Η Επανάσταση του Ρε Αλέξη: Πνευματικός φάρος για τους Κυπρίους

Η Επανάσταση του Ρε Αλέξη (1426-1427) µπορεί να χαρακτηριστεί ως πνευµατικός φάρος για τους Κυπρίους, αλλά και για όλο τον κόσµο καθώς τα κοινωνικά και πολιτικά µηνύµατά της ταξιδεύουν µέσα από τους αιώνες, δείχνοντας ότι η δύναµη που πηγάζει από το λαό είναι ανίκητη.

Σηµειώνεται ότι µετά από διαβήµατα του Αγροτικού Κινήµατος, η 12η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως η «Ηµέρα των Αγροτών», τιµώντας παράλληλα και την Επανάσταση καθώς στις 12/05/1427 είχε συλληφθεί ο Ρε Αλέξης από Ιωαννίτες ιππότες.

Του Κωστή Πιτσιλλούδη

«Σχεδόν εξ ολοκλήρου η κυπριακή κοινωνία του 15ου αιώνα ήταν αγρότες-χωρικοί, οι οποίοι δέχονταν µία σκληρή εκµετάλλευση από τους Φράγκους, της πιο στυγνής κυριαρχίας που πέρασε ποτέ το Νησί µας», ανέφερε στη «Χαραυγή» ο Γενικός Γραµµατέας της ΕΚΑ, Πανίκος Χάµπας.

Επεσήµανε ότι όταν οι Μαµελούκοι επενέβησαν στην Κύπρο (1426) και µετά από τις µεγάλες µάχες που διεξήχθησαν στην περιοχή της Χοιροκοιτίας που αποδυνάµωσαν το στρατό και τη διοίκηση των Φράγκων, οι Κύπριοι εξεγέρθηκαν µε ηγέτη τον Ρε Αλέξη, όπου και επικράτησαν θεµελιώνοντας µία δεκάµηνη λαοκρατία.

Φαίνεται ότι η Επανάσταση αυτή ήταν η πιο προοδευτική της εποχής της, εξήγησε ο Π. Χάµπας προσθέτοντας πως οι Επαναστάσεις που ακολούθησαν και συγκλόνισαν την ανθρωπότητα, δηλαδή η Γαλλική, η Αµερικανική, αλλά και η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, έλαβαν χώρα αιώνες µετά. «Εποµένως, η µεγάλη εξέγερση του 1426 ήταν καινοτόµα µε πολλά προοδευτικά γνωρίσµατα καθώς κυβερνούσε ο ίδιος ο λαός», παρατήρησε.

Φυσικά, πρόσθεσε, η εξέγερση δεν άρεσε στους Φράγκους, αλλά ούτε και στην παπική εξουσία διότι η Κύπρος αποτελούσε κύριο εµπορικό σταθµό για τη µεταφορά των προϊόντων από τη Μεσοποταµία και από άλλες ανατολικές περιοχές προς την Ευρώπη.

«Ως εκ τούτου, οι Φράγκοι έστειλαν αρκετά στρατεύµατα για να καταπνίξουν την εξέγερση, µε επακόλουθο οι περιοχές που ελέγχονταν από τους εξεγερθέντες, όπως η Μόρφου, η Λέφκα, το Λευκόνοικο και η Περιστερώνα να περάσουν στον έλεγχό τους και να συλλάβουν τον Ρε Αλέξη στη Μόρφου (12/05/1427), µεταφέροντάς τον στη Λευκωσία έξω από τα τείχη, όπου µετά από αρκετά βασανιστήρια που υπέστη απαγχονίστηκε», ανέφερε.

Ο Πανίκος Χάμπας υπενθύµισε ότι η ΕΚΑ το 2014 προχώρησε στην τοποθέτηση ενός συµβολικού µνηµείου (οδός Ανδροκλέους 4, Λευκωσία), µίας µεγάλης πέτρας από την περιοχή του αρχηγείου που έστησαν οι επαναστάτες στην περιοχή Περιστερώνας.

Γνωστοποίησε ότι η ΕΚΑ έχει ζητήσει από το Υπουργείο Παιδείας να διδαχτεί στα σχολεία η Επανάσταση στο πλαίσιο των µαθηµάτων Ιστορίας. «Ως πρώτο µέτρο έχει συµφωνηθεί να γίνει η ανάλογη προετοιµασία µέσω επιστολών και εγκυκλίων, για να ετοιµάσουν οι ίδιοι οι µαθητές κάποιες εκδηλώσεις τη 12η Μαΐου», κατέληξε.

Ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλαν στην ανάδειξη της Επανάστασης και στη µεταφορά των µηνυµάτων της στο ευρύ κοινό, ο πολιτικός επιστήµονας και παραγωγός του ντοκιµαντέρ «Ρε Αλέξης», Χαράλαµπος Αριστοτέλους, σε δηλώσεις του στη «Χ» εξιστορεί πώς η Επανάσταση του 1426-27, που πλαισιώθηκε από τους χωρικούς και τους αγρότες, µε ηγέτη τον Ρε Αλέξη από τη Μηλιά της Αµµοχώστου, συντελέστηκε αλλά και ποια είναι η απήχησή της στον 21ο αιώνα.

Τόνισε ότι η Επανάσταση που επιχείρησε να ανατρέψει την εξουσία των Φράγκων είναι ένα µεγάλο ρήγµα στη συντήρηση και στην αντίδραση, µε τον Ρε Αλέξη να της είχε προσδώσει ένα διαφορετικό περιεχόµενο.

Ανέφερε πως η Επανάσταση ήταν πέρα για πέρα ταξική και κοινωνική, για αυτό και τροµάζει την εκάστοτε άρχουσα τάξη µέσα από τους αιώνες για να τη βγάλει στην επιφάνεια. «Αφυπνίζει, ξυπνά, δηµιουργεί αντιστάσεις, µε αποτέλεσµα να υπογράφει και την καταδίκη του εκάστοτε εκµεταλλευτικού συστήµατος», εξήγησε.

Γνωστοποίησε ότι κατά την περίοδο του Μεσαίωνα υπήρξαν και άλλες επαναστάσεις, οι οποίες είχαν κυρίως εθνική διάσταση, η διαφορά όµως της Επανάστασης του Ρε Αλέξη, πρόσθεσε, είναι πως τα πολιτικά µηνύµατα που στέλνει είναι πολυεπίπεδα, αλλά και κατά τη διάρκεια της βραχύβιας θεµελίωσής της θεσπίστηκε µία πρώιµη κοινοκτηµοσύνη της γης και των αγαθών.

«Για να καταστεί η Επανάσταση κοινωνός στην κοινωνία, στην Πολιτεία και στην ακαδηµαϊκή κοινότητα, έχει βοηθήσει µε τον µαγικό του τρόπο και ο Πολιτισµός, γιατί µεταλαµπαδεύει στα χείλη των πολιτών την ίδια την Επανάσταση», συµπλήρωσε.

Ο κ. Αριστοτέλους επεσήµανε ότι στο πλαίσιο των θεµατικών ενοτήτων της διαδικτυακής εκποµπής «Το Παράθυρο στην Κριτική Σκέψη», άνοιξε ένας νέος δρόµος και δηµιουργείται το ερέθισµα για να εντρυφήσουµε πιο βαθιά στην πολιτική ανάλυση της Επανάστασης, εξάγοντας συµπεράσµατα που θα βοηθήσουν να δοθεί μία διέξοδος στα αδιέξοδα του τόπου µας.

Επιπλέον τόνισε ότι, µε βάση το αφήγηµα του Κώστα Γραικού, βρίσκεται σε εξέλιξη το οµώνυµο δραµατοποιηµένο ντοκιµαντέρ, στο οποίο άνθρωποι του Πολιτισµού έχουν δώσει αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες και τις γνώσεις τους για να αναδειχθεί αυτό το ιστορικό γεγονός.

Αναφερόµενος στην εισαγωγή της ιστορίας της Επανάστασης στα σχολεία, υπογράµµισε ότι θα πρέπει να παρουσιαστεί µε τις σωστές της διαστάσεις στα παιδιά και στη νεολαία, καθώς δεν είναι ένα ιστορικό γεγονός που πρέπει να το µνηµονεύουµε και να το «µουσειοποιήσουµε».

Υπό επεξεργασία ιστορικό υλικό για την ένταξη της Επανάστασης στη διδακτέα ύλη

Η Επιτροπή Παιδείας της Βου­λής είδε θετικά την ένταξη της Επα­νάστασης του Ρε Αλέξη ως ιστορι­κό γεγονός στη διδακτέα ύλη της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πλέον οι αρμόδιες τεχνικές επιτροπές επεξεργάζονται σχετικό ιστορικό υλικό, ούτως ώστε να λάβει σάρκα και οστά η υλοποί­ησή του.

Ο Χαράλαμπος Αριστοτέλους επεσήμανε ότι ως «Επιτροπή Προ­βολής της Επανάστασης του Ρε Αλέξη» παρευρέθηκαν σε συζήτηση της Επιτροπής Παιδείας της Βου­λής, για την ένταξη στην εκπαίδευ­ση της Επανάστασης του Ρε Αλέξη. Σημείωσε ότι το «παρών» τους στη συζήτηση στη Βουλή έδωσαν και το Υπουργείο Γεωργίας και το Υπουρ­γείο Παιδείας.

«Το αίτημά μας είναι να ενταχθεί η Επανάσταση σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, μέσα από τους δεί­κτες επιτυχίας και στους δείκτες επάρκειάς του, που αποτελούν τη διδακτέα ύλη», ανέφερε. Εάν το άνωθεν αίτημα υλοποιηθεί, πρό­σθεσε, το γεγονός θα ενταχθεί με όλες του τις προεκτάσεις και τις πα­ραμέτρους του, δίνοντας παράλλη­λα το ερέθισμα για κριτική σκέψη προς τους μαθητές, στα πλαίσια του κριτικού γραμματισμού.

Γνωστοποίησε ότι οι αρμόδιες τεχνικές επιτροπές έχουν ήδη ξε­κινήσει να επεξεργάζονται το υλικό που αφορά τα γεγονότα της Επανά­στασης και με το πέρας της όλης δι­αδικασίας θα διατεθεί στα σχολεία, αναλόγως εκπαιδευτικής βαθμίδας.

Πρόσθεσε ότι το Υπουργείο Γε­ωργίας έδειξε να είναι θετικό να συνεργαστεί με την «Επιτροπή Προβολής της Επανάστασης του Ρε Αλέξη», για την προώθηση ενεργει­ών για την ανάδειξη της Επανάστα­σης.