Η εκπαίδευση αποτελεί κλειδί για τη βιώσιμη ειρήνη στο νησί

Ο Ελληνοκύπριος συμπρόεδρος της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση, Μιχαλίνος Ζεμπύλας και ο Γενικός Γραμματέας της τουρκοκυπριακής συντεχνίας των δασκάλων KTÖS, Σενέρ Ελτζίλ, μιλούν στη «Χαραυγή» για το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η εκπαίδευση στην ειρηνική συμβίωση των δύο κοινοτήτων, αλλά και την κατάσταση, όπως διαμορφώθηκε, μετά και την ανάληψη της ηγεσίας της τ/κ κοινότητας από τον Ερσίν Τατάρ.

 

«Όταν το ζήτημα επικεντρώνεται μόνο στα βιβλία, αντικρίζεται μυωπικά

 

 

Του Ειρηναίου Πίττα

Ο Μιχαλίνος Ζεμπύλας θεωρεί πως οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν αφορούν μόνο τα σχολικά υλικά ή τα βιβλία, ενώ ο Σενέρ Ελτζίλ απαριθμεί τουλάχιστον δέκα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να διασφαλιστεί πως μόλις ιδρυθεί η Ενωμένη Ομοσπονδιακή Κύπρος, θα προσφέρεται σε αυτή μια δωρεάν ποιοτική εκπαίδευση βασισμένη σε κοσμικές και δημοκρατικές αρχές.

Aνοικτές πληγές που δεν αντιμετωπίζονται από τη μια στιγμή στην άλλη

Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην τελευταία έκθεσή του για το Κυπριακό σημειώνει ότι «η εκπαίδευση αποτελεί κλειδί για τη βιώσιμη ειρήνη στο νησί».

Σχολιάζοντας την πιο πάνω τοποθέτηση, ο Ε/κ συμπρόεδρος της Τεχνικής Επιτροπής για την εκπαίδευση επεσήμανε ότι «δύσκολα θα βρείτε κάποιον ή κάποιαν να διαφωνεί», προσθέτοντας ότι «το ζήτημα είναι πώς προωθείται στην πράξη η άποψη αυτή, λαμβάνοντας υπόψη τις ευαισθησίες που έχει η κάθε κοινότητα. Και αυτό μόνο εύκολο δεν είναι. Υπάρχουν “δύσκολα” και επίμαχα ζητήματα (π.χ. η Ιστορία), για τα οποία υπάρχουν ακόμη ανοικτές πληγές και στις δύο κοινότητες. Αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά με συνειδητή, κοινή προσπάθεια πρέπει να κτιστεί εμπιστοσύνη, ώστε να τα αγγίξουμε σταδιακά», σημείωσε.

Σύμφωνα με τον κ. Ζεμπύλα, από την αξιολόγηση που έγινε μέσω της Τεχνικής Επιτροπής και στις δύο κοινότητες φάνηκε ότι χρειάζεται προσπάθεια σε πολλά επίπεδα. «Όταν το ζήτημα επικεντρώνεται μόνο στα βιβλία, αντικρίζεται μυωπικά, κατά την άποψή μου», σημείωσε, για να συμπληρώσει ότι η αντίληψη που θέλει την αλλαγή των βιβλίων ως μέσο εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι τόσο πεπαλαιωμένη στη σχετική βιβλιογραφία, ιδιαίτερα σήμερα που υπάρχει εναλλακτικό υλικό με την πρόοδο της τεχνολογίας, που όσοι προτάσσουν την αλλαγή των βιβλίων μού φαίνεται πως δεν κατανοούν πλήρως τις πολυπλοκότητες της εποχής μας. «Μπορεί να αλλάξεις τα βιβλία και να έχεις τα καλύτερα εγχειρίδια του κόσμου, αλλά οι παιδαγωγικές πρακτικές και οι εκπαιδευτικές πολιτικές σου να μένουν πίσω σε άλλες εποχές και νοοτροπίες», συμπλήρωσε, για να επισημάνει ότι «στην Τεχνική Επιτροπή μέχρι σήμερα ακολουθούμε μια βήμα με βήμα προσέγγιση, η οποία αφενός κινείται σε διάφορα επίπεδα (συμπεριλαμβανομένης και της δημιουργίας σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού) και αφετέρου αφουγκράζεται τις ευαισθησίες της κάθε κοινότητας».

Ο Γ.Γ. της KTOS, Σενέρ Ελτζίλ, είπε ότι από την ίδρυσή της η Κυπριακή Δημοκρατία περιλάμβανε δύο ξεχωριστά εκπαιδευτικά συστήματα για τις δύο κοινότητες. «Αυτή η ρύθμιση συνέβαλε στη διαιώνιση της εθνικιστικής και σοβινιστικής παιδείας που ήταν ήδη εδραιωμένη στο νησί», συμπλήρωσε, προσθέτοντας ότι υπό το πρίσμα όλων αυτών των πραγματικοτήτων, πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η εκπαίδευση που θα προσφέρεται στην Ενωμένη Ομοσπονδιακή Κύπρο, μόλις αυτή ιδρυθεί, θα βασίζεται σε αρχές που ενισχύουν την κουλτούρα της ειρήνης. Ο κ. Ελτζίλ αναφέρθηκε, πρώτον, σε «δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που θα ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης και που θα βασίζεται σε καθολικές έννοιες και αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, ενώ παράλληλα θα αναδεικνύει κοινές πολιτιστικές αξίες» και δεύτερο, «να ληφθούν υπόψη η πολυπολιτισμική, πολυγλωσσική και πολυθρησκευτική δομή του νησιού και να δοθεί έμφαση στη συμμετοχή, τη συνεργασία, την επίλυση προβλημάτων, το διάλογο, την ενεργητική ακρόαση, την κριτική σκέψη και το σεβασμό στις διαφορές». Τρίτο, σημειώνει πως πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά τα μαθήματα της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας, τέταρτο να γίνει αλλαγή των Θρησκευτικών από υποχρεωτικά σε προαιρετικά και πέμπτο να δημιουργηθούν προγράμματα κατάρτισης εκπαιδευτικών με εκπαίδευση από κοινού. Επίσης, ο κ. Ελτζίλ επισημαίνει ότι πρέπει να προσφέρονται ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης που θα βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να μάθουν πώς αντιμετωπίζουν κριτικά τις προκλήσεις που σχετίζονται με τις συγκρούσεις στην Κύπρο και αλλού, αλλά και πώς αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους ζητήματα εντός των σχολείων. Το έβδομο σημείο που επισημαίνει αφορά τη χρήση εκπαιδευτικού υλικού και εγχειριδίων που έχουν προετοιμαστεί με βάση την κοινή κουλτούρα και ιστορία, αλλά και με κριτική, ενσυναίσθηση και πολυπροοπτική προσέγγιση που θα παρέχει έναν ασφαλή χώρο για συζήτηση αμφιλεγόμενων ζητημάτων. Ο Γ.Γ. της ΚΤΟS σημειώνει ακόμα πως πρέπει να αποτραπεί περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης και επίσης να δημιουργηθεί μια κουλτούρα ειρήνης, ανεκτικότητας και συνεργασίας, ενθαρρύνοντας παράλληλα προγράμματα ανταλλαγής δασκάλων και μαθητών. Τέλος, αναφέρει ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η χρήση της εκπαίδευσης ως εργαλείο προπαγάνδας από πολιτικούς.

Δυσκολία ακόμα και για τα βασικά με τον Τατάρ

Αναφερόμενος στον αντίκτυπο της πρόσφατης αλλαγής στην ηγεσία της τ/κ κοινότητας στη λειτουργία της Τεχνικής Επιτροπής, ο κ. Ζεμπύλας είπε ότι «δυστυχώς αυτό το διάστημα δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστα τα πράγματα, αφού είναι πασιφανής η δυσκολία να γίνουν ακόμη και τα πιο βασικά πράγματα (π.χ. συνάντηση της επιτροπής)». Όπως εξήγησε, «γίνεται παράλληλα μια συστηματική προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της ορολογίας που χρησιμοποιείται στις συνομιλίες μέχρι σήμερα με στόχο την αναγνώριση δύο ξεχωριστών κρατών, κάτι που για μας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Για παράδειγμα, επιχειρείται η απάλειψη λέξεων όπως “κοινότητα”, “Κύπρος”, “δικοινοτική” κ.α., καθώς και αμφισβήτηση των όρων εντολής που συμφωνήθηκαν το 2015». Επεσήμανε ωστόσο ότι με τα πιο πάνω «δεν σημαίνει ότι δεν καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια από πλευράς μας για να συνεχιστεί το επιτυχημένο, θέλουμε να πιστεύουμε, έργο της επιτροπής».

 

«Μαριονέτα ο Τατάρ»

Σύμφωνα με τον Σενέρ Ελτζίλ, «ο Τατάρ έχει τοποθετηθεί στην ηγεσία της κοινότητας με την ανοιχτή παρέμβαση της Τουρκίας στις εκλογές. Ο Ερσίν Τατάρ είναι μια πολιτική μαριονέτα που ενεργεί σύμφωνα με τις άμεσες οδηγίες της κυβέρνησης στην Τουρκία», όπως είπε. Βάσει τούτου, συνέχισε, «η οδηγία που δόθηκε στον Ερσίν Τατάρ είναι να αντιταχθεί στη σύγκλιση και τη συνεργασία των δύο κοινοτήτων. Επομένως, οι ενέργειες του κ. Τατάρ αντικατοπτρίζουν αυτήν την αντιδημοκρατική και αυτονομιστική νοοτροπία». Σε σχέση με την Τεχνική Επιτροπή, σημείωσε ότι δεν λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό, καθώς και πριν τον Τατάρ, «με εντολή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν έθιξε τα βασικά προβλήματα στην εκπαίδευση». Αυτά, όπως είπε, είναι ο σοβινισμός, ο ρατσισμός, ο εθνικισμός, οι διακρίσεις και οι προκαταλήψεις που κυριαρχούν στα εκπαιδευτικά συστήματα και στις δύο πλευρές.

 

 

«Οι δάσκαλοι είναι οι μηχανικοί των κοινωνιών» 

Οι δάσκαλοι που διαμορφώνουν τις νέες γενιές θα πρέπει να εργαστούν προς το στόχο της «κοινής πατρίδας», της «Ενωμένης Κύπρου» και οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών θα πρέπει να ηγηθούν αυτού, τόνισε ο Γ.Γ. της KTÖS, Σενέρ Ελτζίλ, για να υπογραμμίσει πως «οι δάσκαλοι είναι οι μηχανικοί των κοινωνιών».

Σύμφωνα με τον κ. Ελτζίλ, οι πολιτικές εξελίξεις και το γεγονός ότι μόνο το νότιο τμήμα της Κύπρου είναι μέλος της ΕE δυσχεραίνουν το μετασχηματισμό. «Το σημαντικό είναι ότι η εσωτερική δυναμική των κοινωνιών πρέπει να απαιτεί αλλαγή. Η εσωτερίκευση της έννοιας της “Ενωμένης Κύπρου” από τους νέους και ένα βιώσιμο κοινό μέλλον που δημιουργείται από την ειρηνική συνύπαρξη των κοινωνιών θα επιταχύνουν την αλλαγή. Τα πιο σημαντικά και πιο εποικοδομητικά στοιχεία σε αυτή τη διαδικασία είναι οι εκπαιδευτικοί», συμπλήρωσε.

Όπως είπε, οι νέες γενιές των δύο κοινοτήτων δεν γνωρίζονται μεταξύ τους και «υφίστανται πλύση εγκεφάλου από το σοβινισμό και το ρατσισμό». Η αλλαγή σε νεαρά άτομα, συνέχισε, «θα είναι δυνατή με αλλαγή της οπτικής των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών συστημάτων». Ως εκ τούτου, «είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνουμε τους δασκάλους μας να υιοθετήσουν την κουλτούρα της ειρήνης». Ο Γ.Γ. της KTOS συμπλήρωσε ότι ως εκπαιδευτικές οργανώσεις «πρέπει να φέρουμε κοντά τους δασκάλους των δύο κοινοτήτων και να δημιουργήσουμε ένα χώρο για να έρθουν σε επαφή, να επικοινωνήσουν, να συνεργαστούν και να αναπτύξουν κοινούς στόχους».