Η δημιουργία της κυπριακής δημοκρατίας – 60 χρόνια Κυπριακής Δηµοκρατίας και ο αγώνας συνεχίζεται

του Νίκου Κουζούπη

Σημειώνονται 60 χρόνια από την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, στη βάση των οποίων στηρίχθηκε η κυπριακή ανεξαρτησία και μετά από 1½ περίπου χρόνο εμφανίσθηκε στον παγκόσμιο πολιτικό χάρτη η Κυπριακή Δημοκρατία, η επέτειος της οποίας εορτάζεται κάθε 1ην Οκτωβρίου.

Μια ανεξαρτησία, που ολοκλήρωσε, στο βαθμό φυσικά που ολοκλήρωσε, την αντιαποικιακή πάλη του κυπριακού λαού, ανοίγοντας ταυτόχρονα μια νέα σελίδα στην ιστορία του τόπου, καθοριζόμενη σε γενικές γραμμές από το περιεχόμενο των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, που ήταν προϊόν συμβιβασμού μεταξύ του κυπριακού λαού και της αποικιοκρατίας, στον οποίο οδηγηθήκαμε ένεκα της λανθασμένης τακτικής της ένοπλης δράσης, την οποία η αποικιακή δύναμη εκμεταλλεύτηκε για να εμβαθύνει την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε», στοχεύοντας στη διατήρηση και διαιώνιση, ιδιαίτερα, της στρατιωτικής της παρουσίας στο νησί.

Ο αντιαποικιακός αγώνας του κυπριακού λαού οδηγήθηκε σε κρίσιμα αδιέξοδα και φθάνοντας στο 1958 να επικρέμαται η δαμόκλειος σπάθη της εφαρμογής μιας τριπλής συγκυριαρχίας, σύμφωνα με το Σχέδιο Μακ-Μίλαν, το οποίο εκπονήθηκε στη βάση του παζλ που είχε στηθεί στην Κύπρο για υλοποίηση των βρετανικών ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών. Ένα κύμα βίας και τρομοκρατίας διαμορφώθηκε στο νησί με τις εθνοτικές βιαιοπραγίες και εμπρησμούς περιουσιών, τις δολοφονίες στελεχών του ΑΚΕΛ και της Αριστεράς από ακροδεξιά στοιχεία υπό τις διαταγές του Γρίβα, δολοφονίες προοδευτικών Τ/κ από την ΤΜΤ του Ντενκτάς. Αφού λοιπόν Ε/κ δολοφονούν Ε/κ, Τ/κ δολοφονούν Τ/κ, αμφότεροι αλληλοδολοφονούνταν, σήμαινε ότι αν η αποικιοκρατία αποχωρούσε οι συγκρούσεις στο νησί θα γενικεύονταν με την προοπτική εμπλοκής και των «μητέρων» πατρίδων (Ελλάδας και Τουρκίας), άρα ένας πόλεμος στην περιοχή με όλες τις καταστροφικές συνέπειες θα ήταν πλέον μια πραγματικότητα, θέτοντας σε κίνδυνο και τη συνοχή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Επομένως, η αποικιακή δύναμη είχε την υποχρέωση για να διασφαλίσει τάχα την ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή με το να συνεχίσει την παρουσία της στην Κύπρο, διαδραματίζοντας ρόλο αντικειμενικού διαιτητή. Γι’ αυτό, λοιπόν και το Σχέδιο Μακ-Μίλαν προνοούσε την τριπλή συγκυριαρχία Μ. Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας επί της Κύπρου.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου ταυτίστηκαν με τις αποικιακές μεθοδεύσεις στενά μικρο-παραταξιακά και καθαρά ταξικά συμφέροντα συγκεκριμένων δυνάμεων τόσο μέσα στους Ε/κ, όσο και στους Τ/κ. Έπρεπε να σιγήσει ο πολιτικός λόγος της Αριστεράς, που ήταν συναινετικός και επέμενε στη συνέχιση και αναβάθμιση του μαζικού πολιτικού αντιαποικιακού αγώνα και στον τερματισμό της εθνοτικής βίας. Γι’ αυτό και το πολιτικό κόμμα της Αριστεράς – το ΑΚΕΛ θα έπρεπε να εξοστρακιστεί από την κυπριακή πολιτική σκηνή ή να μετατραπεί σε αμελητέα πολιτική δύναμη χωρίς επιρροή σε ευρύτερες μάζες του πληθυσμού, όπως εκμυστηρεύεται ο ίδιος ο Γρίβας σε επιστολές του εκείνης της εποχής, αλλά και στα Απομνημονεύματά του (1961). Ό,τι όμως δεν πέτυχε στη μια πλευρά η ε/κ εθνικιστική ακροδεξιά ενάντια στο ΑΚΕΛ και την Αριστερά, στην άλλη πλευρά το πέτυχε η τ/κ εθνικιστική ακροδεξιά, που ουσιαστικά φίμωσε όχι μόνο τον αριστερό, αλλά και κάθε προοδευτικό συναινετικό λόγο.

Υπό τις περιστάσεις, όπως αυτές διαμορφώθηκαν τους πρώτους μήνες του 1958, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στα μέσα Σεπτεμβρίου και παραμονές της έναρξης εφαρμογής του Σχεδίου Μακ-Μίλαν μονομερώς από Βρετανία και Τουρκία, έκανε τη γνωστή δήλωση στη βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Μπάρπαρα Κασλ περί ανεξαρτησίας της Κύπρου υπό την εγγύηση των Ηνωμένων Εθνών, πράγμα που δυσκόλευε και αδρανοποίησε τους αγγλικούς σχεδιασμούς για συγκυριαρχία.

Ενώ κατά τη συζήτηση του Κυπριακού, που ακολούθησε στο τέλος του ίδιου έτους στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, διαφαινόταν ότι η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονταν στα πρόθυρα πολέμου για την Κύπρο, αλληλοκατηγορώντας η μια την άλλη, λίγες εβδομάδες μετά όντως παραδόξως οι δυο Υπουργοί Εξωτερικών Αβέρωφ και Ζορλού συναντήθηκαν στη Ζυρίχη για να συζητήσουν το Κυπριακό και κατέληξαν σε συμφωνία για το μελλοντικό καθεστώς μιας αγγλικής αποικίας (εν τη απουσία τάχατες της αποικιακής δύναμης), προδιαγράφοντας μάλιστα και τις βασικές πρόνοιες του μελλοντικού συντάγματος. Με την κατάληξη σε συμφωνία των δύο πλευρών ενημέρωσαν τη Μ. Βρετανία για την επιτευχθείσα συμφωνία, η οποία συγκάλεσε Σύσκεψη στο Λονδίνο για επικύρωση των συμφωνηθέντων και για διασφάλιση όμως της βρετανικής στρατιωτικής παρουσίας στο νησί. Στη Σύσκεψη του Λονδίνου καθορίσθηκαν επίσης οι «σύμμαχοι», οι «προστάτες» και οι «εγγυητές» του αναδυόμενου νέου κράτους, καθώς και οι επεμβατικοί μηχανισμοί, που στην κατάλληλη στιγμή, αν το επέβαλλαν οι καταστάσεις, θα διαδραμάτιζαν τον καθοριστικό σωφρονιστικό τους ρόλο.

Η υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου ήταν λοιπόν ένας συμβιβασμός μεταξύ του ιμπεριαλισμού στο πρόσωπο της Αγγλίας και του κυπριακού λαού. Ένας συμβιβασμός, στον οποίο, όπως τονίσθηκε ήδη, υποχρεώθηκε ο λαός μας ένεκα της λανθασμένης τακτικής, που ακολούθησε η ε/κ δεξιά. Η Κύπρος απέκτησε μεν την ανεξαρτησία της, όχι όμως πραγματική, αλλά δεσμευμένη, ακρωτηριασμένη και με παρακαταθήκη βαρίδια, που υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις με εύκολο τρόπο θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολιτικά αδιέξοδα και εντάσεις, παρέχοντας τη δυνατότητα να τεθούν σε κινητικότητα οι μηχανισμοί επέμβασης. Από την άλλη πλευρά η Μεγάλη Βρετανία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει την ανεξαρτησία στην Κύπρο, διατηρώντας όμως τις «κυρίαρχες» στρατιωτικές της βάσεις, που της έδιναν συγκεκριμένο πλεονέκτημα στους ενδο-ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς μέσα στο ΝΑΤΟ για την επιρροή στην ευαίσθητη ευρύτερη περιοχή μας, καθώς επίσης και μηχανισμούς εξάρτησης της χώρας.

Η τελική σύμφωνος γνώμη τόσο της ε/κ όσο και της τ/κ επίσημης πλευράς στις Συμφωνίες στηρίχθηκε και πάλι στην εξυπηρέτηση στενών παραταξιακών και ταξικών συμφερόντων γιατί εξασφάλιζε εκατέρωθεν, με τις υπάρχουσες τότε προϋποθέσεις, την πολιτική κυριαρχία τους και σε σημαντικό βαθμό εκάστη διατηρούσε τις ενδόμυχες σκέψεις και σχεδιασμούς της. Η στάση της Αριστεράς ,όπως διαμορφώθηκε και δημοσιοποιήθηκε εκείνη την εποχή, ήταν όχι μόνο να μην υπογραφούν οι Συμφωνίες, αλλά από ε/κ πλευράς να δηλωθεί ο τερματισμός της ένοπλης δράσης και η συνέχιση του μαζικού πολιτικού αγώνα με στόχο την επίτευξη καλύτερων συμφωνιών, που όμως δεν εισακούσθηκε για ευνόητους λόγους και αντί τούτου διακηρύχθηκε το «Νενικήκαμεν».

Επειδή όμως η ιστορία δεν καταγράφεται με υποθέσεις, αλλά στη βάση των διαμορφωμένων εξελίξεων η ανάλωση σε εικοτολογίες δεν έχει επί του πρακτέου βαρύνουσα σημασία. Είναι γι’ αυτό, λοιπόν, που η Αριστερά με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σημείωσε τα νέα δεδομένα και έθεσε πλέον την αναγκαιότητα για συνέχιση της πάλης του λαού μας με στόχο την ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας και ακεραιότητας του νέου κράτους, για απαλλαγή από τα αρνητικά σημεία των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, για κατάργηση των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων, για δημιουργία προϋποθέσεων οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξης του λαού.

Ο ΝΑΤΟϊκός ιμπεριαλισμός όμως είχε άλλα σχέδια και σκέψεις για την Κύπρο, που διαφαίνονται μέσα από την επιτευχθείσα κατά τη Σύσκεψη του Λονδίνου Συμφωνία Κυρίων μεταξύ Καραμανλή και Μεντερές, η οποία ειρήσθω εν παρόδω τηρήθηκε μυστική. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτήν οι δύο Πρωθυπουργοί θα συμβούλευαν και θα ασκούσαν την επιρροή τους στους αντίστοιχους ηγέτες των δύο κυπριακών κοινοτήτων να αποκηρύξουν τον κομμουνισμό, να μη νομιμοποιήσουν το ΑΚΕΛ και με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας να υποβληθεί αίτηση για ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Το γεγονός όμως ότι αντί να υλοποιηθεί η μυστική αυτή Συμφωνία Κυρίων, η Κυπριακή Δημοκρατία τελικά εντάχθηκε στο Κίνημα των Αδεσμεύτων, ενώ η Αριστερά παρά τον υπάρχον ντόπιο αντικομμουνισμό, παρά τους αποκλεισμούς από κρατικούς θεσμούς και τη δημόσια υπηρεσία συνέχιζε να αρθρώνει πολιτικό λόγο και να παράγει δημιουργικό έργο, διατηρώντας και αυξάνοντας την επιρροή της, ανησύχησε τους αγγλο-αμερικανο-ΝΑΤΟϊκούς κύκλους, που έθεσαν στο στόχαστρο της πολιτικής τους την κυπριακή ανεξαρτησία, μεθοδεύοντας ακριβώς τη διάλυσή της μέσον είτε του διαμελισμού της, είτε της διπλής Ένωσης με τη χρήση ντόπιων αργυρώνητων οργάνων και τις πειθήνιες κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, το νέο ανεξάρτητο κυπριακό κράτος εισήλθε σχεδόν από την αρχή της ύπαρξής του σε μια δύσκολη περίοδο συνωμοσιών, ραδιουργιών, προδοσιών, που στόχευαν την κατάργησή του. Ο κυπριακός λαός έδωσε δύσκολους αγώνες και εκατόμβες θυμάτων για διάσωση και διατήρηση της ανεξαρτησίας του, ένας αγώνας που ακόμα συνεχίζεται μέχρι σήμερα, μέσα σε αντίξοα διαμορφούμενες συνθήκες για επανένωση της πατρίδας και του λαού μας, για απαλλαγή από τις συνέπειες της ακροδεξιάς προδοσίας, της εισβολής και κατοχής, για απόσυρση όλων των ξένων στρατών και βάσεων από το έδαφος της Κύπρου.