατίθασο Χαλκουντάν.

Μιχάλης Χ΄΄Πιερής

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy