Τα όνειρα τα κατάπιε η θάλασσα

Της Μαρίας Φράγκου

Θάλασσα – θάφτης της ελπίδας, της προσδοκίας και του ονείρου… Αυτά ήταν τα πρώτα σχόλια, όταν τους πρώτους μήνες του 2015 η Μεσόγειος άρχισε να γεμίζει πτώματα… Όταν τα σαπιοκάραβα και οι πλαστικές λέμβοι, από μέσο μεταφοράς της ελπίδας και της προσμονής, κατέληγαν θαλασσοπνίχτες και η Μεσόγειος υγρός τάφος αθώων ψυχών… Από τότε μέχρι σήμερα, έγιναν πολλά. Και δυστυχώς όλα προς την κατεύθυνση που κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η Μεσόγειος θάλασσα πνίγει κάθε ελπίδα. Και δεν φταίει η Μεσόγειος… Τα στοιχεία που δίνει η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες συγκλονίζουν: Συνολικά 2.262 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο το 2018, ενώ 113.482 άνθρωποι έφτασαν στην Ευρώπη διά θαλάσσης, κυρίως μέσω της Ισπανίας.

2.262 ψυχές άφησαν στα νερά της Μεσογείου όνειρα και ελπίδες. Ήξεραν τον κίνδυνο, αλλά η ζωή ήταν τόσο δύσκολη και άλλο τόσο επικίνδυνη στη χώρα τους, η προοπτική τόσο άσχημη, που ρίσκαραν. Με την ελπίδα και το φόβο στην καρδιά, άφησαν πίσω ανθρώπους και τόπους αγαπημένους, αναζητώντας ασφάλεια για να ριζώσουν κάπου αλλού… Κι έγινε η Μεσόγειος ο υγρός τάφος τους.

Δουλέμποροι υπόσχονται ταξίδια σε μέρη, τάχα, φιλόξενα. Και άνθρωποι τρομοκρατημένοι, με λεηλατημένες τις ψυχές από το φόβο της φτώχειας και της ανέχειας, της βίας και του θανάτου, τους πιστεύουν. Άνθρωποι που τους κατέστρεψε τη ζωή ο πόλεμος, αναζητούν ασφαλή καταφύγια μακριά από τη γη που τους γέννησε… Και στην αναζήτηση του ονείρου, οι επιτήδειοι τούς κλέβουν την ελπίδα.

113.482 άνθρωποι κατάφεραν να πατήσουν στη… Γη της Επαγγελίας. Μόνο που το μάννα για αυτούς είναι πικρό… Και για να το αποκτήσουν, έστω κι αυτό το πικρό και ξερό μάννα, υπόκεινται σε ταπεινώσεις και ζουν εξαθλιώσεις. Μένουν μεσοπέλαγα, νηστικοί και διψασμένοι και περνούν από λιμάνι σε λιμάνι της Μεσογείου, τα οποία αρνούνται να επιτρέψουν τον ελλιμενισμό τους. Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Σαλβίνι, «δένουν με σχοινιά» τη Μεσόγειο, αρνούμενοι να δεχθούν γυναικόπαιδα, ως επί το πλείστον, στο έδαφός τους.

Και στη στεριά, ηγέτες όπως ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν, κτίζουν τείχη για να μην περάσουν στη χώρα τους μετανάστες.

Μα είτε από την ξηρά είτε από τη θάλασσα, ο δρόμος είναι το ίδιο κακοτράχαλος, το ίδιο αφιλόξενος, το ίδιο επικίνδυνος. Τα ζητήματα αλληλεγγύης και βοήθειας, ανθρωπιάς και συμπαράστασης, είναι αξίες που είτε υπάρχουν είτε όχι. Είναι αξίες τις οποίες πιστεύεις ή απορρίπτεις. Δεν είναι θέμα επιβολής, δεν είναι θέμα καταχρηστικής εφαρμογής. Με αυτές τις αρχές και τις αξίες στήνονται οικοδομήματα. Και διατηρούνται, γιατί αυτές οι αρχές και αξίες παραμένουν αναλλοίωτες στο χρόνο. Δεν είναι φόρμα εποχής, δεν είναι μόδα που περνά. Και δυστυχώς η Ευρώπη αρνείται τον εαυτό της. Το ολοένα και αυξανόμενο ξενοφοβικό ρεύμα, το ολοένα και εντεινόμενο ρατσιστικό κύμα στην Ευρώπη, καθιστά τη ζωή των μεταναστών ακόμα πιο δύσκολη και πιο επικίνδυνη.

Κανένας δεν γίνεται πρόσφυγας από επιλογή. Γίνεται πρόσφυγας γιατί για το παρόν και το μέλλον του κάποιοι άλλοι προαποφάσισαν και προαποφασίζουν. Σχεδιασμοί, αποφάσεις και συμφέροντα άλλων καθορίζουν τη μοίρα και το ριζικό φτωχών και αδύναμων ανθρώπων, καταπιεσμένων και κατατρομαγμένων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.