Η αειφορία συνώνυμο του Ακάμα

Προστασία του περιβάλλοντος και ανάπτυξη θέλουν οι επηρεαζόμενες κοινότητες

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Εδώ και μια 25ετία ψάχνουν λύση για να βγουν από το αδιέξοδο οι ιδιοκτήτες των οποίων οι περιουσίες βρίσκονται εντός περιοχής Natura 2000 στον Ακάμα και απ’ ό,τι φαίνεται, παρά το ότι αναγνωρίζονται τα προβλήματα, δεν θα είναι εύκολο.

Στην πρόσφατη συνεδρία της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής ακούστηκαν πολλά, μεταξύ των οποίων και οι απόψεις των παρευρισκομένων κοινοταρχών, οι οποίοι αναμένουν να πάρουν μια απάντηση από την κυβέρνηση για το τι μέλλει γενέσθαι. Οπως έχει επισημανθεί, είναι σημαντικό να βρεθεί μια πραγματική αειφόρος λύση που να εξυπηρετεί την προστασία του οικοτόπου αλλά και τους ιδιοκτήτες γης. Αλλωστε, όπως συναινούν αρκετές πλευρές, δεν είναι δυνατό να υπάρξει μόνο προστασία της φύσης χωρίς την ανθρώπινη συνέργεια.

Από την πλευρά του, ο Υπουργός Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Νίκος Κουγιάλης, αναφέρθηκε στην επικείμενη διυπουργική επιτροπή που θα πραγματοποιηθεί στις 19 Νοεμβρίου και θα έχει ως στόχο να δώσει λύσεις και απαντήσεις για το θέμα του Ακάμα. Η επιτροπή θα εξετάσει το Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής Natura, καθώς και το έργο της Διευθύντριας Εργου για τον Ακάμα, Αντωνίας Θεοδοσίου. Συγκεκριμένα, η Διευθύντρια του Εργου Ακάμα προτείνει γύρω στα 109 έργα περίπου και η υπουργική επιτροπή θα αποφασίσει αν θα υλοποιηθούν κάποια από αυτά. Σύμφωνα με τον κ. Κουγιάλη, για να μπορέσουν να υλοποιηθούν θα πρέπει να έχουν την έγκριση της Επάρχου Πάφου και να ενταχθούν στους κρατικούς προϋπολογισμούς.

Επίσης, το πρώτο δεδομένο, έτσι όπως το είπε και ο ίδιος ο κ. Κουγιάλης, είναι ότι η επιτροπή θα προχωρήσει, μεταξύ άλλων, να επανεξετάσει αποφάσεις προηγούμενων υπουργικών συμβουλίων. Συγκεκριμένα, η υπουργική απόφαση του 2009 που έκανε λόγο για αποζημιώσεις, αντάλλαγμα περιουσιών ή μεταφορά συντελεστή δόμησης θα πρέπει να θεωρηθεί άκυρη, αφού, όπως είπε ο κ. Κουγιάλης, με τα οικονομικά δεδομένα που υπάρχουν σήμερα δεν μπορεί το κράτος να προχωρήσει σε αποζημιώσεις, με το ποσό που θα χρειαστεί να εκτιμάται στο μισό εκατομμύριο ευρώ. Την ίδια ώρα απορρίπτεται και η μεταφορά συντελεστή δόμησης, αφού θεωρείται ότι θα αποτελέσει προηγούμενο. Ο κ. Κουγιάλης είπε ότι είναι στις σκέψεις η δημιουργία εθνικού πάρκου, κάτι που να σημειώσουμε ζητούν και οι «Φίλοι του Ακάμα».

Σαν μια οντότητα να λειτουργήσουν οι κοινότητες

Κληθείσα από τη «Χαραυγή» να αναφέρει κάποια από τα σημαντικά έργα που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των 109 έργων, η Διευθύντρια του Εργου, Αντωνία Θεοδοσίου, σημείωσε ότι υπάρχουν επτά άξονες δράσης. Μεταξύ άλλων, οι άξονες αφορούν προγραμματισμό, προβολή, θεματικά περιφερειακά κέντρα, στοιχεία πολιτισμού και αρχαιότητες, στοχευμένη εκπαίδευση επαγγελματική κατάρτιση, έρευνα και δικτύωση, βασικές κοινοτικές υποδομές και κοινοτικά κέντρα και δράσεις, οικοτουριστικές υποδομές και κέντρα και δράσεις, θεματικές διαδρομές φύσης και πολιτισμού, σύνδεση με περιοχές Natura 2000, εξωραϊσμοί πυρήνων κ.ά.. Ο κάθε άξονας, όπως μας έχει αναφέρει, περιλαμβάνει τις δικές του δράσεις.

Ερωτηθείς για το ποια έργα ξεχωρίζει η κ. Θεοδοσίου, τόνισε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικά τα βασικά περιφερειακά έργα γιατί με αυτόν τον τρόπο οι κοινότητες θα μπορούν να προχωρήσουν ως μια οντότητα.

Οπως τόνισε η κ. Θεοδοσίου, υπάρχει πολύ καλή συνεργασία με όλες τις κοινότητες, οι οποίες και παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις, ενώ εξίσου σημαντική είναι η συνεργασία που έχει τόσο με το Τμήμα Περιβάλλοντος όσο και με την Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου. Η ίδια νιώθει ευγνώμων που συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια, αφού, όπως επεσήμανε, ο Ακάμας είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για την Κύπρο και αν πετύχει το εγχείρημα, τότε θα αποτελέσει πρότυπο. Ερωτηθείς για τη συνύπαρξη φύσης και ανθρώπου, η ίδια απάντησε πως θεωρεί ότι μπορεί να γίνει αυτό μέσα από την εφαρμογή των προνοιών του Διαχειριστικού Σχεδίου και του Σχεδίου Δράσης και να γίνει ένας συνολικός σχεδιασμός για την ιδιωτική ανάπτυξη στην περιοχή έστω και στο παρά πέντε.

Περιφερειακά κέντρα στα χωριά του Ακάμα

Περιφερειακό κέντρο ζωής και παράδοσης και εκπαιδευτικό κέντρο χειροτεχνίας και οικοτεχνίας και παραδοσιακών προϊόντων ανεγείρεται ήδη στη Δρούσεια με κονδύλια της κοινότητας. Σύμφωνα με την κ. Θεοδοσίου, γίνονται προσπάθειες να αντληθούν και άλλα κονδύλια είτε από κρατικούς προϋπολογισμούς είτε από ευρωπαϊκά κονδύλια. Ωστόσο, όπως σημείωσε, τα ευρωπαϊκά κονδύλια ακόμη να προκηρυχθούν. Το κέντρο προχώρησε γιατί, όπως μας εξήγησε, αναλαμβάνοντας τη σύμβαση ήταν υπό μελέτη ένα κοινοτικό κτίριο και έτσι ενσωματώθηκε και αυτή η λειτουργία. «Είναι σημαντικό ότι κάθε ανάπτυξη προσπαθούμε να την ενσωματώσουμε σε κάτι άλλο για να είναι βιώσιμη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Περιφερειακό κέντρο πληροφόρησης χερσαίας χλωρίδας και πτηνοπανίδας στον Κάθηκα. Γι’ αυτό το έργο έχουν γίνει μόνο προκαταρκτικές μελέτες.

Περιφερειακό πάρκο ερπετών και αμφιβίων και πληροφόρησης περιηγητών Ακάμα μαζί με κέντρο γαστρονομίας και επίδειξης παρασκευής τοπικών προϊόντων στο Νέο Χωριό. Τα σχέδια έχουν κατατεθεί για πολεοδομική άδεια.

Περιφερειακό κέντρο θαλάσσιας ζωής Ακάμα στο Νεο Χωριό. Αναμένεται η εκμίσθωση κρατικής γης για να προχωρήσει, είναι όμως ολοκληρωμένο το πρόγραμμα.

Περιφερειακό κέντρο πληροφόρησης γεωλογίας και παλαιοντολογίας Ακάμα στις Πάνω Αρόδες. Εχει βγει σε προσφορές η Επαρχιακή Διοίκηση για να γίνουν μελέτες.

Περιφερειακό αστροπάρκο στις Πάνω Αρόδες. Προκηρύχθηκε διεθνής φοιτητικός διαγωνισμός από το Πανεπιστήμιο Νεάπολης Πάφου.

Περιφερειακός ξενώνας νέων – πολυδύναμο κέντρο στον Κάθηκα. Αναμένεται αυτή την περίοδο η πολεοδομική άδεια.

Περιφερειακό κέντρο αρχαιολογίας, μυθολογίας και πολιτισμού Ακάμα στην Πέγεια.
Περιφερειακό Κέντρο Ειρήνης και Πολιτισμικής Συνεργασίας «Τεύκρου Ανθία» στην Ανδρολύκου. Αναμένεται η μίσθωση του κτιρίου.

Επίσης, εκτός από τα θεματικά περιφερειακά κέντρα έχουν καταρτιστεί αρκετές διαδρομές, οι οποίες θα έχουν την έναρξή τους από τους πυρήνες των οικισμών.

Από το 1990 μέχρι και σήμερα, σημείωσε η κ. Θεοδοσίου, υπάρχει κονδύλι για τα συγκεκριμένα χωριά και το χειρίζεται η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου και έχουν γίνει κάποια έργα. Γίνεται επίσης μια προσπάθεια με την Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου να ενσωματωθούν κάποια έργα και να ενταχθούν στους προϋπολογισμούς, όπως για παράδειγμα τα έργα που αφορούν τους εξωραϊσμούς των πυρήνων.

---

Θέλουν να αποκτήσουν αξία οι περιουσίες τους

Η συνολική έκταση της περιοχής Natura είναι 10.220 εκτάρια. Το μεγαλύτερο ποσοστό της περιοχής αποτελείται από κρατική δασική περιοχή με την ιδιωτική γη να αποτελεί το 25%. Οσον αφορά την ιδιωτική γη, η πιο μεγάλη έκταση ανήκει στα όρια της Πέγειας με 486 εκτάρια, ενώ η Ιννια ακολουθεί με 442 εκτάρια. Στις υπόλοιπες κοινότητες η ιδιωτική γη κατανέμεται ως εξής: Νέο Χωριό 430 εκτάρια, Κάθικας 339, Κάτω Αρόδες 321, Δρούσεια 234, Ανδρολύκου 156, Πάνω Αρόδες 115 και Φάσλι 22.

Οι κοινοτάρχες επισημαίνουν ότι δεν έχουν πρόβλημα με το Natura αλλά με το γεγονός ότι παραμένουν εγκλωβισμένες οι περιουσίες τους.

Ο κοινοτάρχης Ιννιας, Γιάγκος Τσίβικος, είπε ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει γίνει κανένα έργο ανάπτυξης στην κοινότητα και ούτε δόθηκε μια σκάλα γεωργικού συντελεστή. Αυτό που ζητούσε η κοινότητα, είπε, εδώ και χρόνια είναι την ήπια ανάπτυξη. Μάλιστα, όπως ανάφερε χαρακτηριστικά, οι κάτοικοι της Ιννιας βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση και από τους πρόσφυγες.

Ο κοινοτάρχης Πάνω Αρόδων, Ματθαίος Στεφάνου, ανέφερε ότι το εθνικό πάρκο πρέπει να περιοριστεί μέσα στο κρατικό δάσος, χωρίς να επηρεαστούν οι ιδιωτικές περιουσίες, ενώ εξέφρασε την άποψη ότι δεν θεωρεί ότι θα υπάρξει εξέλιξη. Ο κοινοτάρχης Κάθηκα, Μενέλαος Τούρβας, τόνισε ότι δεν πρέπει να επιτρέπονται διανυκτερεύσεις εντός του Natura, αλλά να χρησιμοποιούνται για διανυκτερεύσεις επισκεπτών τα καταλύματα που ήδη υπάρχουν στις κοινότητες. Σε περίπτωση, είπε, που συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα περιοριστεί η τουριστική ανάπτυξη εντός των κοινοτήτων.

Επίσης, διαφωνίες υπήρξαν και για τον παραλιακό δρόμο που προγραμματίζεται να γίνει και να ενώνει τον Δήμο Πέγειας και το Λατσί, αφού έτσι, είπε, θα απομονωθούν οι κοινότητες του Ακάμα.
Μάλιστα, όπως έχουν πει οι κοινοτάρχες εδώ και τόσα χρόνια, είναι οι παππούδες και οι πατεράδες τους που προστάτευαν το περιβάλλον και αυτό θα συνεχίσει να γίνεται. Ετσι θεωρούν ότι θα πρέπει να υπάρξει κάποια λύση είτε με την ήπια ανάπτυξη είτε με άλλους τρόπους, ώστε επιτέλους να αποκτήσουν αξία οι περιουσίες τους.

---

Προτείνονται κατασκηνωτικοί χώροι

Ο διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Κώστας Χατζηπαναγιώτου, παρουσιάζοντας το διαχειριστικό σχέδιο της περιοχής Natura 2000 σημείωσε όσον αφορά το πολεοδομικό καθεστώς, ότι η περιοχή αποτελείται κυρίως από ζώνες προστασίας 96,7%. Το 3,6% είναι γεωργικές ζώνες και το 0,5% κτηνοτροφικές και το 0,2% τουριστική.

Για τη διαχείριση της περιοχής ο κ. Χατζηπαναγιώτου είπε ότι αυτή αναμένεται να υλοποιηθεί με στόχο δυο άξονες. Πρώτον, τα μέτρα προστασίας της φύσης και δεύτερο τη δημιουργία υποδομών και οργάνωσης της περιοχής για την προσέλκυση και εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και την ανάδειξη της περιοχής, στόχος είναι η ανάδειξη φυσικού περιβάλλοντος, η ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς και η ανάδειξη παραδοσιακών ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι προτείνεται και η χωροθέτηση κατασκηνωτικών χώρων, οργάνωση θέσεων αγκυροβόλησης, ήπιες τουριστικές δράσεις κ.ά..

---

Φόβοι για εξυπηρέτηση συμφερόντων

Στην αντίπερα όχθη, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις εκφράζουν φόβους για τους κυβερνητικούς χειρισμούς, οι οποίοι πιθανόν να εξυπηρετήσουν στο τέλος της μέρας μεμονωμένους επιχειρηματίες. Αυτό που ζητούν είναι άμεσα η κήρυξη της προστατευόμενης περιοχής NATURA 2000 της Χερσονήσου Ακάμα σε Εθνικό Πάρκο Ακάμα. Θεωρούν μάλιστα ότι με αυτό τον τρόπο θα δοθεί πρόσθετη αξία σε όλη την περιοχή όπως και στην ιδιωτική γη που εμπίπτει στη ζώνη προστασίας.

Σε μια προσπάθεια μάλιστα να στηριχθούν και οι ιδιοκτήτες γης προτείνουν όπως τα όποια δικαιώματα ανάπτυξης (συντελεστής δόμησης) έχει η γη τους, να δικαιούνται να τα καρπωθούν μεταφέροντάς τα σε δική τους γη στις ζώνες ανάπτυξης.

Οσοι από αυτούς δεν έχουν καθόλου γη μέσα στις ζώνες ανάπτυξης έχουν κάθε δικαίωμα είτε να πωλήσουν τα αναπτυξιακά τους δικαιώματα είτε να αιτηθούν μαζί όλοι όπως επενδύσουν με ανάπτυξη σε κυβερνητική γη/χαλίτικη μέσα στις ζώνες ανάπτυξης (υπάρχει διαθέσιμη) που θα τους παραχωρηθεί.