Η οικονομική πτυχή της ομοσπονδίας

Του Ανδρέα Παυλικκά

Πώς θα είναι η επόμενη μέρα μετά τη λύση του κυπριακού προβλήματος; Τι πρέπει να γίνει όσο αφορά την οικονομία των δυο περιοχών τη στιγμή που ένα μεγάλο χάσμα τις χωρίζει; Ποια θα είναι τα οφέλη της επανένωσης, ποιες οι δυσκολίες και τα προβλήματα; Ποιο θα είναι το κόστος της λύσης; Αυτά και άλλα ερωτήματα διαπραγματεύεται η παρούσα μελέτη, έχοντας κατά νου ότι η οικονομική πτυχή μιας λύσης του Κυπριακού είναι εξίσου σημαντική με την πολιτική πτυχή.

Η μέλλουσα μορφή μιας Ομόσπονδης Δημοκρατίας συζητήθηκε επανειλημμένα στις ενδοκυπριακές συνομιλίες. Παρόλο που η πολιτική πτυχή είναι από τα θέματα που απασχόλησαν μέχρι τώρα περισσότερο τους συνομιλητές, εξίσου σημαντική πτυχή της ομοσπονδίας είναι και η οικονομική, δεδομένου ότι χωρίς οικονομικά θεμέλια καθίσταται δύσκολη, αν όχι αδύνατη, η διευθέτηση του προβλήματός μας.

Σύγκριση δεικτών της οικονομίας των δύο κοινοτήτων

	ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ	ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ
Ρυθμός ανάπτυξης (2014)	-2.30%	3.70%
Κατά κεφαλή εισόδημα	22.000 ευρώ	18.362 ευρώ
Πληθωρισμός	0.40%	3%
Δημοσιονομικό έλλειμμα	0,9% του ΑΕΠ	6% του ΑΕΠ
Τουρισμός (έσοδα 2013)	2058 εκατ. Ευρώ	739 εκατ. ευρώ

Από τα στοιχεία που παραθέσαμε φαίνεται ότι έχει σμικρυνθεί το χάσμα μεταξύ των δυο κοινοτήτων. Σημειώνουμε ότι το 2000 το κατά κεφαλήν εισόδημα της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν 2 ½ φορές μεγαλύτερο από αυτό των κατεχομένων. Σήμερα το κατά κεφαλή εισόδημα των Τουρκοκυπρίων αποτελεί το 81% εκείνου των Ελληνοκυπρίων.

Οσον αφορά τη σύνθεση του ΑΕΠ και στις δύο περιοχές κυριαρχεί ο τομέας των υπηρεσιών (76% για την Κυπριακή Δημοκρατία, 70% για τις κατεχόμενες περιοχές). Η βιομηχανία έχει ποσοστά 8% και 22% αντίστοιχα και η γεωργία 2% και 9% αντίστοιχα. Βέβαια η τουρκοκυπριακή οικονομία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό από την Τουρκία αφού το 40% των συνολικών δαπανών του προϋπολογισμού προέρχεται από την Τουρκία, ενώ ο δημόσιος τομέας είναι δυσανάλογα μεγάλος, αφού οι δημόσιες εταιρείες ελέγχουν σχεδόν τη μισή οικονομία (καλύπτει το 46% του ΑΕΠ).

Πρέπει επίσης να σημειώσουμε τα τεράστια εισοδήματα που προέρχονται από τη «μαύρη οικονομία» ή παραοικονομία μέσω των παράνομων καζίνο, των καμπαρέ και άλλων «κρυφών» δραστηριοτήτων.

Η οικονομία σε συνθήκες ομοσπονδίας

Υπάρχει μια πλούσια διεθνής εμπειρία όσον αφορά τη λειτουργία της οικονομίας σε ομόσπονδα κράτη. Ηδη σήμερα στον κόσμο 20 χώρες έχουν ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης που παρά τις ιδιομορφίες που υφίστανται σε κάθε χώρα, μπορούμε να καθορίσουμε ότι τα δημόσια οικονομικά, η έκδοση, κυκλοφορία και καθορισμός της συναλλαγματικής αξίας του νομίσματος έναντι των ξένων νομισμάτων, το τραπεζικό σύστημα, η συλλογή τελών, δασμών, οι δαπάνες για αναπτυξιακά έργα της Ομοσπονδίας στο σύνολό τους, το εξωτερικό εμπόριο και ο τουρισμός, και ο προϋπολογισμός, θα πρέπει να αποτελούν αρμοδιότητες της κεντρικής εξουσίας.

Οι επαρχίες ή πολιτείες ή καντόνια ή όπως αλλιώς ήθελε ονομασθούν, θα πρέπει να έχουν αρμοδιότητα στο εσωτερικό εμπόριο, να έχουν δικαίωμα εκμετάλλευσης και ελέγχου της γης που εμπίπτει στο έδαφός τους, των τοπικών βιομηχανιών, να έχουν δικαίωμα επεξεργασίας των αναπτυξιακών έργων που αφορούν το έδαφός τους κ.λπ.

Το μοντέλο που προτείνετο για την Κύπρο μέσω του Σχεδίου Ανάν ήταν το ελβετικό που λίγο–πολύ περιέχει τα πιο πάνω. Επιπλέον στο σχέδιο προτείνετο όπως «η κεντρική κυβέρνηση (κυβέρνηση του «κοινού κράτους» ονομάζεται) ασκεί κυρίαρχα τις εξουσίες που ορίζονται από το Σύνταγμα και οι οποίες θα διασφαλίζουν ότι η Κύπρος θα μπορεί να μιλάει και να ενεργεί με μια φωνή διεθνώς και στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της ως μέλος της Ε.Ε. και θα προστατεύει την ακεραιότητά της, τα σύνορά της και την αρχαία της κληρονομιά».

Πιο κάτω αναφερόταν ότι τα «συστατικά κρατίδια» θα συμμετέχουν στη διαμόρφωση και υλοποίηση στις διεθνείς σχέσεις και τις σχέσεις με την Ε.Ε., σε θέματα της δικής τους σφαίρας αρμοδιότητας σε συμφωνία με τις συμφωνίες συνεργασίας με πρότυπο το βελγικό μοντέλο. Τα «συστατικά κρατίδια» θα μπορούν να έχουν εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με άλλες χώρες σε συμβατότητα με το σύνταγμα».

Ενας βασικός στόχος θα πρέπει να είναι η εξίσωση του βιοτικού επιπέδου των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ενα από τα μέτρα που προτάθηκαν παλαιότερα για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η δημιουργία ενός ταμείου ανάπτυξης για τους Τουρκοκυπρίους, το οποίο θα χρηματοδοτείτο από τον Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό και τα Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τη διευθέτηση αυτή θα πρέπει να τη δεχτούμε σαν προσωρινή λύση μέχρις ότου επιτευχθεί η οικονομική ισορροπία.

Για να εξισωθεί το βιοτικό επίπεδο των δύο κοινοτήτων είναι επίσης απαραίτητη η δημιουργία ενιαίας αγοράς με ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών, κεφαλαίου και εργατικού δυναμικού. Η δημιουργία τέτοιας αγοράς σχετίζεται με την εφαρμογή των τριών βασικών ελευθεριών, δηλαδή της ιδιοκτησίας, εγκατάστασης και διακίνησης ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου.

Οφέλη και προβλήματα από την επανένωση

Στα αρχικά στάδια εφαρμογής της λύσης της δικοινοτικής Ομοσπονδίας δυνατόν να δημιουργηθούν προβλήματα, όμως μακροπρόθεσμα θα προκύψουν πολλά οφέλη από την επανένωση της πατρίδας μας.

1. Θα σημειωθεί αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας – ανοικοδόμηση σπιτιών, εργοστασίων, δρόμων, έργων υποδομής κ.λπ.. Θα υπάρξει ένας υγιής ανταγωνισμός με τες αντίστοιχες τουρκοκυπριακές εταιρείες κατασκευής ή και συνεργασία για την ανάληψη μεγάλων επενδυτικών έργων.
2. Το μέγεθος της αγοράς θα διευρυνθεί με αποτέλεσμα οι μικρές βιομηχανικές μονάδες να μπορούν να διοχετεύουν τα προϊόντα τους σε ολόκληρη την κυπριακή επικράτεια και όχι μόνο. Το άνοιγμα της τεράστιας αγοράς της Τουρκίας θα δημιουργήσει νέες προοπτικές και νέους τομείς συνεργασίας με τη χώρα αυτή.
3. Θα αυξηθούν οι εμπορικές και άλλες συναλλαγές με το εξωτερικό καθότι θα διευρυνθεί ο αριθμός των χωρών που θα συνάπτουν εμπορικές σχέσεις με το Ομόσπονδο πλέον κράτος αλλά και με τα «συστατικά» κρατίδια ξεχωριστά.
4. Οι εργαζόμενοι και στα δυο «συστατικά κρατίδια» θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε προγράμματα κατάρτισης και ειδίκευσης των ευρωπαϊκών κοινωνικών ταμείων. Αυτό θα ευνοήσει και τις δύο κοινότητες αλλά περισσότερο τους Τουρκοκυπρίους.
5. Τα τεράστια ποσά που σήμερα δαπανούνται για την άμυνα θα απελευθερωθούν και θα χρησιμοποιηθούν για αναπτυξιακούς σκοπούς.
6. Η εγκατάσταση των Ελληνοκύπριων κατοίκων της Αμμοχώστου, η επιδιόρθωση ή και ανέγερση νέων ξενοδοχειακών μονάδων θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην αύξηση του τουριστικού ρεύματος. Σήμερα και στις δυο πλευρές ο αριθμός των τουριστών αγγίζει τα 3,6 εκατ. Η επανενωμένη Κύπρος δύναται να ξεπεράσει τον αριθμό αυτό.
7. Το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών στα πλοία με κυπριακή σημαία θα έχει θετικές επιπτώσεις στην εμπορική ναυτιλία. Η στρατηγική θέση της χώρας μας θα δώσει ώθηση στο διαμετακομιστικό εμπόριο και στη διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών του κλάδου. Επίσης θα μειωθεί το κόστος των αεροπορικών διαδρομών όταν τα αεροπλάνα μας θα πετούν πάνω από την Τουρκία χωρίς να υποχρεώνονται σε μακρύτερες διαδρομές όπως κάνουν σήμερα.
8. Η ανακάλυψη και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ θα έχει τεράστιο όφελος και για τις δύο κοινότητες, ενώ η Κύπρος μπορεί να καταστεί ο άμεσος σταθμός μεταφοράς ενέργειας στην Ευρώπη. Η δε Τουρκία θα επωφεληθεί αν μέσω αγωγού το αέριο περάσει από τη χώρα αυτή.

Προβλήματα που πρέπει να υπερπηδηθούν

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αφορά τα δημοσιονομικά. Λόγω της άμεσης ή έμμεσης επιδότησης των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο χρέος το οποίο πρέπει ή να διαγράψει η Τουρκία – όπως εμείς πρέπει να προτείνουμε- ή θα το επωμισθεί ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός με όλες τις συνέπειες που συνεπάγονται.

Πέραν τούτου η τουρκοκυπριακή οικονομία, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, βασίζεται στο δυσανάλογα μεγάλο βαθμό εργοδότησης στο δημόσιο τομέα. Θα πρέπει να γίνουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις για να καταστεί βιώσιμο το δημοσιονομικό πρόβλημα που δημιουργήθηκε.

Στα αρχικά στάδια θα δημιουργηθεί ένας δημοσιονομικός εκτροχιασμός. Το ερώτημα είναι πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτό. Ηδη γίνονται προσπάθειες για εξεύρεση διεθνών δωρητών. Στη συνάντηση του Νταβός τα Ηνωμένα Εθνη κινήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση. Γιατί αν δεν εξευρεθούν τα απαραίτητα ποσά, υπάρχει ο κίνδυνος ενός νέου μνημονίου, αφού θα έχουμε ξεφύγει από τα κριτήρια του Μάαστριχ.

Πρόβλημα υπάρχει και στην εφαρμογή των τεσσάρων ελευθεριών της ενιαίας αγοράς (διακίνηση κεφαλαίου, υπηρεσιών, αγαθών και προσώπων). Η τουρκική πλευρά ζητά όχι σύντομες μεταβατικές περιόδους αλλά μεταβατικές περιόδους απροσδιόριστης χρονικής διάρκειας.

Το κόστος της λύσης

Είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί το κόστος της ομοσπονδιακής λύσης καθότι βασικοί οικονομικοί παράμετροι είτε δεν έχουν συζητηθεί είτε βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο αλλά όχι σε πολιτική συμφωνία. Ετσι οποιοιδήποτε υπολογισμοί ενέχουν το στοιχείο ή της αυθαιρεσίας ή επαναφορά κάποιων μετρήσεων που έγιναν επί σχεδίου Ανάν με τα σημερινά δεδομένα.

Ετσι στην εφημερίδα «Σημερινή» είδαμε ένα τέτοιο δημοσίευμα που δημιουργούσε την εντύπωση ότι ένας συμβιβασμός στο Κυπριακό θα έχει ένα υπέρογκο κόστος που η κυπριακή οικονομία είναι αδύνατον να αντέξει.

Πιο συγκεκριμένα, στην ανάλυση το δημοσίευμα αναφέρεται στο λειτουργικό κόστος που προκύπτει από τη λειτουργία του Προεδρικού Συμβουλίου και του Συμβουλίου των δυο κρατιδίων, τα δύο ομοσπονδιακά κοινοβούλια και τα δύο κοινοβούλια των συνιστώντων κρατιδίων, τρεις αστυνομικές δυνάμεις, τρεις δημόσιες υπηρεσίες κ.ά.

Στη συνέχεια αναφέρεται στο κόστος των αποζημιώσεων και στις αναπτυξιακές δαπάνες που θα προκύψουν από την έκδοση ομολόγων, την επανεγκατάσταση των Τουρκοκυπρίων και αποζημιώσεις εποίκων, την έμμεση επιδότηση από το ε/κ στο τ/κ συνιστών κράτος μέσω του συστήματος επιστροφής των έμμεσων φόρων, το άνοιγμα του λιμανιού και της πόλης της Αμμοχώστου (επιδιόρθωση και ανοικοδόμηση κτιρίων, αποκατάσταση υποδομών στην κλειστή πόλη, αναβάθμιση του λιμανιού) κ.λπ..

Ολα αυτά τα σενάρια, μας πληροφορεί η ανάλυση, θα μας στοιχίσουν 33 δις ευρώ και άλλα 5 δις για την ανοικοδόμηση της Αμμοχώστου. Ειδικά για τον πρώτο αριθμό αναφέρεται ότι «το 2004 οι αξιόπιστες μετρήσεις για το κόστος της λύσης έφερναν τον τελικό λογαριασμό στις 16 δις κυπριακές λίρες (26 δις ευρώ). Λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του πληθωρισμού (περίπου 27%) το κόστος ανεβαίνει στα 33 δις ευρώ»!

Αυτοί οι υπολογισμοί είναι καθαρά αυθαίρετοι καθότι δεν υπολογίζουν καθόλου έσοδα. Ούτε από τις επενδύσεις που θα γίνουν από τους ιδιώτες, ούτε από τα τεράστια ποσά που θα απελευθερωθούν από την κατάργηση του στρατού, ούτε από τις νέες θέσεις που θα δημιουργηθούν, ούτε από τα ενεργειακά έσοδα που θα προκύψουν από την ανακάλυψη και εξόρυξη υδρογονανθράκων, ούτε από τις θετικές επιπτώσεις που θα προκύψουν από το άνοιγμα της τεράστιας αγοράς της Τουρκίας στους τομείς του εμπορίου, της ναυτιλίας και των επενδύσεων.

Πέραν τούτων μερικοί μηχανισμοί του ομοσπονδιακού κράτους δεν θα συστηθούν εξ υπαρχής, αλλά θα χρησιμοποιηθούν στελέχη των ήδη υφιστάμενων μηχανισμών. Για παράδειγμα: δεν θα προσληφθούν νέοι τελωνειακοί, αλλά θα μεταφερθούν αυτοί που υπάρχουν. Η ομοσπονδιακή αστυνομία θα συσταθεί από τα ήδη στελέχη της αστυνομίας. Υπάρχουν τμήματα που θα περάσουν από τα υπάρχοντα σήμερα κράτη στην ομοσπονδία. Συμπέρασμα: η αναφορά σε τρεις αστυνομίες για παράδειγμα είναι λάθος, επειδή η κεντρική αστυνομία θα είναι ολιγάριθμη και θα την αποτελούν αστυνομικοί από τους υπάρχοντες.

Στο κόστος δε της ανοικοδόμησης της Αμμοχώστου συνυπολογίζονται οι κρατικές και ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ και εδώ δεν περιλαμβάνονται καθόλου έσοδα.

Εγγραφο Αναστασιάδη που δόθηκε στον Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Νταβός

Στο έγγραφο αυτό αναφέρονται τα θέματα που ακόμα δεν έχουν συζητηθεί. Την ίδια ώρα όμως υπάρχουν θέματα στα οποία έστω και αν φτάσουμε σε μια κοινή αντίληψη, οι περιπλοκότητες που σχετίζονται με την εφαρμογή της λύσης χρειάζονται χρόνο και προσεκτικό προγραμματισμό, ώστε να αποφευχθούν κενά ή εποικοδομητικές ασάφειες που θα επηρεάσουν αρνητικά τη βιωσιμότητά της. Τέτοια θέματα αφορούν κυρίως την οικονομική διάσταση της λύσης:

1. Το κόστος της επανεγκατάστασης
2. Το κόστος των αποζημιώσεων
3. Το κόστος που σχετίζεται με άλλες πτυχές της εφαρμογής της λύσης συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του ομοσπονδιακού κράτους

Η δημιουργία ταμείων για τα πιο πάνω:

1. Δωρεές – διεθνής διάσκεψη δωρητών
2. Εγγυήσεις για τα δάνεια που θα χρειαστούν
3. Τρόποι αποπληρωμής των δανείων που θα χρειαστούν

Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, οι οποίοι ήδη συμφώνησαν να δώσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία για το κόστος της λύσης. Οι δύο οργανισμοί έστειλαν αντιπροσωπεία τους στην Κύπρο η οποία συναντήθηκε με τους διαπραγματευτές και ειδικούς σε θέματα οικονομίας. Παρόλα αυτά είναι φυσιολογικό ότι, όπως σε όλες τις μελέτες, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να γίνουν με ακρίβεια.

Χωρίς αμφιβολία είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα της λύσης πριν παρουσιαστεί στο λαό. Επιπλέον είναι προφανές ότι τα χρήματα που θα χρειαστούν για τις αποζημιώσεις θα είναι κατά πολύ λιγότερα, αν η εδαφική αναπροσαρμογή είναι σημαντική και ο αριθμός των προσφύγων ιδιοκτητών που επιστρέφουν είναι σημαντικός.

Την ίδια ώρα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι την πρώτη μέρα της λύσης θα υπάρχουν άμεσα οφέλη για την τουρκοκυπριακή κοινότητα, μεταξύ άλλων: η συμμετοχή στην κυβέρνηση, το άνοιγμα των λιμανιών και των αεροδρομίων, η οικονομική έκθεση κ.τ.λ.. Αρα, τονίζεται, θα πρέπει να υπάρξει αμοιβαιότητα και για την ελληνοκυπριακή κοινότητα. Για παράδειγμα: εδαφική αναπροσαρμογή, άμεση επιστροφή της περιοχής Βαρωσίων, άμεση επιστροφή της νεκρής ζώνης, άμεση επιστροφή των μη κατοικήσιμων περιοχών.

Οι πιο πάνω αναφορές στοχεύουν στο να ξεκαθαρίσουν ότι χρειαζόμαστε χρόνο. Πρέπει να είμαστε επαρκώς προετοιμασμένοι και να παρουσιάσουμε ένα ξεκάθαρο σχέδιο στο λαό χωρίς ελλείψεις, κενά, ασάφειες, οι οποίες θα θέσουν σε κίνδυνο την εφαρμογή. Οπως φαίνεται από το έγγραφο απομένουν πολλά να συζητηθούν, ιδιαίτερα στην οικονομική πτυχή του προβλήματος, το κόστος της λύσης και ποιος θα το επωμιστεί.

Ομιλία Αναστασιάδη στη Βουλή για το Κυπριακό

Αναφερόμενος στην οικονομική πτυχή της λύσης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε πως υπάρχει συναντίληψη πως για μια ενοποιημένη και εύρωστη οικονομία, απαιτείται η ύπαρξη αυστηρών κανόνων ρύθμισης του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των δύο συνιστωσών πολιτειών. Ταυτόχρονα, υπάρχει συναντίληψη πως τα οικονομικά θέματα πρέπει να αντιμετωπιστούν συνολικά και σύμφωνα με τους κανόνες, τις οδηγίες και τις νομοθεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καλύπτοντας: (ι) Το τραπεζικό σύστημα, (ιι) Τα δημόσια οικονομικά, (ιιι) Τα αναπτυξιακά θέματα, (ιv) Τα κοινωνικά θέματα και (v) Το ευρύτερο θεσμικό πλαίσιο.

Στο παρόν στάδιο έχει επιτευχθεί συναντίληψη σε αριθμό θεμάτων, όπως:

• Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση θα έχει μία και μόνο ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα.
• Το επίσημο νόμισμα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης θα είναι το ευρώ από την πρώτη μέρα.
• Θα διαμορφωθεί ένα Σύμφωνο Εσωτερικής Σταθερότητας, το οποίο θα διέπεται από Ομοσπονδιακό Νόμο και θα ισχύει σε όλη την επικράτεια της χώρας και σε όλα τα επίπεδα της Κυβέρνησης (ομοσπονδιακό, συνιστώσες πολιτείες ακόμα και τοπικές αρχές).
• Υπάρχει συναντίληψη ότι οι έμμεσοι φόροι θα επιβάλλονται από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, ενώ οι άμεσοι φόροι θα επιβάλλονται από τις συνιστώσες πολιτείες.
• Ολες οι Κρατικές Ενισχύσεις θα πρέπει να είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
• Ο περί Εταιρειών Νόμος θα θεσπιστεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο και άρα θα εφαρμόζεται ενιαία σε όλη την επικράτεια της Ενωμένης Κύπρου.
• Τα συστήματα κοινωνικών ασφαλίσεων, συντάξεων και υγείας θα είναι ξεχωριστά, ενώ σταδιακά και σε βάθος χρόνου θα πρέπει τα χαρακτηριστικά των δύο συστημάτων να συγκλίνουν, αλλά θα είναι χωριστά, η κάθε πολιτεία το δικό της σύστημα.

Πέραν των πιο πάνω, υπάρχουν και άλλα θέματα, ιδιαίτερα σε τεχνικό επίπεδο, στα οποία συνεχίζεται η συζήτηση, ενώ καταγράφονται και διαφορές, κυρίως ως προς:

• Τη διαδικασία έγκρισης του Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού και των Νόμων,
• Τη σύνθεση των εποπτικών αρχών, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και θέματα διοίκησής τους,
• Τη μέθοδο που θα χρησιμοποιείται για την κατανομή των εσόδων από τους έμμεσους φόρους στις συνιστώσες πολιτείες.

Συμπεράσματα

1. Από την ανάλυση των οικονομικών δεικτών φαίνεται πως εξακολουθεί να υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ των ελεύθερων και κατεχόμενων περιοχών, παρόλο που αυτό έχει σμικρυνθεί τα τελευταία χρόνια. Το βιοτικό επίπεδο των δύο περιοχών πρέπει να εξισωθεί αν θέλουμε να έχουμε μια λειτουργική και βιώσιμη λύση
2. Τα βασικά στοιχεία της Ομοσπονδίας που αφορούν την οικονομική πτυχή έχουν συμφωνηθεί, για κάποια άλλα συνεχίζεται η συζήτηση, ενώ υπάρχει συναντίληψη πως τα οικονομικά θέματα πρέπει να αντιμετωπιστούν συνολικά και σύμφωνα με τους κανόνες, τις οδηγίες και τις νομοθεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
3. Πολλά θα είναι τα οικονομικά οφέλη από την επανένωση της πατρίδας μας. Αυτά αφορούν τον οικοδομικό οργασμό που θα παρατηρηθεί, τον τουρισμό, την αύξηση των εμπορικών και άλλων δραστηριοτήτων, την αύξηση των διεθνών συναλλαγών, ενώ τα τεράστια ποσά που δαπανούνται για την άμυνα θα απελευθερωθούν και θα χρησιμοποιηθούν για αναπτυξιακούς σκοπούς.
4. Τα βασικά προβλήματα που θα προκύψουν αφορούν κυρίως τα δημοσιονομικά, αφού υπάρχει ο κίνδυνος εκτροχιασμού και μη εκπλήρωσης των κριτηρίων του Μάαστριχ.
5. Είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί το κόστος της λύσης καθότι βασικοί οικονομικοί παράμετροι είτε δεν έχουν συζητηθεί είτε βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο αλλά όχι σε πολιτική συμφωνία. Ετσι οποιοιδήποτε υπολογισμοί ενέχουν το στοιχείο ή της αυθαιρεσίας ή προσαρμογής κάποιων μετρήσεων που έγιναν το 2004 στα σημερινά δεδομένα.

* Τα πιο πάνω περιέχονται αναλυτικά στο βιβλίο «ΟΜΟΣΜΟΝΔΙΑΚΗ ΚΥΠΡΟΣ – Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ»