Η Δημόσια Υπηρεσία να γίνει πρότυπο

Του Χάρη Πολυκάρπου*

Η µεταρρύθµιση της Δηµόσιας Υπηρεσίας ήταν µια άλλη δέσµευση της προεκλογικής εκστρατείας του Ν. Αναστασιάδη το 2013 και το 2018. Οκτώ χρόνια µετά, και αφού σκορπίστηκαν χιλιάδες σε µελέτες και έρευνες, τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε πράξη.

Ακόµα και το 2015, όταν παρουσιάστηκε µετά βαΐων και κλάδων ενώπιον της Βουλής το περιβόητο σχέδιο για µεταρρύθµιση της Δηµόσιας Υπηρεσίας, στην ουσία δεν απέβλεπε ποτέ στη βελτίωση της λειτουργίας του κράτους. Κύριο στόχο είχε τη µείωση του κρατικού µισθολογίου. Στην πράξη άγγιξε ένα µικρό µέρος των προβληµάτων που είχε και συνεχίζει να έχει η Δηµόσια Υπηρεσία. Για αυτό και όταν το ΑΚΕΛ και τα υπόλοιπα κόµµατα έθεσαν το ζήτηµα ευρύτερων τοµών και αλλαγών, µε συγκεκριµένες προτάσεις, συνάντησαν το δογµατισµό και την εµµονή της κυβέρνησης στην πρότασή της, µε αποτέλεσµα να οδηγηθούµε στην αποτυχία µιας συνολικής µεταρρύθµισης.

Σήµερα ενώπιον της Βουλής βρίσκεται µια νέα πρόταση, που και πάλι είναι αποσπασµατική. Περιορίζεται στην αξιολόγηση και προαγωγή των δηµοσίων υπαλλήλων, χωρίς και πάλι να αγγίζει την καρδιά των προβληµάτων.

Ακόµα και στο θέµα της αξιολόγησης, η πρόταση περιλαµβάνει σηµαντικά κενά. Για παράδειγµα, όσο σηµαντικό είναι να αξιολογούνται οι υφιστάµενοι, άλλο τόσο σηµαντικό είναι να αξιολογούνται και οι προϊστάµενοι, ειδικότερα για τον τρόπο άσκησης του ελέγχου και της διεύθυνσης των δηµοσίων τµηµάτων. Κάτι τέτοιο απουσιάζει από την πρόταση.

Όµως η ουσία της συζήτησης δεν µπορεί να περιορίζεται µόνο στην αξιολόγηση και την προαγωγή των δηµοσίων υπαλλήλων. Χρειάζεται να αγγίξει πολύ πιο άµεσες ανάγκες.

Πρώτο, την ανάγκη η ∆ηµόσια Υπηρεσία να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας έγκαιρα και αποτελεσµατικά. Αρνητικά φαινόµενα υπάρχουν αρκετά, όπως για παράδειγµα οι καθυστερήσεις που παρουσιάζονται στο Τµήµα Φορολογίας. Όχι µόνο επιβαρύνουν το κράτος µε απώλεια δυνητικών εσόδων, αλλά ταυτόχρονα επιβαρύνουν εργαζόµενους και επιχειρήσεις.

∆εύτερο, την ανάγκη να περιοριστεί η γραφειοκρατία και να αυξηθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία. Από τα πιο µικρά στα πιο µεγάλα. Από τις προσλήψεις των συµβούλων και των επιτρόπων του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, µέχρι τις διαδικασίες ελέγχου των δηµοσίων συµβάσεων και των µεγάλων έργων του Δηµοσίου.

Τρίτο, την ανάγκη να καταστεί η Δηµόσια Υπηρεσία και κατ’ επέκταση το κράτος πυλώνας διασφάλισης της κοινωνικής προστασίας και της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας. Με τη δηµιουργία δοµών, ιδιαίτερα στο κοµµάτι της κοινωνικής πολιτικής, είτε αυτό αφορά τη στήριξη της οικογένειας, τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, είτε ακόµα τη στήριξη και τη φροντίδα ηλικιωµένων. Και ασφαλώς µε τη βελτίωση της ικανότητας της Δηµοσίας Υπηρεσίας να υλοποιεί τα όσα σχεδιάζει. Ιδιαίτερα στο κοµµάτι των αναπτυξιακών προϋπολογισµών, οι επιδόσεις των τελευταίων ετών είναι τραγικές.

Τέταρτο, την ανάγκη η Δηµόσια Υπηρεσία να προσαρµοστεί στις νέες συνθήκες και πραγµατικότητες, εφαρµόζοντας συνολικό σχεδιασµό για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τον ψηφιακό µετασχηµατισµό. Σίγουρα έχουν γίνει βήµατα, όµως η Κύπρος συνεχίζει να βρίσκεται πολύ πίσω σε σχέση µε τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Αρκεί µόνο να δει κανείς τις διαδικασίες στο Τµήµα Εφόρου Εταιρειών και το χρόνο που απαιτείται για την εγγραφή εταιρειών, σε µια χώρα που θέλει να παρουσιάζεται ως κέντρο παροχής διεθνών υπηρεσιών.

Η πανδηµία απέδειξε ότι ο ρόλος του κράτους στην αντιµετώπιση των µεγάλων προβληµάτων είναι κυρίαρχος. Η λογική που ακολουθήθηκε για λιγότερο κράτος, που καλλιεργήθηκε τα τελευταία χρόνια, δεν µπορεί να δώσει απαντήσεις και να καλύψει τις ανάγκες στις νέες συνθήκες που δηµιουργούνται. Ευθύνη µας είναι ο δηµόσιος τοµέας να αποτελέσει πρότυπο και όχι παράδειγµα προς αποφυγή. Η µάχη των δηµοσίων νοσηλευτηρίων και των εργαζόµενων στο τοµέα της δηµοσίας υγείας την περίοδο της πανδηµίας µπορεί να αποτελέσει την πυξίδα µας σε αυτή την προσπάθεια.

* Μέλος του Π.Γ. ΑΚΕΛ, επικεφαλής Γρ. Οικονοµικών Μελετών Κ.Ε. ΑΚΕΛ