Η άγνωστη έκθεση Φ. Ιωάννου και Α. Ζιαρτίδη για τη συνάντηση του Βουνού

Ο Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, Φιφής Ιωάννου και ο Γ.Γ. της ΠΕΟ, Ανδρέας Ζιαρτίδης, που μετέβησαν στο αρχηγείο του αντάρτικου στη Μακεδονία και είχαν συνάντηση με τον Νίκο Ζαχαριάδη.

Του Μιχάλη Μιχαήλ

 

Η σειρά των σημειωμάτων μας για τη συνάντηση της αντιπροσωπείας του ΑΚΕΛ, αποτελούμενης από τον τότε Γ.Γ. Φιφή Ιωάννου και τον γ.γ. της ΠΕΟ Ανδρέα Ζιαρτίδη με τον Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη, η οποία ολοκληρώθηκε το περασμένο Σάββατο, οδήγησε στο να έρθει σήμερα στην επιφάνεια ένα έγγραφο από το αρχείο του ΑΚΕΛ. Έγγραφο που φέρνει σήμερα στο φως της δημοσιότητας ο ιστορικός και πρώην ανώτερο στέλεχος του ΑΚΕΛ Γιαννάκης Κολοκασίδη.

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια το πλήρες κείμενο που μας απέστειλε ο Γ. Κολοκασίδης.

 

Αποστολή στο «Βουνό». Τι λέει η έκθεση των πρωταγωνιστών

Διάβασα τη σειρά άρθρων του Μιχάλη Μιχαήλ με τίτλο «Η συνάντηση ηγετών του ΑΚΕΛ με Ν. Ζαχαριάδη μετά τη Διασκεπτική». Ο Μιχάλης, όπως και πολλοί άλλοι που ασχολήθηκαν με το θέμα, αντλεί πληροφορίες από γραφτά του Φ. Ιωάννου και Α. Ζιαρτίδη, τα οποία όμως γράφτηκαν δεκαετίες μετά την επίσκεψη στο «Βουνό» και αφού είχαν μεσολαβήσει διάφορα στις σχέσεις και των δύο με το ΑΚΕΛ. Αυτό θα πρέπει να κάνει τον κάθε μελετητή λίγο υποψιασμένο για την ορθότητα των όσων γράφουν Φιφής και Ζιαρτίδης. Δεν μέμφομαι τον Μιχάλη, ούτε και τους άλλους μελετητές δεδομένου ότι δεν έχουν στα χέρια τους μια πρωτογενή πηγή.

Ευτυχώς όμως έχει διασωθεί στα αρχεία του ΑΚΕΛ η έκθεση που συνέταξαν Φιφής Ιωάννου και Ανδρέας Ζιαρτίδης σχετικά με την αποστολή τους. Λέω «ευτυχώς» γιατί όπως είναι γνωστό πολύ αρχειακό υλικό του ΑΚΕΛ καταστράφηκε όταν οι Βρετανοί αποικιοκράτες το έθεσαν εκτός νόμου τον Δεκέμβρη του 1955.

Η έκθεση Φιφή – Ζιαρτίδη είναι πολύ διαφωτιστική για πολλά ζητήματα και σε αρκετά θέματα δίδει μια διαφορετική εικόνα από τα μετέπειτα γραφόμενα τους. Τα 100χρονα του ΑΚΕΛ (2026) θα είναι, πιστεύω, μια καλή ευκαιρία για δημοσίευση αρχειακού υλικού του Κόμματος, ώστε και οι μελετητές να έχουν στην διάθεση τους πρωτογενείς πηγές, αλλά και η ιστορική αλήθεια να αποκατασταθεί σε σειρά ζητημάτων, περιλαμβανομένης και της επίσκεψης στο «Βουνό».

Φωτογραφία από την έναρξη των εργασιών της Διασκεπτικής, το αποτέλεσμα της οποίας προκάλεσε εσωτερικούς τριγμούς στο ΑΚΕΛ.

Επαφές όχι μόνο στην Ελλάδα

Τη δεδομένη στιγμή θα μπορούσαν να επισημανθούν τα εξής από την έκθεση της αποστολής Φιφή και Ζιαρτίδη:

Η αποστολή αποφασίστηκε στις 7/9/1948 στο Π.Γ. και επρόκειτο να καλύψει τις Λαϊκές Δημοκρατίες, την Ελεύθερη Ελλάδα, το Βέλγιο (Συνέδριο ΠΣΟ) και το Λονδίνο.

Η αποστολή ξεκίνησε στις 11/10/48 και επέστρεψαν στην Κύπρο στις 30/12/48.

Η έκθεση Φιφή – Ζιαρτίδη έχει έκταση 37 δακτυλογραφημένες σελίδες. Καλύπτει τις συναντήσεις που είχαν σε όλους τους σταθμούς του ταξιδιού τους, αλλά περιλαμβάνει και ένα αριθμό εγγράφων (ορισμένα πολυσέλιδα) που έδωσαν στους διάφορους με τους οποίους είχαν συναντηθεί. Τα έγγραφα αυτά φέρουν την υπογραφή των Φιφή – Ζιαρτίδη. Κάπου μέσα στο κείμενο αναφέρεται ότι το περιεχόμενο τους είχε συζητηθεί ανεπίσημα στο Κόμμα. Ορισμένα απ’ αυτά – τα πιο σημαντικά – γράφτηκαν ή οριστικοποιήθηκαν επί τόπου στην Ελλάδα, αφού δίπλα στα ονόματα Φ και Ζ υπάρχει η ένδειξη «Ελεύθερη Ελλάδα, Νιόβρης 1948».

Απόσπασμα από την πρώτη σελίδα του 37σέλιδου εγγράφου που κατέθεσαν στο ΑΚΕΛ οι Φιφής Ιωάννου και Ανδρέας Ζιαρτίδης για τις επαφές τους.

Δεν συναντήθηκαν μόνο με το Ν. Ζαχαριάδη

Στόχος της αποστολής ήταν να συζητήσει και να ζητήσει γνώμη για πληθώρα ζητημάτων και όχι μόνο για θέματα τακτικής και στρατηγικής. Ανάμεσα στα άλλα συζητήθηκαν:

  1. Θέμα τρόπων ενίσχυσης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), 2. τα εσωκομματικά του ΑΚΕΛ, 3. τρόποι αντιμετώπισης των Χιτών, 4. θέματα συνεργασιών με το εξωτερικό, 5. φοιτητών και πολλά άλλα.

 

Η αποστολή βρέθηκε στο «Βουνό» από τις 5 μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 1948.

Στο «Βουνό» έγιναν οι εξής συναντήσεις:

5/11/48 με πέντε μέλη του Π.Γ. του ΚΚΕ (παρατίθενται ονομαστικά) συμπεριλαμβανομένου του Ζαχαριάδη. Η συνάντηση ήταν προκαταρτική. Τα ηγετικά στελέχη του ΑΚΕΛ έδωσαν τα έγγραφα που είχαν ετοιμάσει και η συζήτηση διάρκεσε δυόμιση ώρες.

8/11/48 με μέλη του Π.Γ. (δεν διευκρινίζεται ποια) και κράτησε τρεισήμισι ώρες. Συζητήθηκαν όλα τα ζητήματα που έθεσαν Φιφής και Ζιαρτίδης με τα έγγραφα τους.

11/11/48 με το μέλος του Π.Γ. Δημήτρη Βλαντά, ο οποίος έδωσε κάποιες διευκρινήσεις για θέσεις που ανάπτυξε η ηγεσία του ΚΚΕ στην προηγούμενη συνάντηση.

13/11/48 και πάλι με το Π.Γ., που διήρκησε τρεισήμισι ώρες. Σ’ αυτή σε ότι αφορά την πολιτική του ΑΚΕΛ οι ηγέτες του ΚΚΕ έδωσαν την εξής κατεύθυνση: «Σύνταγμα δεν θα συζητάτε. Θα αγωνίζεστε για διατήρηση και επέκταση άμεσων πολιτικών ελευθεριών. Εκεί και όπου μπαίνει ζήτημα συντάγματος θα ζητάτε ευκαιρίες αυτοδιάθεσης. Η εξήγηση και ο χαρακτήρας του λάθους σας είναι τούτος: Είναι μια φιλελεύθερη μικροαστική αντίληψη του προβλήματος, που πάει να υποτάξει το επαναστατικό εργατικό κίνημα σε φιλελεύθερες μικροαστικές τάσεις, που ουσιαστικά εξυπηρετούν τις διαθέσεις του ιμπεριαλισμού. Ούτε σύνταγμα κτήσης να μην ζητάτε. Στην ουσία επρόκειτο για συμβιβασμό από υποτίμηση του σε ποια σκαλοπάτια μπορούσε να ανεβαστεί το κίνημα. Η Κύπρος είναι αποικία. Το αποικιακό καθεστώς συνθλίβει τη ζωή του λαού, άρα το πρόβλημα είναι άμεσο. Εθνικοαπελευθερωτικό – ένα σκαλοπάτι για παραπέρα ανάπτυξη. Και θα προσθέτετε πάντα αφοπλισμός της νήσου».

 

Είπε ο Ζαχαριάδης ότι σε δύο μήνες θα είναι στην Αθήνα;

Στην συνάντηση της 8ης του Νιόβρη τους είπαν και τα εξής: «Να ζητάτε “Ένωση με την Ελλάδα”. Ούτε “με δημοκρατική”, ούτε με οποιαδήποτε. Δεν χωρίζετε εσείς την Ελλάδα στα δυο. Όταν ενωθείτε και γίνετε Ελλάδα θα παλέψετε στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων της Ελλάδας».

Πουθενά στο κείμενο δεν αναφέρεται αυτό που κυκλοφορεί ευρέως ως τοποθέτηση του Ζαχαριάδη που τάχα είπε: «Εμείς μπαίνουμε σε δυο μήνες στην Αθήνα και εσείς συζητείτε για συντάγματα». Το μόνο που υπάρχει είναι μια αναφορά ότι αν γίνει πόλεμος (παγκόσμιος) «η Ευρώπη και η Ασία είναι ζήτημα ένα δυο μηνών», εικάζω να καταληφθούν από τους σοβιετικούς και τους κινέζους.

 

Δεν υπήρξε εισήγηση προς το κόμμα

Στην έκθεση των Φιφή και Ζαρτίδη δεν υπάρχει εισήγηση προς τα σώματα του ΑΚΕΛ με τις δικές τους απόψεις για το τι πρέπει να γίνει και ποια γραμμή να ακολουθήσει το Κόμμα. Από τη συζήτηση όμως που είχε ο Ζιαρτίδης με τον Χάρι Πόλιτ στο Λονδίνο βγαίνει το συμπέρασμα ότι είχαν αποδεκτεί τις θέσεις του ΚΚΕ, αφού ο Ζιαρτίδης προσπάθησε να πείσει τον Πόλιτ ότι μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το «λάθος» της αυτοκυβέρνησης οφείλεται σε συμβουλές του ΚΚ Αγγλίας.

 

Η έκθεση ανατρέπει την προσέγγιση ότι τα ζητήματα λύθηκαν τάχα μέσα σε λίγα λεπτά. Αντίθετα υπήρξαν πολλές και πολύωρες συζητήσεις. Η ηγεσία του ΚΚΕ δεν είχε ως αφετηρία των θέσεων της μια τάχα επικείμενη είσοδο του ΔΣΕ στην Αθήνα, αλλά μια, κατά την άποψη μου, αριστερίστικη αντίληψη περί του εθνικοαπελευθερωτικού ζητήματος στην Κύπρο.

Επί της ουσίας θεωρώ ότι η τοποθέτηση της ηγεσίας του ΚΚΕ ήταν λανθασμένη.

 

Ορθά ενήργησε το ΑΚΕΛ

Σωστά το ΑΚΕΛ επεδίωξε καθεστώς αυτοκυβέρνησης ως ένα στάδιο πριν την αυτοδιάθεση, με το περιεχόμενο που προσέδιδαν τότε, δηλαδή την Ένωση. Σωστά το ΑΚΕΛ έφυγε από τη Διασκεπτική όταν διαπίστωσε ότι οι Βρετανοί δεν είχαν κατά νουν την παραχώρηση πραγματικής αυτοκυβέρνησης. Μετά όμως την αποχώρηση από τη Διασκεπτική το ΑΚΕΛ δεν θα έπρεπε να κλείσει ερμητικά την πόρτα στην ιδέα της αυτοκυβέρνησης και να ζητά άμεσα Ένωση.

Η ριζική αλλαγή στην πολιτική του ΑΚΕΛ δεν μπορεί να εξετάζεται μόνο ή κυρίως ως αποδοχή των θέσεων του ΚΚΕ. Πρέπει να εξετάζεται μέσα στο πλέγμα και των εσωκομματικών αντιπαλοτήτων στο Κόμμα. Και η κύρια αντιπαλότητα τότε, κατά την εκτίμηση μου, ήταν γύρω από τον χαρακτήρα του Κόμματος. Δηλαδή, αν το ΑΚΕΛ θα ήταν ένα ελιτίστικο κόμμα (αντίληψη που πρέσβευαν ο Σέρβας, ο Αδάμαντος κ.α.) ή θα εξακολουθούσε να είναι ένα λαϊκό κόμμα των εργαζομένων μαζών, αντίληψη που είχαν ο Παπαϊωάννου και οι συνεργάτες του, ανάμεσα στους οποίους και ο Ζιαρτίδης τότε.

Αυτά όλα όμως, πρέπει να μελετηθούν σοβαρά και να τεκμηριωθούν επιστημονικά.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy