Η διαχείριση των όμβριων επιβάλλεται να είναι αντικείμενο εθνικής στρατηγικής

Του Στέλιου Αχνιώτη*

Με την ίδια φόρα που οι καταρρακτώδεις βροχές κτυπούν με μανία τις πόλεις και τα χωριά μας, με τον ίδιο ρυθμό οι δηλώσεις και τα σχόλια ακολουθούν κάθε φορά το φαινόμενο. Και όπως ο καιρός ξεθυμαίνει και έρχεται η λιακάδα, έτσι απλά ξεχνούμε το τι δέον γενέσθαι, τις υποσχέσεις που δίνονται και επιτρέπουμε να αυξάνονται οι λόγοι που η επόμενη πλημμύρα θα επιφέρει, ίσως, μεγαλύτερες ζημιές.

Φέτος ήταν η Λάρνακα, πέρσι η Αλάμπρα, το 2010 η Πάφος, η Κισσόνεργα είχε νεκρούς, η Αγλαντζιά, η Αγία Αννα, τα Λατσιά. Η λίστα μεγάλη και καλύπτει κάθε γωνιά του μικρού μας νησιού. Του τόσο μικρού που η λύση του προβλήματος θα μπορούσε και έπρεπε να είναι ενιαία και μόνιμη.

Το Επιμελητήριο είχε πάντοτε ισχυρή άποψη για το θέμα και την εξέφραζε όποτε κλήθηκε να γνωματεύσει. Το σημαντικότερο όμως είναι το ότι… εν αιθρία… φρόντιζε να κτυπά τον κώδωνα του κινδύνου με δικές του πρωτοβουλίες. Μια από αυτές ήταν τον Μάρτιο του 2010, όταν με πρωτοβουλία του ΕΤΕΚ, διοργανώθηκε στην Πάφο η ημερίδα «Αειφόρος Διαχείριση των Ομβρίων Υδάτων». Στην ημερίδα οι υπηρεσίες και οι οργανισμοί που συμμετείχαν κατέθεσαν τα σχέδια, τις μελέτες και τις εισηγήσεις τους για τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου και τη βελτίωση των πρακτικών που εφαρμόζονται. Στην ημερίδα συμμετείχαν, μεταξύ άλλων:

I. Επίτροπος Περιβάλλοντος

II. Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων

III. Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού / Αμαθούντας

IV. Τμήμα Περιβάλλοντος

V. Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως

VI. Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης

Το σημαντικότερο συμπέρασμα της ημερίδας ήταν ότι όλοι οι φορείς που συμμετείχαν, κρατικοί, δημοτικοί ή ιδιωτικοί είχαν εισηγήσεις. Το απογοητευτικότερο, όμως, συμπέρασμα είναι ότι οι πλείστες, αν όχι όλες, οι εισηγήσεις έμειναν ουσιαστικά σε κάποια συρτάρια.

Διαπίστωση της Ημερίδας -και αυτό ισχύει ακόμα- είναι ότι σε αστικό επίπεδο διαχείρισης όμβριων η Λεμεσός πρωτοπορεί και βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο όσον αφορά τη χρήση Αειφόρων Συστημάτων Αποχέτευσης Ομβριων Υδάτων Αστικών Περιοχών (SUDS). Εφαρμόζεται δηλαδή ένας συνδυασμός πρακτικών διαχείρισης και κατασκευαστικών έργων που αποσκοπούν στην αποχέτευση και έλεγχο των επιφανειακών νερών με πιο αειφόρο τρόπο σε σχέση με τις παραδοσιακές πρακτικές.

Επιπρόσθετα, το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού – Αμαθούντας (ΣΑΛΑ), ως η Αρμόδια Αρχή για τη διαχείριση των όμβριων πρωτοστατεί επιβάλλοντας παρατηρήσεις και όρους στις άδειες οικοδομής ούτως ώστε να διασφαλίζεται η μείωση και η κατακράτηση των νερών που καταλήγουν στους δρόμους.

Πρόσφατα το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων εκπόνησε την πρώτη φάση μελέτης για εντοπισμό των επικίνδυνων περιοχών για πλημμύρες ποταμών. Ομως, επείγει η προώθηση και ολοκλήρωση των μελετών με αντικείμενο τη διαχείριση των υδάτων από το ενδεχόμενο πλημμύρας σε αυτές τις περιοχές όπως και των αντίστοιχων έργων ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος στο ελάχιστο.

Οι εισηγήσεις

Μερικές από τις εισηγήσεις για καλύτερη αξιοποίηση των όμβριων που είχαν κατατεθεί στην ημερίδα του 2010 ήταν:

• Χάραξη ενιαίας εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση των όμβριων και η διερεύνηση της δυνατότητας σύστασης κεντρικού φορέα ελέγχου των τοπικών αρχών.

• Διασαφήνιση αρμοδιοτήτων και διαδικασιών δράσης των εμπλεκόμενων φορέων και εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου ούτως ώστε κάθε ανάπτυξη να παρέχει ορθολογικές λύσεις αποχέτευσης/διοχέτευσης των όμβριων, με κυριότερο σκοπό την αξιοποίησή τους και τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων.

• Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να προχωρήσουν στο σχεδιασμό «σχεδίου διαχείρισης όμβριων» στο οποίο θα μπορούν να βασίζονται οι ενδιαφερόμενοι πολίτες όπως και οι μελετητές για κατασκευή έργων. Το σχέδιο θα πρέπει ανάμεσα σ’ άλλα να καλύπτει την απορροή, φύλαξη, απορρόφηση κτλ των όμβριων ώστε να διασφαλίζεται η μείωση ή η κατακράτηση των νερών αντί να καταλήγουν στους δρόμους.

• Επιβολή λεπτομερέστερων όρων από τις Πολεοδομικές Αρχές όπως ποσόστωση σκληρών, υδροπερατών και μαλακών επιφανειών των υπό ανάπτυξη τεμαχίων γης και περαιτέρω ζωνοποιήσεις απορροών όμβριων.

• Τακτική επιθεώρηση των χειμάρρων και των αποχετευτικών συστημάτων γενικά με σκοπό τη διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής και καλής λειτουργίας τους.

Τα όμβρια ύδατα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως απόβλητα. Είναι ένας από τους πολυτιμότερους πόρους τον οποίο, ουσιαστικά, στερείται η χώρα μας. Γι’ αυτό επιβάλλεται η αξιοποίηση του νερού σε όλα τα στάδια -όχι μόνο για την αποφυγή πλημμυρών- προς όφελος του φυσικού περιβάλλοντος και συνεπακόλουθα της βελτίωσης της ποιότητας ζωής μας. Πρέπει να συμβαδίσουμε αρμονικά με τη φύση, αφού το νερό δεν συγχωρεί και δεν επιτρέπει λάθη που παρεμποδίζουν τη ροή του.

* Πολιτικός Μηχανικός, Πρόεδρος ΕΤΕΚ