Η αλλαγή θρησκείας που έγινε μέγα θέμα

Τα μειωμένα αντανακλαστικά της κυπριακής κοινωνίας στην ανοχή της διαφορετικότητας

Του Δημήτρη Στρατή

Eνας 17χρονος Ελληνοκύπριος εγκλωβισμένος, κάτοικος του κατεχόμενου Ριζοκαρπάσου, ασπάστηκε το Μουσουλμανισμό. Το θέμα έγινε είδηση και προβλήθηκε στα πρώτα θέματα αρκετών δελτίων ειδήσεων, καθώς αποτέλεσε κάτι σχετικά πρωτόγνωρο. Μια μεγάλη μερίδα κόσμου αισθάνθηκε να διαρρηγνύεται η συλλογική ταυτότητα της ε/κ πλευράς και τουλάχιστον σε επίπεδο μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατέκρινε μια προσωπική επιλογή ενός ατόμου. Ενός αγοριού, που σύμφωνα με πληροφορίες μας ήταν άριστος μαθητής και θα μπορούσε να σπουδάσει με υποτροφία, αλλά επέλεξε να εγκαταλείψει το σχολείο και να ακολουθήσει το δικό του δρόμο. Σε κάθε περίπτωση τα αντανακλαστικά της κοινωνίας στο θέμα της ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα αποδείχτηκαν αδύνατα. Το ερώτημα που βασανιστικά προκύπτει είναι τι θα γίνει σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού, όπου η κοινή συμβίωση θα απαιτεί την πλήρη ελευθερία του ατόμου να επιλέξει τον προσανατολισμό του σε μια σειρά από ζητήματα. Η «Χ» ζήτησε την άποψη του Δρος Παναγιώτη Σταυρινίδη, καθηγητή του Τμήματος Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου και μέλους της Τεχνικής Επιτροπής για την Παιδεία. Παράλληλα, μιλήσαμε με τον πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής Καρπασίας, κ. Νίκο Φαλά, καθώς και με τον Επίτροπο Προεδρίας Φώτη Φωτίου, για το τι ακριβώς συμβαίνει με τους εγκλωβισμένους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Φάνηκε, σύμφωνα με τον Παναγιώτη Σταυρινίδη, πως ως κοινωνία δεν έχουμε καλλιεργήσει στο βαθμό που θα έπρεπε μέσα από την παιδεία το αίσθημα της διαφορετικότητας και το ατομικό δικαίωμα του προσανατολισμού.

 

Πλήρης έλλειψη ανοχής

Από την πλευρά της παιδείας, αναφέρει ο Δρ Παναγιώτης Σταυρινίδης, το ανησυχητικό στο πώς το διαχειρίστηκε η κοινή γνώμη και η κοινότητά μας, είναι το γεγονός ότι έδειξε πλήρη έλλειψη ανοχής στην επιλογή ενός ατόμου. «Αυτή την έλλειψη ανοχής την επιδεικνύουμε ως κοινωνία», ανέφερε, «σε όλα τα ευαίσθητα θέματα, είτε αυτά έχουν να κάνουν με την ιδεολογία μας, με τις πολιτικές πεποιθήσεις, είτε ακόμα με τις προσωπικές μας επιλογές, όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός, ή η επιλογή ως προς το θρήσκευμα. Σε αυτή την περίπτωση», σημείωσε, «φάνηκε ότι ως κοινωνία δεν έχουμε καλλιεργήσει στο βαθμό που θα έπρεπε και κυρίως μέσα από την παιδεία το αίσθημα της διαφορετικότητας, καθώς και το ατομικό δικαίωμα του προσανατολισμού. Ιδιαίτερα στο θέμα της θρησκείας», σημειώνει, «ο άνθρωπος από μια ηλικία και πάνω είναι ελεύθερος να επιλέγει κατά πόσο θα ακολουθήσει το δόγμα που είναι κυρίαρχο στην κοινωνία του ή να το αλλάζει, ακόμα και να επιλέγει να μην ασπάζεται κανένα από αυτά». «Αυτό θα έπρεπε να είναι φυσιολογικό μέσα από την κοινωνία μας και θα έπρεπε ο καθένας να μπορεί να το δεχθεί και να το ανεχθεί». Μέσα από το υφιστάμενο σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, σημειώνει, είναι κατοχυρωμένη η ελευθερία του ατόμου να επιλέγει το θρήσκευμά του και να το αλλάζει εφόσον το επιθυμεί. Οπότε δεν τίθεται κανένα ζήτημα νομιμότητας, εξηγεί. Εκείνο που έθιξαν πολλοί, ανέφερε, είναι ότι στο ίδιο το σύνταγμα υπάρχει αναφορά πως το άτομο δεν πρέπει να δέχεται καμία πίεση για να αλλάζει το θρήσκευμά του. «Το πρόβλημα όμως όσων έχουν επικαλεστεί αυτή τη διάταξη του συντάγματος, είναι ότι εμείς οι ίδιοι παραβιάζουμε το σύνταγμα για να ασκήσουμε άμεση πίεση στην επιλογή ενός. Το ότι ζει σε ένα καθεστώς το οποίο έχει πολλές “ανωμαλίες”, αν κάποιος λάβει υπ’ όψιν την υφιστάμενη κατάσταση των εγκλωβισμένων, αυτό είναι γεγονός. Εξετάζοντας όμως το ίδιο το περιστατικό από τη μεριά του παιδιού, ο ίδιος δεν φαίνεται ότι του ασκήθηκε κάποια, άμεσης μορφής, πίεση για να αλλάξει το θρήσκευμά του. Οπότε η συζήτηση σε ό,τι αφορά το προσωπικό δικαίωμα, θα έπρεπε να κλείσει εκεί», ανέφερε.

 

Οταν η συλλογική ταυτότητα αναιρείται

Από ψυχολογικής, αλλά και κοινωνιολογικής άποψης, σημείωσε ο Παναγιώτης Σταυρινίδης, είναι γεγονός, πως αρκετοί θεωρούν το θρήσκευμα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μας ταυτότητας. Οταν αυτό αναιρείται, είπε, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται σαν να προσβάλλονται οι ίδιοι με την πράξη ενός συνανθρώπου μας. «Προκαλείται δηλαδή, ένα έστω προσωρινό αίσθημα δυσφορίας, διότι κάποιος επέλεξε να αλλάξει αυτό το αναπόσπαστο, για πολλούς, κομμάτι της ταυτότητας». Το ίδιο συμβαίνει, εξήγησε, και με ανθρώπους που από το Χριστιανισμό πάνε στον αθεϊσμό ή στην μη τήρηση κάποιας μορφής θρησκείας στη ζωή τους. Το φαινόμενο αυτό, σημειώνει, έχει να κάνει με το έντονο συναισθηματικό βίωμα που συνοδεύει τη θρησκευτική και εθνική ταυτότητα. Μπορεί να ερμηνευθεί από ψυχολογικής πλευράς, αναφέρει, «αλλά στην εποχή που ζούμε η κοινωνία μας θα πρέπει να αποδεχθεί ότι τέτοια ζητήματα που είναι στον πυρήνα της ταυτότητας, αναλλοίωτα και σταθερά, δεν είναι γραμμένα πάνω σε κάποια πέτρα και επομένως μπορούν να αλλάξουν».

 

Συστατικό της λύσης, η ανοχή στη διαφορετικότητα

Σε περίπτωση επανένωσης του τόπου, αναφέρει ο Δρ Παναγιώτης Σταυρινίδης, μέσα από μια λύση του Κυπριακού θα πρέπει να ξαναδούμε αυτά τα θέματα. «Ιδιαίτερα στο κομμάτι τού πώς θα λειτουργήσει αυτή η λύση που ζητούμε έχει να κάνει και με ζητήματα ανοχής. Πλέον θα πρέπει και εμείς», εξηγεί, «αλλά και η άλλη πλευρά, να διαχειριστούμε μεγάλα ζητήματα ανομοιογένειας, ως προς τη γλώσσα, τη θρησκεία και πολλά άλλα». Στην περίπτωση λύσης, αναφέρει, σίγουρα θα υπάρξουν περισσότερες περιπτώσεις, ελεύθερης επιλογής συμβίωσης, «κάτι που ελπίζουμε ότι θα δημιουργήσει και τις συνθήκες μεγαλύτερης κατανόησης μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο μέλλον. Κάτι που μπορεί να γίνει μέσα και από την εκμάθηση της γλώσσας του σύνοικου στοιχείου. Παράλληλα, θα τεθούν πολλά ζητήματα αλλαγών στην προσωπικότητα, το χαρακτήρα και την ταυτότητά μας», εξηγεί. Συνθήκες, σημειώνει, που δεν θα δημιουργηθούν από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά θα ξεκινήσουν να φαίνονται ανάμεσα στους ανθρώπους σε βάθος χρόνου. «Για παράδειγμα, πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ένα ζευγάρι από ένα Ελληνοκύπριο και μια Τουρκοκύπρια; Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αποδεχθούμε και να συνηθίσουμε», αναφέρει, «ως κομμάτι της ζωής μας, κατ’ επέκταση πρέπει να αποδεχθούμε και όλα τα υπόλοιπα. Τόσο στα Μέσα ενημέρωσης όσο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στα οποία εκφράζεται πάρα πολύς κόσμος, νομίζω χρειαζόμαστε περισσότερη προσωπική και συλλογική αυτοσυγκράτηση σε πολλά θέματα που έχουν να κάνουν με τις επιλογές ή τον προσανατολισμό των ανθρώπων», καταλήγει.

 

Οι εγκλωβισμένοι χρειάζονται και ηθική στήριξη

Οι εγκλωβισμένοι στην περιοχή Καρπασίας, εκτός από την υλική στήριξη, χρειάζονται και ηθική, ανέφερε ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Καρπασίας, Νίκος Φαλάς. Ζουν κάτω από συνθήκες μακρόχρονης κατοχής, επομένως τέτοια περιστατικά είναι αναμενόμενα και φυσιολογικά, σημειώνει. Πρόκειται για μια καθαρά προσωπική επιλογή του νεαρού παιδιού να ασπαστεί το Μουσουλμανισμό, αναφέρει. Στο σχολείο επίσης υπάρχουν αρκετά προβλήματα που δημιουργούνται κυρίως από τα δεδομένα της κατοχής. Αυτή τη στιγμή φοιτούν 17 παιδιά στο γυμνάσιο, 14 στο δημοτικό και 6 στο νηπιαγωγείο. Σύμφωνα με τον Νίκο Φαλά, αρκετοί διορισμοί δεν γίνονται για τις ανάγκες του σχολείου, αλλά με άλλα ιδιοτελή κριτήρια. Ο Νίκος Φαλάς αναφέρθηκε επίσης στη συνάντηση που είχε η επιτροπή της Καρπασίας με τον ΓΓ του ΑΚΕΛ, Αντρο Κυπριανού, για την οποία ανέφερε ότι ως επιτροπή είναι πολύ ικανοποιημένοι. «Συμφωνούμε», ανέφερε, «με την πρόταση για να είναι υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση η περιοχή της Καρπασίας, αλλά και με τη θέση να αποτελέσει τρίτη ζώνη που να είναι υπό την κεντρική κυβέρνηση».

 

Η απομόνωση δημιουργεί και άλλα προβλήματα

 

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γύρω στους 220 εγκλωβισμένους στο Ριζοκάρπασο, 50 στην Αγία Τριάδα και μαζί με τους Μαρωνίτες στην περιοχή Κορμακίτη συνολικά οι εγκλωβισμένοι είναι γύρω στους 280, ανέφερε ο Επίτροπος Προεδρίας, Φώτης Φωτίου. Παράλληλα, χαρακτήρισε ως μεμονωμένο το περιστατικό την περίπτωση του νεαρού, σημειώνοντας παράλληλα πως δεν πρέπει να πολιτικοποιηθεί. Η Βουλή μόλις πρόσφατα, ανέφερε, έκανε κάποιες αλλαγές στη νομοθεσία για τους διορισμούς των δασκάλων των παιδιών, κάτι που θα βοηθήσει. Η απομόνωση και τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν φυσιολογικά, εξήγησε, δημιουργούν και άλλα αλυσιδωτά προβλήματα. Από την πλευρά της υπηρεσίας εγκλωβισμένων, σημείωσε, αποστέλνονται τρόφιμα σε εβδομαδιαία βάση, ενώ μόλις πρόσφατα έχει διοριστεί ένας νοσοκόμος, ο οποίος έχει την ευθύνη της περίθαλψης των κατοίκων της περιοχής. Υπάρχει επίσης άμεση επαφή με τα σχολεία αλλά και σε προσωπικό επίπεδο με κατοίκους της περιοχής.