Οι διαφωνίες σε ουσιώδη ζητήματα, στο επίκεντρο αυτής της φάσης των συνομιλιών

Κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της λύσης, απομένουν όμως διαφωνίες επί των οποίων καλούνται οι δύο ηγέτες να πάρουν αποφάσεις

Της Νίκης Κουλέρμου

Ποιες είναι οι διαφωνίες σε ουσιαστικά ζητήματα, κρίσιμα για το τέλος της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού; Ποιες οι εκκρεμότητες και μάλιστα στα ουσιαστικά θέματα που πρέπει να επικεντρωθούν οι δύο ηγέτες στις επόμενες συναντήσεις τους για να υπάρξουν συγκλίσεις και να προετοιμαστεί το έδαφος για μια Διάσκεψη, όπου το μοναδικό ζήτημα που θα απομείνει προς συζήτηση θα είναι η ασφάλεια και οι εγγυήσεις; Σε τι έχουν συμφωνήσει μέχρι στιγμής οι δύο πλευρές που να επιτρέπουν αισιοδοξία, έστω συγκρατημένη, για τα περαιτέρω;

Τα ερωτήματα προκύπτουν με αφορμή τη νέα κρίσιμη φάση των διαπραγματεύσεων από την οποία θα κριθεί εν πολλοίς η κατάληξη- αν θα υπάρξει αδιέξοδο, ναυάγιο ή αν θα είναι θετική η έκβαση με μεγάλη πλέον την πιθανότητα επιτυχίας στη Διάσκεψη της Γενεύης…

Με αφορμή λοιπόν και την προσπάθεια ενημέρωσης που γίνεται αυτή την περίοδο της κοινής γνώμης, επιχειρούμε να καταγράψουμε τι έχουν πετύχει οι δύο ηγέτες στα κεφαλαιώδη ζητήματα, από τη μια και τις θέσεις της κάθε πλευράς στα ουσιώδη ζητήματα που απομένουν προς συζήτηση και στα οποία επιζητείται η σύγκλιση από την άλλη.

Συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Υπάρχουν γνωμοδοτήσεις από εμπειρογνώμονες παγκόσμιας εμβέλειας που δόθηκαν και σε προηγούμενους Προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι:

1. Συνεχίζει το κράτος να συμμετέχει σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ και η ΕΕ. Δεν θα χρειαστεί άλλη αίτηση.
2. Συνεχίζουν οι διεθνείς συνθήκες που δεσμεύουν το κράτος. Μιλούμε για τουλάχιστον 1,500 διεθνείς συνθήκες.
3. Απαγορεύεται η απόσχιση ή ένωση οποιασδήποτε συνιστώσας πολιτείας με άλλο κράτος.

Ομοσπονδία ή συνομοσπονδία

Δεν υπάρχει παγκόσμια ομοσπονδία που να είναι ίδια με άλλη. Υπάρχουν όμως κοινά χαρακτηριστικά που είναι η μια κυριαρχία, η μια ιθαγένεια και η μια διεθνής προσωπικότητα.

Σε ό,τι αφορά στην κυριαρχία, επί Χριστόφια -Ταλάτ είχε επιτευχθεί η μια και αδιαίρετη κυριαρχία η οποία «κουτσουρεύτηκε» κάπως με τη συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου του 2014 αλλά όχι σε βαθμό επικίνδυνο.

* Μια θα είναι η ιθαγένεια: Δεν υπάρχει διπλή ιθαγένεια. Με την προϋπόθεση ότι οι πολίτες θα έχουν την ιθαγένεια της Κυπριακής Δημοκρατίας η κάθε συνιστώσα πολιτεία θα μπορεί να παραχωρεί την «ιδιότητα του πολίτη» σε όσους θα ανήκουν στην κάθε συνιστώσα πολιτεία.

* Βασικές ελευθερίες και δικαιώματα. Τα δικαιώματα ελεύθερης διακίνησης και απόκτησης περιουσίας, καθώς και της εγκατάστασης, διασφαλίστηκαν επί Χριστόφια -Ταλάτ και επαναβεβαιώθηκαν επί Αναστασιάδη-Ακιντζί.

* Τέσσερις διασυνοριακές ελευθερίες. Διακίνηση κεφαλαίων, αγαθών, υπηρεσιών και προσώπων. Και αυτές είχαν διασφαλιστεί. Το θέμα των Τούρκων υπηκόων είχε επίσης διευκρινιστεί και συμφωνηθεί ώστε την ώρα της λύσης η πληθυσμιακή αναλογία να είναι 4:1, όπως ήταν το 1974 (82%-18%) . Αυτό είχε συμφωνηθεί επί Χριστόφια -Ταλάτ, ενώ οι Αναστασιάδης-Ακιντζί συμφώνησαν τους αριθμούς: 804 χιλιάδες Ε/κ και 227 χιλιάδες Τ/κ. Σε κάθε περίπτωση στους αριθμούς αυτούς θα περιλαμβάνονται και οι Κύπριοι του εξωτερικού.

* Ροή Τούρκων υπηκόων. Επειδή οι Ελλαδίτες ως Ευρωπαίοι πολίτες δικαιούνται ούτως ή άλλως να διαμένουν και να εγκαθίστανται σε οποιοδήποτε κράτος μέλος, τέθηκε θέμα για τους Τούρκους υπηκόους. Συμφωνήθηκε ότι, νοουμένου ότι συμφωνούν ΕΕ και Ελλάδα, θα ισχύσει η ίδια αναλογία για διαμονή και εγκατάσταση των Τούρκων υπηκόων: Για κάθε 4 Ελλαδίτες, ένας Τούρκος υπήκοος.

Στο θέμα αυτό υπαναχώρησε ως γνωστό η τουρκική πλευρά, μετά τη Διάσκεψη της Γενεύης στις 12 Ιανουαρίου, όπου για πρώτη φορά ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου ήγειρε θέμα τεσσάρων ελευθεριών για τους Τούρκους υπηκόους.

Ανοικτά θέματα – διαφωνίες

Επισήμως η ε/κ πλευρά υποστηρίζει ότι οι διαφωνίες σε ουσιώδη ζητήματα αριθμούν γύρω στις 15 και άπτονται του Περιουσιακού -Εδαφικού, της Διακυβέρνησης και της Ασφάλειας-Εγγυήσεων.
Υπάρχει όμως και άλλη άποψη, που λέει ότι αυτές οι διαφωνίες είναι λιγότερες και αφορούν ουσιαστικά θέματα και σ’ αυτά θα πρέπει να επικεντρωθεί η προσπάθεια σ’ αυτή τη φάση των διαπραγματεύσεων, ώστε να ξεμπλοκαριστεί η διαδικασία και να προετοιμαστεί η Διάσκεψη με μόνο κεφάλαιο συζήτησης την ασφάλεια-εγγυήσεις.

ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ

Η ε/κ πλευρά στο Περιουσιακό επιθυμεί όπως τον πρώτο λόγο στην περιουσία έχει ο νόμιμος ιδιοκτήτης και οι αποφάσεις της Επιτροπής Περιουσιών να λαμβάνονται στη βάση των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, ενώ η τ/κ πλευρά θεωρεί ότι ο χρήστης πρέπει να έχει το πρώτο λόγο και να υπάρχει αυτοματοποίηση σε σχέση με το θέμα.

* Συναισθηματικός δεσμός- Η διαφωνία αφορά στον ορισμό όπως προκύπτει από τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ.

* Σημαντική βελτίωση περιουσίας (significant improvement)- Η ε/κ πλευρά θεωρεί βελτίωση όταν η αξία της ξεπερνά την αρχική αξία περιουσίας. Η τ/κ πλευρά υποστηρίζει ότι η βελτίωση πρέπει να φτάνει το 50% της αρχικής τιμής της περιουσίας – άρα σχεδόν το σύνολο.

* Αυτοδίκαια επιστροφή προσφύγων στις περιοχές υπό εδαφική προσαρμογή- Η ε/κ πλευρά εννοεί την άμεση επιστροφή προσφύγων υπό ε/κ διοίκηση στις περιουσίες τους.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

* Πρωτογενές δίκαιο – Η τ/κ πλευρά επιδιώκει η λύση να αποτελέσει πρωτογενές δίκαιο.

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

* Εκ περιτροπής προεδρία: Θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ για την τ/κ πλευρά για να ικανοποιηθεί η πολιτική ισότητα. Αντίθετα η ε/κ πλευρά θεωρεί ότι αυτή η πολιτική ισότητα διασφαλίζεται με την αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/κ στη διακυβέρνηση και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ειδικότερα με την αναλογία στο Υπουργικό Συμβούλιο και το πώς θα λαμβάνονται οι αποφάσεις.

* Αριθμητική εκπροσώπηση σε ομοσπονδιακά σώματα: Δεν είναι παντού 50-50 η συμμετοχή των Τ/κυπρίων. Από τους πέραν των 70 τόσους θεσμούς μόνο στους 13-14 απαιτούν να είναι 50-50 η συμμετοχή τους. Στους υπόλοιπους θα είναι 2:1.

Απαιτούν επίσης οι αποφάσεις να λαμβάνονται με μια τουλάχιστον τουρκοκυπριακή συμμετοχή (ψήφο) (αυτό είναι η σημαντική διαφωνία). Μέσα στο πλαίσιο της αποτελεσματικής συμμετοχής θέλουν μια τ/κ ψήφο σε όλα τα σώματα.

Η ε/κ πλευρά διαφωνεί λέγοντας ότι σε πολλά από τα όργανα αυτά δεν απαιτείται κάτι τέτοιο, γιατί δεν τίθεται θέμα να λαμβάνονται οι αποφάσεις σε εθνοτική ή/και κοινοτική βάση. Για παράδειγμα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα αποφασίζει στη βάση της υπόθεσης και των δεδομένων μιας εταιρείας που έχει ενώπιόν της και όχι αν είναι τ/κ ή ε/κ.

Το μοναδικό βέτο που μπορούν από κοινού να ασκήσουν Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος είναι όταν και οι δύο διαφωνούν με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Σε κάθε περίπτωση υπάρχει μηχανισμός επίλυσης διαφορών, αν και εφόσον προκύπτουν αδιέξοδα.

ΕΔΑΦΙΚΟ

Ποσοστό εδάφους υπό τ/κ διοίκηση
Ε/κ πλευρά: 28,2%
Τ/κ πλευρά : 29,2 %

Επιστροφή προσφύγων
Ε/κ πλευρά: Γύρω στις 100.000
Τ/κ πλευρά: Γύρω στις 75.000
Κύριο ζητούμενο για την ε/κ πλευρά η επιστροφή της Μόρφου.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ-ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ

Τ/κ πλευρά: Επιμένει στην παραμονή των εγγυήσεων τουλάχιστον στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο, αλλά και στην παραμονή στρατευμάτων.

Ε/κ πλευρά: Δεν αποδέχεται τις όποιες εγγυήσεις και προτείνει πλήρη αποχώρηση στρατευμάτων, το λεγόμενο sunset clause, ενώ στο θέμα της ασφάλειας προτείνει τη δημιουργία πολυεθνικής δύναμης.