Η Ε.Ε. επιλέγει τις ελαφρές κυρώσεις για να μην πληγούν οι σχέσεις με την Τουρκία

Με σωστή στρατηγική Κύπρος και Ελλάδα μπορούν να υποβοηθήσουν τους χειρισμούς της Ε.Ε.

 

Του
Μιχάλη Μιχαήλ

 

Επανέρχεται το θέμα της επιβολής κυρώσεων από την Ε.Ε. εναντίον της Τουρκίας και κυρίως το ερώτημα κατά πόσον η Ε.Ε. μπορεί να επιβάλει ουσιαστικές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για τις προκλήσεις σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας.

Σημειώνεται καταρχήν ότι η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τις τουρκικές προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας διαφορετικά από εκείνες που αφορούν την Κύπρο και, κατά δεύτερο, ότι το θέμα των κυρώσεων για τις συνεχιζόμενες τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και τα Βαρώσια, παρά τους λεονταρισμούς των κυβερνώντων, παραπέμπεται από Σύνοδο σε Σύνοδο για περισσότερο από δύο χρόνια.

Τη βδομάδα που μας πέρασε τέθηκε ξανά το θέμα στη σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών της Ένωσης και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ένωσης θα ετοιμάσει προτάσεις αντίδρασης ως απάντηση στη συμπεριφορά της Τουρκίας στα Βαρώσια, αλλά και στην παρενόχληση του πλοίου «Nautical Geo». Πρόκειται ουσιαστικά για συνέχεια της διαδικασίας του περασμένου Ιουλίου όταν οι Βρυξέλλες είχαν ανακοινώσει πως αν η Άγκυρα συνέχιζε τις προκλητικές ενέργειές της, τότε το Συμβούλιο θα ζητούσε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ να ετοιμάσουν «έγγραφο επιλογών». Έτσι επανέρχεται η συζήτηση για τις δυνατότητες που έχει η Ε.Ε. να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία και κατά πόσον αυτές θα είναι ουσιαστικές.

 

Μιχάλης Κοντός: Πιο αποτελεσματική η απειλή κυρώσεων παρά οι κυρώσεις

Σύνθετο θέμα χαρακτήρισε ο Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Μιχάλης Κοντός, το κατά πόσον οι εκθέσεις της Ε.Ε. για την Τουρκία ή τα ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικό μοχλό πίεσης προς την Τουρκία. Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή», αφενός η Ε.Ε. οφείλει να στηρίζει την Κύπρο και την Ελλάδα ως μέλη της και αφετέρου, η μορφή αυτής της στήριξης δεν είναι εύκολο να λάβει πιο δυναμικό περιεχόμενο, κυρίως όσο οι τουρκικές αναθεωρητικές ενέργειες κινούνται στα όρια του «συναγερμού» και δεν εισέρχονται στην «κόκκινη περιοχή» που θα οδηγήσουν στο ξέσπασμα ένοπλης σύγκρουσης. Πρόσθεσε ότι η επιλογή της Τουρκίας να αυξάνει συνεχώς την απειλή κλιμάκωσης στοχεύει να μεταφέρει τη διαπραγματευτική πίεση στην ελληνική και την κυπριακή πλευρά και να δημιουργεί ένα σκηνικό συνδιαλλαγής. Εξ ου και για την Ε.Ε. αποτελεί «φθηνότερη λύση» η επιβολή ελαφρών κυρώσεων οι οποίες να μην πλήττουν βαθιά την Τουρκία και, ταυτόχρονα, να διατηρούν ζωντανή την προοπτική κάποιας διαπραγματευτικής διαδικασίας στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.

Από την άλλη, σημείωσε, με το πέρασμα του χρόνου παγιώνεται ένα αρνητικό κεκτημένο για την Τουρκία εξαιτίας των πολλών μετώπων που έχει ανοίξει με τους Ευρωπαίους που επηρεάζονται από το μεταναστευτικό. Παράλληλα, όμως διατηρείται η οικονομική σχέση με την Ε.Ε. που αποτελεί ύψιστο συμφέρον για την Άγκυρα, γεγονός που επιτρέπει στην Τουρκία να αγνοεί τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις όσο αυτές δεν αγγίζουν την «καρδιά» των συμφερόντων της που αφορούν τη ροή οικονομικής βοήθειας και την πρόσβαση στην Ενιαία Αγορά.

Σε ό,τι αφορά το θέμα των κυρώσεων ο κ. Κοντός εκτίμησε ότι η «μια κι έξω» επιβολή αυστηρών κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Τουρκίας δεν αποτελεί τη λύση στο πρόβλημα, διότι αν η Άγκυρα καταφέρει να απορροφήσει τις συνέπειες, αυτό θα απογύμνωνε τη φαρέτρα της Ε.Ε. και της Κύπρου. Ίσως δε ακόμη πιο αποτελεσματική να είναι η «δαμόκλειος σπάθη», η απειλή δηλαδή επιβολής κυρώσεων παρά οι ίδιες οι κυρώσεις.

 

Μερσίλεια Αναστασιάδου: Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγγενείς αδυναμίες

Η Ε.Ε. με τη διαδοχική συζήτηση για επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας και με την ετοιμασία συγκεκριμένων προτάσεων για αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων, που αποφασίστηκε στη σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών, επιχειρεί να προβάλει έμπρακτη αλληλεγγύη προς την Κύπρο, ανέφερε στη «Χαραυγή» η Λέκτορας Διπλωματίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, Μερσίλεια Αναστασιάδου, σημειώνοντας ωστόσο ότι η Ε.Ε. έχει εγγενείς αδυναμίες στην επιβολή κυρώσεων.

Υπενθυμίζοντας τη διαδικασία που ακολουθήθηκε, πρόσθεσε ότι μετά το άνοιγμα μέρους της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων (20/7/21) και τις τουρκικές διεκδικήσεις περί «δύο κρατών», επανήλθε ο Ύπατος Εκπρόσωπος με φραστική καταδίκη και προβολή εκ νέου του ενδεχόμενου κυρώσεων σε επόμενη συνεδρία, σε περίπτωση μη αντιστροφής των ενεργειών της Άγκυρας. Συμπερασματικά, τα χρονικά σημεία που προηγήθηκαν και οι βηματισμοί που έλαβαν χώρα μέχρι τούδε επιτρέπουν ορισμένες διαπιστώσεις. Απαντούν δε, εν μέρει, και στο πλέγμα παραγόντων, που περιορίζουν την ανάπτυξη δράσεων από πλευράς ΕΕ προς την κατεύθυνση της επιβολής κυρώσεων.

Επεσήμανε ότι η ΕΕ διαθέτει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο, το οποίο θα της επέτρεπε να προχωρήσει σε έμπρακτα μέτρα, με σημαντικό οικονομικό ή και άλλης μορφής κόστος για την Άγκυρα. Παρά ταύτα, ανέφερε, διαφαίνονται μέσα από αυτή τη σύντομη διαδρομή εγγενείς αδυναμίες της Ένωσης. Αυτές παραπέμπουν σε αντικρουόμενα συμφέροντα των κρατών-μελών ή και διπολισμό και επομένως παρατεταμένες καθυστερήσεις στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Πέραν τούτου, η εμφανιζόμενη κωλυσιεργία θα πρέπει να διασυνδέεται και με τη στάση της Άγκυρας ως προς τη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, κατέληξε, η πρότερη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από την τουρκική πολιτική ηγεσία και τυχόν επαναφορά αυτού του μοτίβου συμπεριλαμβάνεται στους φόβους της Ένωσης ως προς μια ενδεχόμενη αδυναμία διαχείρισης μιας εν πολλοίς έκρυθμης κατάστασης.

 

Κύπρος και Ελλάδα πρέπει να καταστρώσουν σωστή στρατηγική

Διπλωματική πηγή δήλωσε στη «Χαραυγή» ότι η Ε.Ε. μπορεί να βοηθήσει εξαιρετικά στο Κυπριακό, αλλά μέσω μιας σωστής στρατηγικής για την οποία πρέπει να βοηθήσει και η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα να διαμορφωθεί. Δυστυχώς, είπε, δεν υπάρχει μια τέτοια προοπτική…

Αναλύοντας τα δεδομένα, είπε ότι Τουρκία και Ε.Ε. έχουν ανάγκη η μία την άλλη και δεν πρόκειται ούτε η μία ούτε η άλλη να προβούν σε ενέργειες που θα καταστρέψουν τις σχέσεις που έχουν κτιστεί. Εκείνο που μπορεί να γίνει, πρόσθεσε, είναι μέσα στο πλαίσιο των αναπτυξιακών σχέσεων των δύο πλευρών να μπαίνουν απαιτήσεις και να επιδιώκεται η εφαρμογή τους. Σημείωσε ότι αυτό μπορεί να γίνει και να έχει και αποτέλεσμα, φέροντας ως παράδειγμα τα όσα συνέβησαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 1999 και οδήγησαν σε ένα σχέδιο λύσης του Κυπριακού άσχετα αν το απέρριψε η ε/κυπριακή πλευρά. Ανέφερε ότι μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις και πρέπει να επιβληθούν με στόχο τη λύση του Κυπριακού μέσα στα πλαίσια των εξελισσόμενων σχέσεων της Ε.Ε. με την Τουρκία.

Γενικεύοντας το θέμα, είπε ότι υπάρχουν και άλλες χώρες που επιδιώκουν λύση όπως είναι π.χ. η Ρωσία και οι ΗΠΑ, όμως όλοι αυτοί έχουν σχέσεις με την Τουρκία και δεν επιθυμούν να έρθουν σε ρήξη μαζί της χαλώντας αυτές τις σχέσεις. Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια στοχευμένη πίεση απέναντι στην Τουρκία αξιοποιώντας τα «θέλω» της Τουρκίας. Το ένα είναι η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης που είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα για την Άγκυρα. Οι εξαγωγές της σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι προς την Ε.Ε., ενώ η Ε.Ε. από την πλευρά της θέλει τον έλεγχο της ροής μεταναστευτικών ροών μέσω της Τουρκίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να μπει το Κυπριακό και να τίθεται διαρκώς ως όρος για τη βελτίωση των σχέσεων ώστε να προχωρήσει η τελωνειακή ένωση. Σε ό,τι αφορά τις περσινές κυρώσεις που αφορούσαν φυσικά πρόσωπα τόνισε ότι δεν πρέπει να υποτιμώνται, ωστόσο σημείωσε ότι τέτοιου είδους κυρώσεις δεν επηρεάζουν τον Ερντογάν και δεν πρόκειται να τον αναγκάσουν να σταματήσει να κάνει όσα κάνει επειδή μπήκαν κυρώσεις σε κάποιους από τους δημοσίους υπαλλήλους του.