Η επώαση του αβγού του φιδιού ξεκινά από το σχολείο…

Του Δημήτρη Σωφρονίου*

Τη βδομάδα που μας πέρασε αποτίσαμε φόρο τιμής (τουλάχιστον κάποιοι από μας) σε μια καθοριστική μέρα για την ανθρωπότητα. Ήταν η 9η Μαΐου του 1945. Η μέρα που σηματοδότησε τη νίκη των ελεύθερων λαών ενάντια στο φασισμό με τη συνθηκολόγηση άνευ όρων της ναζιστικής Γερμανίας.

Κάποιοι άλλοι γιόρτασαν μια άλλη 9η Μαΐου, αυτήν του 1950 (βλέπετε 5 χρόνια μετά από αυτήν που γιορτάζουμε εμείς) που την ονόμασαν «μέρα της Ευρώπης» και που έχει να κάνει με τη διακήρυξη του τότε Υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας Σουμάν για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οργάνου που θα διαχειρίζεται την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα. Ήταν ουσιαστικά ο προπομπός της οικονομικής ενοποίησης της Ευρώπης.

Μιας Ευρώπης που τον τελευταίο καιρό μιλά για τη θεωρία των δύο άκρων, προσπαθώντας ελεεινά να εξισώσει το φασισμό με τον κομμουνισμό! Να εξισώσει τον Χίτλερ με τον Στάλιν. Μια Ε.Ε. που συναγελάζεται με τους ναζί στην Ουκρανία και που από το 2014 έχει χρηματοδοτήσει με τουλάχιστον 2,3 εκατομμύρια ευρώ τις φασιστικές οργανώσεις της Ευρώπης. Μια Ε.Ε. που επιβάλλει μνημόνια και πολιτικές λιτότητας που οδηγούν στην εξαθλίωση τις λαϊκές μάζες. Μιας Ευρώπης που δημιούργησε στρατιές προσφύγων και μεταναστών και σήμερα κλείνει τα σύνορά της απέναντί τους!

Τη μέρα λοιπόν αυτή, στα σχολεία της χώρας μας κυκλοφόρησε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο που αναφερόταν αποκλειστικά και μόνο σ’ αυτή τη «δεύτερη» 9η Μαΐου του 1950, «τη μέρα της Ευρώπης». Καμία απολύτως αναφορά για την αντιφασιστική νίκη των λαών και που χωρίς αυτήν καμία μετέπειτα διακήρυξη κανενός Σούμαν δεν θα γινόταν για να εισηγηθεί την οικονομική ενοποίησή της. Θεωρώ εντελώς απαράδεκτο να μη γίνεται καμία νύξη στους μαθητές για τη μέρα που η ναζιστική Γερμανία συνθηκολόγησε άνευ όρων σφραγίζοντας τη μεγάλη νίκη των λαών επί του φασισμού.

Ενός φασισμού που στοίχισε τη ζωή σε 50 εκατομμύρια ανθρώπους, άφησε χιλιάδες ανάπηρους και προκάλεσε τεράστιες υλικές ζημιές. Θα έπρεπε να αποτίουμε φόρο τιμής στα εκατομμύρια των νεκρών της πείνας, των στρατοπέδων συγκέντρωσης, κάθε τόπου φρίκης και μαρτυρίου, φτάνοντας στην απόλυτη απαξίωση της ανθρώπινης ύπαρξης, θύματα όλοι μιας απάνθρωπης ιδεολογίας που έσπειρε τη φρίκη και το θάνατο σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Της ιδεολογίας του μίσους που δυστυχώς σήμερα τη βλέπουμε και πάλι να σηκώνει κεφάλι με την είσοδο σχεδόν σ’ όλα τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια φασιστικών κομμάτων.

Δυστυχώς το κυπριακό σχολείο, που θα έπρεπε να αποτελεί το κυριότερο ανάχωμα απέναντι σε τέτοια φαινόμενα, αποτελεί έναν από τους πυλώνες της κοινωνίας που εκτρέφουν το φασισμό! Διαχρονικά το κυπριακό σχολείο μέσα από μια μονόπλευρη ιστορική αφήγηση, παραλείποντας και παραχαράσσοντας ιστορικά γεγονότα και αποφεύγοντας να αναφερθεί σε πανανθρώπινες αξίες (πέραν του τρίπτυχου θρησκεία-πατρίδα-οικογένεια) όπως της αλληλεγγύης, του ανθρωπισμού, της αγάπης και της αλληλοβοήθειας μεταξύ των λαών, εξέθρεψε τον εθνικισμό και κατ’ επέκταση το φασισμό.

Ένα σχολείο που γιορτάζει μόνο εθνικές επετείους, διοργανώνει μαθητικές παρελάσεις μιλιταριστικού τύπου, σιγοντάρει ρητορικές που αναπαράγουν το μίσος και τη μισαλλοδοξία. Ένα σχολείο που ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε να καλλιεργήσει στους μαθητές κουλτούρα ειρήνης απέναντι στους συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριους και κουλτούρα αποδοχής των χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα μας. Αντίθετα βλέπουμε να εκφράζονται ρατσιστικές ρητορικές δυστυχώς ακόμα και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς! Ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά το σχολείο να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη γιατί πολύ απλά αυτό δεν συμφέρει στο σύστημα το οποίο υπηρετεί και που στην πραγματικότητα δεν θέλει ελεύθερους και σκεπτόμενους πολίτες.

Είναι τυχαίο που δεν γίνεται καμία αναφορά στη χούντα, την Ε.Ο.Κ.Α. Β’ και τα εγκλήματά της, τους χίτες και τους ταγματασφαλίτες και που ηρωποιείται ο δικτάτορας Μεταξάς; Και το κυριότερο, δεν ανέχεται και οποιαδήποτε διαφορετική φωνή που μπορεί να είναι «εκτός γραμμής» και να αντικρούει τους διαφόρους «εθνικούς μύθους» και να εκφράζει μια πιο διεθνιστική και αλληλέγγυα ρητορική μακριά από το μίσος και τη μισαλλοδοξία!

Θέλω να κλείσω με κάτι που το έχω ξαναγράψει, αλλά είναι τόσο επίκαιρο και αληθινό. Είναι λόγια του Μάνου Χατζηδάκι για το φασισμό σ’ ένα προφητικό κείμενο που έγραψε το 1993: «Στόχος πρέπει να είναι η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία δίχως κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Η παιδεία δεν πρέπει να εφησυχάζεται, ούτε να δημιουργεί αυταρέσκεια, αλλά να πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και κυβερνήσεις διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες, μη χρήσιμους στο ευτελές παιχνίδι της κάθε εξουσίας».

Αυτό λοιπόν είναι σήμερα το σχολείο μας. Ένα σχολείο που φοβάται να μιλήσει για αντιφασισμό, για διεθνισμό, για αλληλεγγύη, για αξίες οικουμενικές και πανανθρώπινες, πέρα από τα εθνικά σύνορα. Ένα σχολείο που ουσιαστικά έμεινε προσηλωμένο στο να υπηρετεί μόνο τα «ελληνοχριστιανικά ιδεώδη», όπως ακριβώς έκανε ανέκαθεν και στο παρελθόν και που το πληρώσαμε πολύ ακριβά. Ένα σχολείο που κλείνει τα μάτια απέναντι στα φαντάσματα του παρελθόντος και δεν κάνει τίποτα ώστε να τα εμποδίσει να ξαναπάρουν σάρκα και οστά!

Υστερόγραφο: Καμία αναφορά επίσης δεν έγινε στα σχολεία για την 21η Μαρτίου, παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού! Μήπως γιατί στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί; Ο «Ορέστης» ήταν το αποτέλεσμα. Ο «καταλύτης» είμαστε όλοι εμείς…

*Φιλόλογος