Δύσκολο το 2014, χειρότερο το 2015

• Αλλαγή πολιτικής εισηγούνται οι οικονομικοί αναλυτές, ενώ προειδοποιούν την Κυβέρνηση ότι η χώρα εισήλθε σε φαύλο κύκλο λιτότητας και ύφεσης

Η λιτότητα δεν φέρνει ανάπτυξη, αλλά αντίθετα διαιωνίζει την ύφεση και οδηγεί τη χώρα σ’ ένα φαύλο κύκλο χωρίς ελπίδα και προοπτική.

Τρεις διακεκριμένοι οικονομολόγοι αναλύουν στην εφημερίδα μας τις προβλέψεις τους για το 2015 και προειδοποιούν για τους κινδύνους, οι οποίοι ελλοχεύουν, καλώντας παράλληλα την κυβέρνηση να αναθεωρήσει τη στάση της και να προχωρήσει σε αλλαγή πολιτικής, θέτοντας ως γνώμονα την ανάπτυξη της οικονομίας.

Να σημειώσουμε ότι η εφημερίδα μας αποτάθηκε και στον Υπουργό Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδη ζητώντας τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης, πλην όμως ο τελευταίος δεν ανταποκρίθηκε.

Ρεπορτάζ του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

Ερωτήσεις

1. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας όσον αφορά την πορεία του ΑΕΠ το 2014 και τα επόμενα δύο χρόνια;

2. Η κυπριακή οικονομία έδειξε να διαθέτει μεγαλύτερες αντοχές, ωστόσο φαίνεται ότι η ύφεση θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια απ’ ό,τι είχαν προβλέψει αρχικά η Κομισιόν και το ΔΝΤ. Πού αποδίδεται αυτό το φαινόμενο;

3. Πώς σχολιάζετε τον προϋπολογισμό για το 2015 αλλά και ευρύτερα την πολιτική της Κυβέρνησης στα θέματα της οικονομίας; Θα μπορούσε να ακολουθηθεί διαφορετική πολιτική;

4. Πόσο θα επηρεάσουν την κοινωνία οι διαδικασίες όσον αφορά στις εκποιήσεις και τι σημαίνει η πιθανή πώληση δανείων σε τρίτους;

Πάμπος Παπαγεωργίου (Οικονομικός αναλυτής)

1. Υπάρχουν πέντε παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή για ανάκαμψη της οικονομίας: Α) οι δημόσιες επενδύσεις, Β) οι ιδιωτικές επενδύσεις, ντόπιες και προπαντός ξένες, Γ) αύξηση της εξωτερικής ζήτησης (τουρισμός κ.α.), Δ) αύξηση της ρευστότητας με μείωση των επιτοκίων, Ε) αύξηση της εσωτερικής ζήτησης με αύξηση των μισθών.

Το πρώτο και το τελευταίο αποκλείονται από την πολιτική του μνημονίου και της τωρινής κυβέρνησης. Ως εκ τούτο, η πορεία της οικονομίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς παράγοντες όπως ο βάθος της ύφεσης στη Ρωσία και η στασιμότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αν δεν αλλάξει κάτι προς το θετικότερο στη Ρωσία και στην Ευρώπη, δύσκολα θα δούμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης στην Κύπρο.

2. Οι ξένοι οργανισμοί σε κάποιο βαθμό υποτίμησαν τις επιπτώσεις της διαδικασίας απομόχλευσης των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ο υπερδανεισμός που υπάρχει θα μειωθεί πολύ αργά, πράγμα που κρατά την οικονομία στάσιμη όταν δεν τη συρρικνώνει. Ταυτόχρονα, οι ψηλές καταθέσεις των νοικοκυριών αποτέλεσαν ένα μαξιλάρι για τον περιορισμό της έντασης της ύφεσης. Η ύφεση λοιπόν φαίνεται ότι θα είναι λιγότερο έντονη αλλά πιο μακρά σε διάρκεια από ό,τι προέβλεψαν.

3. Η Κυβέρνηση δίνει τη λάθος απάντηση στη λάθος ερώτηση. Το πρόβλημά μας δεν είναι δημοσιονομικό για να λυθεί με περικοπές. Ούτε οι περικοπές είναι αναπτυξιακό εργαλείο. Θα μπορούσε η Κυβέρνηση να επενδύσει σε νέα έργα, σε υποδομές, ώστε να ξεκινήσει μια διαδικασία, η οποία θα έφερνε και ξένους και ντόπιους επενδυτές αλλά και μείωση της ανεργίας και αύξηση της κατανάλωσης στην οικονομία. Εστω κι αν αυτό θα σήμαινε δύο τρεις μονάδες μεγαλύτερο έλλειμμα. Οσο λάθος είναι να τρέχεις ελλείμματα τον καιρό της ευμάρειας, άλλο τόσο και χειρότερο λάθος είναι να επιδιώκεις πλεονάσματα τον καιρό της ύφεσης.

4. Για τον υπερδανεισμό και την κατάρρευση της οικονομίας φταίνε κατά κύριο λόγο οι τράπεζες. Εάν ξεκινήσουν να βγάζουν τον κόσμο έξω από τα σπίτια του για να διορθώσουν ένα πρόβλημα, το οποίο οι ίδιες εν πολλοίς δημιούργησαν, αναπόφευκτα θα υπάρξει κατακραυγή. Το όλο σύστημα χρειάζεται εκλογίκευση. Με μείωση των επιτοκίων δανεισμού, καθώς και πραγματικές αναδιαρθρώσεις ακόμα και με κούρεμα δανείων σε κάποιες περιπτώσεις.

Οσο για την πώληση δανείων σε τρίτους, θα ήταν ένα ανεκτό μέτρο αν οι συνθήκες ήταν ομαλές. Υπό τις περιστάσεις θα δημιουργήσει πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Εκείνο που προέχει είναι να επιτρέπεται να μεταφέρει ο δανειολήπτης, χωρίς σημαντικό κόστος, τα δάνειά του από τη μια τράπεζα στην άλλη.

Χάρης Σταυρινίδης (Χρηματιστηριακός αναλυτής)

1. Το 2014 φαίνεται ότι θα κλείσει με αρνητικό πρόσημο, μεταξύ -2,5% και 3%.
Οσον αφορά το 2015 υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες. Μεταξύ αυτών η ισοτιμία του ευρώ με το ρωσικό ρούβλι και οι τιμές του πετρελαίου.

Τους τελευταίους δύο μήνες παρατηρήθηκε πτώση της ισοτιμίας του ευρώ με το ρούβλι, καθώς και πτώση της τιμής του πετρελαίου. Η πρώτη εξέλιξη είναι αρνητική για την Κύπρο, αφού επηρεάζει τις αφίξεις τουριστών και τα έσοδα από τη ρωσική αγορά, ενώ η δεύτερη είναι θετική αφού μειώνει το κόστος της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Σε γενικές γραμμές εκτιμώ ότι το 2015 θα είναι αρνητικό, ενώ το 2016 θα είναι ανεμικό.

Να σημειώσω ότι η κυπριακή οικονομία έχει ήδη απολέσει μεγάλο μέρος του ΑΕΠ. Συνεπώς, η όποια ανεμική ανάπτυξη δεν θα καλύψει τις απώλειες των προηγούμενων ετών.

2. Ενας παράγοντας είναι η μη αναδιάρθρωση των δανείων. Οσονούπω συμπληρώνονται δύο χρόνια από τις αποφάσεις στο Eurogroup και οι τράπεζες ακόμη δεν έχουν κάνει ουσιαστική δουλειά σ’ αυτό τον τομέα, με αποτέλεσμα να διογκώνονται συνεχώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επίσης αυτό επηρεάζει και την κατανάλωση αφού εάν τα δάνεια αναδιαρθρώνονταν και καθίσταντο εξυπηρετούμενα, μέρος των χρημάτων τα οποία σήμερα διοχετεύονται στην κατανάλωση, θα κατέληξαν σε δόσεις.

Συνεπώς προβλέπω ότι το 2015 εάν οι τράπεζες προχωρήσουν σε εκποιήσεις ή αυστηρές αναδιαρθρώσεις, θα έχουμε απότομη μείωση της κατανάλωσης. Υπάρχει αυτός ο παράγοντας, ο οποίος κρύβεται στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

3. Οταν μια χώρα βρίσκεται σε ύφεση, η κυβέρνηση προχωρεί σε αναπτυξιακή δραστηριότητα, δηλαδή σε αύξηση των επενδύσεων εκ μέρους του κράτους. Η δική μας περίπτωση είναι ιδιάζουσα, αφού δεχτήκαμε ένα πακέτο το οποίο έχει ως βασικό γνώμονα τη λιτότητα. Με αποτέλεσμα να εισέλθουμε σ’ ένα φαύλο κύκλο, ο οποίος εξυπηρετεί μεν στην αποπληρωμή όσων δανειστήκαμε όχι όμως και την ανάπτυξη της οικονομίας.

Θα έπρεπε να είμαστε πιο διεκδικητικοί έναντι της Τρόικας. Να υπάρξουν κονδύλια για ανάπτυξη της οικονομίας. Ο Προϋπολογισμός λιτότητας διαιωνίζει την ύφεση.
Να σημειώσω ότι η Ελλάδα πήρε αντιστάθμισμα για το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Εμείς όχι μόνο δεν πήραμε κανένα αντιστάθμισμα, αλλά δεχτήκαμε και κούρεμα των καταθέσεων.

4. Οι μαζικές εκποιήσεις προφανώς θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία.

Οσον αφορά την πώληση δανείων σε τρίτους μπορούν να υπάρξουν οφέλη για την οικονομία, αφού ο τρίτος θα αγοράσει το δάνειο σε χαμηλότερη τιμή και ως εκ τούτου θα έχει την ευχέρεια να διαβουλευθεί με τον δανειολήπτη καλύτερους όρους, ίσως ακόμη και κούρεμα του δανείου, κάτι το οποίο δεν κάνουν οι τράπεζες.
Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλίδες ειδικά για την πρώτη κατοικία, ώστε να αποφευχθούν τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία.

Κώστας Κυαμίδης (Οικονομολόγος)

1. Δεν προβλέπεται να υπάρξει ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, αλλά συνέχιση της μείωσης του ΑΕΠ. Το τέλος του προγράμματος της Τρόικας το 2016 δεν σημαίνει αλλαγή πολιτικής και τερματισμό της λιτότητας.

Οι τράπεζες όπως πολλάκις έχουν δηλώσει έχουν ως στόχο να συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο. Εξού και η μεγάλη μείωση στη διοχέτευση νέων δανείων. Και αφού δεν διοχετεύονται νέα δάνεια δεν μπορεί να κινηθεί η οικονομία.

2. Η Κομισιόν και το ΔΝΤ έχουν κάνει λάθος στις προβλέψεις τους όχι μόνο στην περίπτωση της Κύπρου αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης.
Πιστεύω ότι ακόμη δεν έχουμε νιώσει τι θα ακολουθήσει. Οι αποφάσεις οι οποίες έχουν ληφθεί έχουν καταστρέψει το τραπεζικό σύστημα με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ρευστότητα, άρα ούτε και ανάπτυξη.

Επίσης η ανεργία έχει φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις να αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους.
Αυτές οι δύο παράμετροι οδηγούν σε πιο μακράς διάρκειας ύφεση.

3. Βρισκόμαστε σε λάθος δρόμο γι’ αυτό ό,τι κάνουμε πάει λάθος. Οδεύουμε να γίνουμε μια υπανάπτυκτη χώρα.

Το κράτος συνεχίζει να ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα εισπράττει. Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως είναι ότι τα έξοδα δεν διοχετεύονται σε παραγωγικούς τομείς. Αντίθετα, υπάρχουν περικοπές στην ανάπτυξη.

Το κράτος πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία να έχει τη δική του οικονομική πολιτική.

4. Η μετοχή της Τράπεζας Κύπρου με την επαναφορά της στο χρηματιστήριο κατέγραψε σημαντικές ζημιές. Εάν ξεκινήσουν και οι εκδικητικές εκποιήσεις, η τιμή της μετοχής θα πέσει ακόμη περισσότερο.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι μέσα από τις εκποιήσεις πολλές περιουσίες θα καταλήξουν σε τουρκικά συμφέροντα. Για παράδειγμα τι γυρεύει ένα μέλος τουρκικού επενδυτικού ταμείου ( A. Berggren) στο ΔΣ της Τράπεζας Κύπρου;