Η αποφασιστική συµβολή της Σοβιετικής Ένωσης στη νίκη του Β’ Παγκοσµίου Πόλεµου

Ο Γάλλος καθηγητής Μ. Ντιουβερζιέ έγραψε στο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Η άλλη πλευρά των γεγονότων»: «Η είσοδος στον πόλεµο της Σοβιετικής Ένωσης σήµαινε ότι ο ναζισµός συνάντησε έναν αντίπαλο, ο οποίος µπορούσε να αναµετρηθεί µαζί του στη δύναµη. Η είσοδος στον πόλεµο της ΕΣΣ∆ άνοιξε την προοπτική της νίκης, οι δυνατότητες για την οποία δεν υπήρχαν προηγουµένως».

Ο δε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των χερσαίων δυνάµεων της Βέρµαχτ, Φ. Χάλντερ, έγραψε στις 29 Ιουνίου 1941 στο ηµερολόγιό του: «Οι πληροφορίες από το Μέτωπο επιβεβαιώνουν ότι οι Ρώσοι αγωνίζονται παντού µέχρι τον τελευταίο άνδρα».

 

Του Μίκη Φιλανιώτη*

Στη διάσκεψη των αρχηγών των κυβερνήσεων της ΕΣΣΔ, των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία διεξήχθη στην Τεχεράνη, στα τέλη του 1943, κατά τη διάρκεια δεξίωσης, ο αρχηγός του Βρετανικού Γενικού Επιτελείου, Στρατηγός Α. Μπρουκ, δήλωσε ότι η χώρα του πολεμά, σε διάρκεια χρόνου, περισσότερο από άλλους και ως εκ τούτου προσφέρει περισσότερα για μία κοινή νίκη.

Μετά τα λόγια του στην αίθουσα επικράτησε μία αμήχανη σιωπή. Άλλωστε, όλοι όσοι ήταν παρόντες γνώριζαν πολύ καλά ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Κόκκινος Στρατός σε σκληρές μάχες, ενάντια στην κύρια μάζα των γερμανικών στρατευμάτων, με τεράστιες θυσίες και θύματα, όχι μόνο είχε σταματήσει τον εισβολέα, αλλά του είχε προκαλέσει συντριπτικά πλήγματα στο Στάλινγκραντ, στο Κουρσκ και στον Δνείπερο με αποτέλεσμα να αναλάβει τη στρατηγική πρωτοβουλία.

Λίγοι αρνούνταν τότε τον ηγετικό ρόλο της ΕΣΣΔ

Την παρατεταμένη σιωπή διέκοψε ο Ι. Β. Στάλιν, ο οποίος εξήγησε στον Α. Μπρουκ ότι στην ΕΣΣΔ κρίνουν τη συμβολή στη συντριβή του κοινού εχθρού όχι από τα λόγια, αλλά με βάση συγκεκριμένα έργα. Έτσι ο επικεφαλής της σοβιετικής κυβέρνησης κατέστησε σαφές ότι η πορεία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου εξαρτάται πρώτα απ’ όλα από τα αποτελέσματα της ένοπλης αντιπαράθεσης στο Σοβιετικο-Γερμανικό Μέτωπο.

Εκείνη την περίοδο, λίγοι αρνούνταν τον ηγετικό ρόλο της ΕΣΣΔ στη συντριβή της Γερμανίας και των συμμάχων της στην Ευρώπη και την Ασία.

Ήδη η κυβέρνηση των ΗΠΑ με επίσημη δήλωσή της στις 2 Αυγούστου 1941 υπογράμμιζε ότι «η ενίσχυση της ένοπλης αντίστασης της Σοβιετικής Ένωσης στη ληστρική επίθεση του εισβολέα, που απειλεί την ασφάλεια και την ανεξαρτησία, όχι μόνο της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και όλων των άλλων λαών συμπίπτει με τα συμφέροντα της κρατικής άμυνας των ΗΠΑ». Στις 7 Νοεμβρίου, ο Πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούζβελτ έγραψε: «Η άμυνα της ΕΣΣΔ είναι ζωτικής σημασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες». Τον Μάιο του 1942 δήλωσε επίσης: «Οι Ρώσοι εξοντώνουν περισσότερους στρατιώτες του εχθρού και περισσότερο οπλισμό και εξοπλισμό παρά όλα τα άλλα 25 κράτη των Ενωμένων τότε Εθνών στο σύνολό τους».

Αναπτύσσοντας αυτή την ιδέα ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ε. Στέττινιους, δήλωσε: «Ο αμερικανικός λαός δεν πρέπει να ξεχνά ότι βρισκόταν στα πρόθυρα της καταστροφής… Εάν η Σοβιετική Ένωση δεν κατάφερνε να κρατήσει το Μέτωπό της, οι Γερμανοί θα είχαν τη δυνατότητα να κατακτήσουν τη Μεγάλη Βρετανία. Θα μπορούσαν επίσης να κυριεύσουν την Αφρική και στη συνέχεια να δημιουργήσουν ένα προγεφύρωμα στη Λατινική Αμερική».

Στον ίδιο τόνο αυτής της δήλωσης εκφράστηκε και ο επιτελάρχης του στρατού των ΗΠΑ, ο Στρατηγός Τζ. Μάρσιαλ. «Χωρίς τις επιτυχημένες επιχειρήσεις του Κόκκινου Στρατού», σημείωσε, «τα αμερικανικά στρατεύματα δεν θα ήταν σε κατάσταση να αντέξουν την επιδρομή και ο πόλεμος θα μεταφερόταν στην αμερικανική ήπειρο».

Τον Φεβρουάριο του 1944, ο Στρατηγός Δ. Αϊζενχάουερ, Ανώτατος Στρατιωτικός Διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη, σε συγχαρητήριο χαιρετισμό του, με την ευκαιρία της 26ης επετείου ίδρυσης του Κόκκινου Στρατού παραδεχόταν: «Οι στρατιώτες του ρωσικού στρατού δέχθηκαν πάνω τους όλη την ισχύ των επιθέσεων της ναζιστικής στρατιωτικής μηχανής και την σταμάτησαν».

Στις 6 Ιανουαρίου του 1945, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ, σε επιστολή του προς το Κογκρέσο, έγραψε: «Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την ηρωική άμυνα της Μόσχας, του Λένινγκραντ και του Στάλινγκραντ και τη γιγαντιαία ορμή των ρωσικών επιθετικών επιχειρήσεων το 1943-1944, ως αποτέλεσμα των οποίων ήταν η εξόντωση τεράστιων γερμανικών στρατιών».

Τον Μάιο του ίδιου επίσης έτους, ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χ. Τρούμαν, σημείωνε: «Εκτιμούμε βαθιά την εξαιρετική συμβολή της ισχυρής Σοβιετικής Ένωσης, στο όνομα του πολιτισμού και της ελευθερίας».

Η σκληρή μονομαχία με τις χιτλερικές στρατιές

Ήδη μετά τη λήξη του πολέμου, ο Άγγλος Στρατάρχης πεδίου μάχης, Μπ. Μοντγκόμερι, έγραφε στα απομνημονεύματά του: «Η Ρωσία πέτυχε ένα μεγάλο στρατιωτικό άθλο… Ενόσω η Αγγλία και η Αμερική συγκέντρωναν δυνάμεις, οι γερμανικές στρατιές έκαιγαν, λήστευαν και σκότωναν στα ρωσικά εδάφη, αφήνοντας πίσω τους τρομερές καταστροφές και αμέτρητα ανθρώπινα θύματα… Η Ρωσία, σε μία σκληρή μονομαχία, σχεδόν ένας εναντίον ενός, με τις χιτλερικές στρατιές, ανέλαβε πάνω της όλη τη δύναμη της γερμανικής επίθεσης και άντεξε. Εμείς οι Άγγλοι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον άθλο της Ρωσίας».

Ταυτόχρονα τότε εμφανίστηκαν και εντελώς διαφορετικές εκτιμήσεις, ο βαθμός αντικειμενικότητας των οποίων μειωνόταν σταθερά, καθώς αυξάνονταν οι αντιθέσεις μεταξύ των δύο κοινωνικών συστημάτων.

Αλλά οι προσπάθειες για να υποβαθμιστεί ο ρόλος της ΕΣΣΔ και των ενόπλων δυνάμεών της στην εξόντωση του επιδρομέα έρχονται σε αντίθεση με την ιστορική αλήθεια.

Όπως είναι γνωστό, τον Μάιο-Ιούνιο του 1941, η στρατιωτικο-στρατηγική κατάσταση στον κόσμο εξελισσόταν έτσι, ώστε ο Χίτλερ φαινόταν να είναι κοντά στην εκπλήρωση των κατακτητικών του σχεδίων.

Το γεγονός είναι ότι εκείνη τη στιγμή στην πραγματικότητα δεν υπήρχε καμία δύναμη ικανή για να σταματήσει τη Βέρμαχτ. Από την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 μέχρι τον Ιούνιο του 1941, η Βέρμαχτ κατέλαβε τη μία μετά την άλλη, την πλειοψηφία των χωρών της Ευρώπης: η Πολωνία ηττήθηκε, η Δανία έπεσε, κατακτήθηκαν η Νορβηγία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και το μεγαλύτερο μέρος της Γαλλίας, οι ένοπλες δυνάμεις της οποίας αντιστάθηκαν μόνο για ενάμιση μήνα. Μόνο μία βιαστική εκκένωση στα βρετανικά νησιά έσωσε τον βρετανικό εκστρατευτικό στρατό από τη συντριβή.

Μετά την αναμενόμενη γρήγορη ήττα των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων προνοείτο η πραγματοποίηση εισβολής στα βρετανικά νησιά και στη συνέχεια η κατάκτηση του Ιράν, του Ιράκ, της Αιγύπτου, της περιοχής του Καναλιού του Σουέζ και μετά της Ινδίας, όπου σχεδιαζόταν η συνένωση με τα ιαπωνικά στρατεύματα. Ο Χίτλερ και το Στρατηγείο του υπολόγιζαν ότι αφού θα είχαν καταλάβει την Ισπανία και την Πορτογαλία θα κατακτούσαν γρήγορα το Γιβραλτάρ και έτσι θα απέκοπταν την Αγγλία από τις αποικιοκρατικές ιδιοκτησίες της.

Απέτυχε το σχέδιο του «κεραυνοβόλου πολέμου»

Ο Φύρερ δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτά τα κατακτητικά σχέδια. Σκόπευε σε συμμαχία με την Ιαπωνία, «να εξαλείψει την επιρροή των Αγγλοσαξόνων στη Βόρεια Αμερική». Πρέπει όμως να τονιστεί ότι η πραγματοποίηση τέτοιων μακρόπνοων σχεδίων συνδεόταν άμεσα με την κεραυνοβόλο ήττα της ΕΣΣΔ.

Μετά την επιδρομή της Γερμανίας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, στους πολιτικούς και στρατιωτικούς κύκλους της Δύσης, οι προβλέψεις ήταν ταυτόσημες: Στη Βέρμαχτ που είχε συνθλίψει την Ευρώπη προβλεπόταν μία αναμφισβήτητη επιτυχία. Ωστόσο, αντίθετα με αυτό, ήδη κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής-φθινοπωρινής εκστρατείας του 1941, το σχέδιο του «κεραυνοβόλου πολέμου» απέτυχε πλήρως.

Ήδη στα τέλη του 1941, κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης κοντά στη Μόσχα, τα σοβιετικά στρατεύματα κατάφεραν να φθάσουν στην πρώτη τους στρατηγική επιτυχία, εξοντώνοντας 38 Μεραρχίες του εχθρού, συμπεριλαμβανομένων 15 Μεραρχιών Αρμάτων και Μηχανοκίνητων Μεραρχιών.

Μετά τις θριαμβευτικές νίκες στη Δύση, κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων ετών, η Βέρμαχτ υπέστη την πρώτη της μεγάλη ήττα. Σύμφωνα με τα γερμανικά δεδομένα, μόνο η Ομάδα Στρατιών «Κέντρο», από τις 22 Ιουνίου 1941 μέχρι τις αρχές Απριλίου του 1942, κατέγραψε 796.000 νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους στρατιώτες και αξιωματικούς. Συνολικά, οι απώλειες των χερσαίων δυνάμεων της Γερμανίας σε ολόκληρο το Ανατολικό Μέτωπο, κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου, ανήλθαν σε πάνω από 1.500.000 άτομα. Αυτό είναι πέντε φορές περισσότερο από ό,τι κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στην Πολωνία, τη Βορειοδυτική και τη Δυτική Ευρώπη, καθώς και στα Βαλκάνια.