Η δολοφονία του Πέτρου και Ττοφαρή από την ΕΟΚΑ

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Το 1958 έμπαινε με ξεκάθαρο το τοπίο ότι ο στόχος της ένωσης είχε οριστικά χαθεί.
Ο Γρίβας γράφει στα απομνημονεύματα ότι «δεν ήθελον, μετά την ειρήνευσιν της νήσου, να ευρεθή αύτη εντός πολιτικού χάους, με μίαν εθνικόφρονα παράταξιν ανοργάνωτον, έναντι μίας αριστεράς άριστα οργανωμένης» .
Έτσι με την είσοδο του 1958 ξεκίνησε την τελική επίθεσή του εναντίον του ΑΚΕΛ και της Αριστεράς .
Το πρώτο κτύπημα ήταν μια διπλή δολοφονία την 21η Ιανουαρίου 1958 σε δύο διαφορετικά χωριά. Η μία περίπτωση ήταν του Ηλία Ττοφαρή στην Κώμα του Γιαλού και η άλλη του Μιχάλη Πέτρου στη Λύση.
Μετά τις δολοφονίες των Ττοφαρή και Πέτρου, ο Γρίβας έγραφε στον μητροπολίτη Άνθιμο (25 Ιανουαρίου 1958):
«Πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε την κατάσταση θαρραλέα. Οι κομμουνισταί είναι οι αντίπαλοί μας, είτε το θέλουμε είτε όχι. Ενδείκνυται να τους εξοντώσουμε ως πολιτική οντότητα, ώστε να μην είναι πλέον υπολογίσιμος και δυναμένη διά των αποφάσεών της να επηρεάζει το εθνικόν ζήτημα όπως συνέβαινε μέχρι τούδε».

Οι ισχυρισμοί της ΕΟΚΑ για τη δολοφονία
Η δολοφονία του Ηλία Ττοφαρή έγινε αργά το απόγευμα της 21ης Ιανουαρίου 1958 σε καφενείο της Κώμας του Γιαλού.
Ο Ηλίας πυροβολήθηκε πισώπλατα από ομάδα μασκοφόρων μελών της ΕΟΚΑ.
Μέχρι σήμερα η ΕΟΚΑ και οι Σύνδεσμοι Αγωνιστών δεν μπόρεσαν να τεκμηριώσουν την κατηγορία της προδοσίας που απέδωσαν στον Ηλία και τον δολοφόνησαν.
Ο τότε τομεάρχης Καρπασίας Φώτης Παπαφώτης ισχυρίζεται ότι η ομάδα των αγωνιστών πήγε στο κέντρο του χωριού και οδήγησε στο παρακείμενο καφενείο όσους πολίτες ήταν στο δρόμο εκείνη την ώρα. Προσθέτει ότι έξω από το καφενείο μια ομάδα ανδρών αντιστεκόταν και αρνείτο να μπει στο καφενείο. Όταν τελικά μπήκαν στο καφενείο δεν υπάκουσαν στην εντολή να σηκώσουν τα χέρια ψηλά και να στραφούν προς τον τοίχο, ενώ άλλοι σύμφωνα με τον ίδιο, προσποιούντο τους χαζούς και κοροϊδεύαν τους μασκοφόρους.
Ο Ηλίας μαζί με κάποιον άλλον, προσθέτει, μπήκαν με το ζόρι στο καφενείο και προκλητικά και χλευαστικά προχωρούσε προς ένα μασκοφόρο, ο οποίος έφερε αυτόματο όπλο τύπου στεν με σκοπό να τον αφοπλίσει. Σε κάποια στιγμή ο Ηλίας «… άρχισε να κάμνει βήματα προς τα πίσω. Και ξαφνικά ορμά προς την έξοδο προφανώς για να σημάνει συναγερμό και να γίνει μαζική επίθεση κατά των ‘‘τρομοκρατών της ΕΟΚΑ’’ όπως ήταν οι μυστικές και φανερές οδηγίες του ΑΚΕΛ προς τους οπαδούς του. Μπροστά σ’ αυτή την απροσδόκητη εξέλιξη ο αντάρτης αμυνόμενος της ζωής του και της ζωής των συναγωνιστών του που τον συνόδευαν και της τιμής της Οργάνωσής του και της Επανάστασης του Λαού για τη Λευτεριά του, τον διέταξε να σταματήσει αμέσως για να μην τον πυροβολήσει. Εκείνος αγνόησε τη διαταγή. Και ο αντάρτης δεν είχε άλλη εκλογή από του να φράξει το δρόμο του χλευαστή και διώκτη του Αγώνα πυροβολώντας τον» .

 

Τα ψεύδη της ΕΟΚΑ
Την ευθύνη για τη δολοφονία του Ηλία ανέλαβε προσωπικά ο τομεάρχης Καρπασίας Φώτης Παπαφώτης .
«Η ΕΟΚΑ εκτέλεσε κάποιον άγνωστον από την Κώμα του Γιαλού, ο οποίος επιχείρησε ανάμεσα σ’ άλλα και να αφοπλίσει έναν αγωνιστή της ΕΟΚΑ, ενώ εκτελούσε διατεταγμένη αποστολή της Οργάνωσης. Και συνέβη αυτός ο κάποιος να είναι ο Ηλίας Ττοφαρής», έλεγε ο Παπαφώτης.
Από την άλλη όμως, αναφέρει τα εξής ενδιαφέροντα, ότι δηλαδή τον Γενάρη του 1958, με την ευκαιρία της επίσκεψης στην Κύπρο κλιμακίου της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης για εξέταση των καταγγελιών για βασανιστήρια από τους Άγγλους, ο Διγενής κήρυξε μονομερή εκεχειρία.
Και προσθέτει: «Η διαταγή του Διγενή για αναστολή δράσης μας μου γέννησε την ιδέα ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΑΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΑΠΟ ΜΕΡΙΚΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ώστε μόλις δοθεί η εντολή για επανάληψη της δράσης κατά των Άγγλων, να μπορούμε απερίσπαστοι να εκπληρώσουμε την αποστολή μας».
Ο Παπαφώτης εκτιμά, χωρίς να καταθέτει οποιαδήποτε απόδειξη, ότι ο Ηλίας είχε πρόθεση να επιτεθεί. Μα πώς είχε πρόθεση να επιτεθεί αφού έκανε βήματα προς τα πίσω, όπως ο ίδιος αναφέρει;
Ένα άλλο σημείο που επισημαίνουμε είναι το ότι μόνο κάποιος που δεν είχε σώας τας φρένας θα μπορούσε να επιτεθεί άοπλος σε ομάδα ενόπλων.
Κι ενώ προσπαθούν σήμερα να δικαιολογήσουν το έγκλημα λέγοντας ότι δεν είχαν σκοπό να σκοτώσουν οποιονδήποτε, ενώ μιλούν για την αναγκαστική εκτέλεση κάποιου άγνωστου (ουσιαστικά για… προληπτικούς λόγους), στα γραπτά εκείνης της περιόδου ο Ττοφαρής όπως και ο Πέτρου χαρακτηρίζονται ως… προδότες!
Επισημαίνουμε επίσης ότι ο Παπαφώτης ενώ λέει ότι πυροβόλησαν έναν άγνωστο, αποκρύπτει ότι θύμα των πυροβολισμών ήταν και ο αδελφός του Ηλία, ο Νίκος, ο οποίος τραυματίστηκε. Γι’ αυτόν δεν λέει απολύτως τίποτε.

Έστησαν ενέδρα
Ωστόσο, κάποια γεγονότα δείχνουν ότι η οικογένεια Ττοφαρή είχε στοχοποιηθεί.
Λίγες μέρες πριν τη δολοφονία ο Νίκος βρισκόταν σε συγκέντρωση του κόμματος στην Αγία Τριάδα Καρπασίας.
Όταν τελείωσε η συγκέντρωση και ο Νίκος ετοιμαζόταν να επιστρέψει στο χωριό του, κάποιοι τον προειδοποίησαν ότι είδαν ύποπτες κινήσεις στην περιοχή.
Μπήκε στο αυτοκίνητό του και όταν ξεκίνησε, εμφανίστηκε μπροστά του μια ομάδα κουκουλοφόρων που κρατούσαν μεγάλα ρόπαλα στα οποία είχαν καρφώσει πάνω τους μεγάλες βελόνες .
Οδηγώντας το αυτοκίνητο κατά πάνω τους κατάφερε να διαφύγει και να φτάσει στην Κώμα του Γιαλού.

Προσχεδιασμένη ενέργεια
Παρά τα όσα ισχυρίζεται ο Φώτης Παπαφώτης, φαίνεται ότι τα πράγματα ήταν προσχεδιασμένα.
Πρώτα η αναφορά του ότι αποφάσισαν να καθαρίσουν το δρόμο τους από κάποια εμπόδια, αφήνει πολλά περιθώρια για σκέψεις γύρω από τους πραγματικούς στόχους.
Δεν υπάρχει καμία μαρτυρία και κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει τους ισχυρισμούς Παπαφώτη ότι κάποιοι, περιλαμβανομένης και της οικογένειας Ττοφαρή έβριζαν αγωνιστές ή ότι αποκάλυπταν ονόματα μελών της ΕΟΚΑ .
Αξίζει ωστόσο να σημειώσουμε ότι λίγες μέρες πριν, με την ευκαιρία της επετείου του «Ενωτικού Δημοψηφίσματος» (15 Ιανουαρίου) οι Αριστεροί της Κώμας του Γιαλού σημαιοστόλισαν την περιοχή έξω από το σωματείο τους.
Το βράδυ ομάδα νεαρών σταλμένη από τους ανθρώπους της ΕΟΚΑ ξέσκισαν τις ελληνικές σημαίες με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένταση .
Όσον αφορά το βράδυ της δολοφονικής επίθεσης, ο Νίκος Ττοφαρής αποκαλύπτει ότι ενώ βρισκόταν στις Λαϊκές Οργανώσεις, κάποιοι έστειλαν έναν ξάδελφό του για να του πει να πάει στο διπλανό καφενείο που κάποιοι τον ζητούσαν για να του δώσουν δουλειά. Δουλειά όμως δεν του έδωσαν.
Όμως, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, ήθελαν να τον έχουν εκεί στο καφενείο την ώρα που θα έρχονταν οι μασκοφόροι .

Στον τοίχο βρομόσκυλα…
Βγαίνοντας από το καφενείο ο Νίκος Ττοφαρής συνάντησε τον αδελφό του τον Ηλία που ετοιμαζόταν να φύγει για το σπίτι.
Ενώ κουβέντιαζαν για τις δουλειές τους, εμφανίστηκαν δύο μεγάλες ομάδες μασκοφόρων (περίπου 30 άτομα). Η μία ομάδα ερχόταν από την περιοχή της Εκκλησίας και η άλλη από τον κύριο δρόμο.
Οι μασκοφόροι ανέβηκαν στη βεράντα του καφενείου και άρχισαν να φωνάζουν: «Μέσα Βρομόσκυλα»!
Μπήκαν όλοι μέσα χωρίς καμία αντίσταση.
Ο Νίκος πήγε στη νότια πόρτα του καφενείου και ο Ηλίας στην ανατολική, πίσω από την τζιαμόπορτα. Οι μασκοφόροι συνέχιζαν να φωνάζουν: «Στον τοίχο βρομόσκυλα και θα σας πυροβολήσουμε».
Όλοι γύρισαν με το πρόσωπο στον τοίχο και χωρίς καμιά προειδοποίηση άρχισαν οι πυροβολισμοί.
Πρώτος δέχθηκε τις σφαίρες ο Νίκος και μετά ο Ηλίας, ο οποίος πλήγηκε από 8 σφαίρες στην πλάτη!
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη διάγνωση των γιατρών του Νοσοκομείου Αμμοχώστου, οι σφαίρες πέρασαν στο σώμα του Ηλία από δύο σημεία.
Αυτό το γεγονός δείχνει ότι οι πυροβολισμοί ήταν στοχευμένοι και από κοντινή απόσταση και πισώπλατοι.
Η δολοφονία έγινε μέσα στο καφενείο και ενώ ο Ηλίας ήταν κολλημένος με την πλάτη στην τζαμόπορτα και καταρρίπτει τον ισχυρισμό Παπαφώτη ότι προκάλεσε οτιδήποτε ή ότι προσπάθησε να βγάλει τη μάσκα ή ότι προσπάθησε να φύγει.