Η κρίση χτυπά και την οικονοµία τού «ό,τι θέλεις στην πόρτα σου»

«Είµαστε παράνοµοι»: Παραβιάζονται συνειδητά νοµοθεσίες µε την κάλυψη κρατικών αξιωµατούχων και ΜΜΕ

 

Πρώτα ήταν οι οδηγοί της Uber που έφταναν στην πόρτα σου µε το πάτηµα ενός κουµπιού. Τώρα υπάρχουν άνθρωποι που θα σου φέρουν ακόµα και ένα πακέτο µπισκότα ή παυσίπονα. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς την έλξη που ασκεί η πληθώρα εφαρµογών υπερταχείας παράδοσης.

Το να έχεις ανθρώπους στο πρόσταγµά σου δεν είναι καινούργια ιδέα. Σε χώρες όπως η Βρετανία ήταν σύνηθες φαινόµενο οι υπηρέτες για τα ευκατάστατα νοικοκυριά. Το εγχειρίδιο για τη διαχείριση του νοικοκυριού της κας Μπρίτον, που δηµοσιεύτηκε το 1907, έγραφε ότι ένα νοικοκυριό µε εισόδηµα άνω των 1.000 λιρών το χρόνο θα έπρεπε να έχει δύο µε τρεις υπηρέτες, ενώ ακόµη και ένα µε 200 λίρες το χρόνο θα έπρεπε να έχει «ένα νέο κορίτσι για τις σκληρές δουλειές». Σε κάποιες χώρες µεγάλης ανισότητας, όπως η Ινδία, τα πλούσια νοικοκυριά έχουν ακόµα υπηρέτες.

«O προσωπικός σοφέρ του καθενός»

Οι εφαρµογές «οn-demand» έκαναν δυνατή µια εκδοχή µαζικής αγοράς της πολυτέλειας να έχεις ανθρώπους στη διάθεσή σου να κάνουν δουλειές για λογαριασµό σου -συλλέγοντας ανθρώπους που δεν γνωρίζεις και πιθανότατα δεν θα δεις ξανά ποτέ.

Οι εταιρείες του τοµέα έπαιξαν ιδιαίτερα µε την ιδέα. Ένα από τα πρώτα σλόγκαν της Uber ήταν «ο προσωπικός σοφέρ του καθενός». Η Getir, µια από τις εφαρµογές υπερταχείας παράδοσης, δηλώνει ότι «εκδηµοκρατίζει το δικαίωµα στην τεµπελιά».

Για ορισµένους επικριτές η ανάπτυξη αυτής της νέας «οικονοµίας των υπηρετών» αποτελούσε σύµπτωµα αυξανόµενης οικονοµικής ανισότητας και µιας τάξης πληβείων χωρίς καλύτερες δυνατότητες. Υπάρχει όµως ένας άλλος παράγοντας που προκάλεσε την άνοδο του τοµέα: οι επενδυτές επιδοτούσαν τους καταναλωτές χρηµατοδοτώντας εταιρείες που συχνά χρέωναν για τις υπηρεσίες τους κάτω του κόστους.

«Πρέπει να τους δείξουµε το χρήµα»

Τώρα το µοντέλο απειλείται. Το µεγάλο πρόβληµα είναι ότι το χρήµα στερεύει. Μια δεκαετία φθηνού χρήµατος έδωσε τη θέση της σε υψηλό πληθωρισµό, ζοφερές προβλέψεις για την ανάπτυξη και υψηλότερα επιτόκια.

Οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν για τη συσσώρευση χρηµάτων σε ζηµιογόνες εταιρείες. Οι µετοχές εταιρειών όπως οι Uber, Lyft και Deliveroo έπεσαν αισθητά. Πολλές από τις εφαρµογές παράδοσης κόβουν επίσης θέσεις εργασίας, σε µια προσπάθεια να πείσουν τους επενδυτές ότι παραµένουν προσηλωµένοι στην κερδοφορία. «Πρέπει να τους δείξουµε το χρήµα», τονίζει σε πρόσφατο υπηρεσιακό σηµείωµα προς το προσωπικό ο διευθύνων σύµβουλος της Uber, Ντάρα Κοσοροσάχι. Το να βγάζει όµως χρήµα, είναι πιθανό να σηµαίνει χαµηλότερες αµοιβές για τους εργαζοµένους ή υψηλότερες τιµές για τους καταναλωτές.

Και είναι άσχηµη περίοδος για οποιαδήποτε από τις δύο επιλογές. Η ανεργία παραµένει σε χαµηλά επίπεδα σε πολλές χώρες, από τις ΗΠΑ και το Ηνωµένο Βασίλειο ώς την Ευρώπη και την Αυστραλία. Οι εργαζόµενοι έχουν περισσότερες επιλογές από πριν. Παράλληλα, η υψηλή τιµή του πετρελαίου καθιστά ιδιαίτερα ακριβές τις οδικές µετακινήσεις.

Επιπλέον, δικαστήρια, ρυθµιστικές Αρχές και νοµοθέτες γίνονται αυστηρότεροι για την ανάγκη εργασιακών δικαιωµάτων και προστασίας των εργαζόµενων του κλάδου. Το Ανώτατο ∆ικαστήριο της Βρετανίας αποφάσισε πέρσι ότι η Uber θα πρέπει να προσλαµβάνει τους οδηγούς της, κάτι που σηµαίνει κατώτατους µισθούς, άδειες µετ’ αποδοχών και ασφαλιστικές εισφορές. Η Ε.Ε. εξετάζει επίσης σχέδια για να δοθούν εργασιακά δικαιώµατα σε πολλούς ανθρώπους που σήµερα αντιµετωπίζονται ως αυτοαπασχολούµενοι. Αρκετές εφαρµογές παράδοσης, όπως η Getir και η Gorilla, ήδη απασχολούν τους εργαζοµένους τους.

Το σκάνδαλο «Uber» και το φλερτ µε παγκόσµιους ηγέτες

∆εν είναι όµως µόνο οι συνθήκες εργασίας στις εφαρµογές «οn-demand» που σε πολλές περιπτώσεις θυµίζουν συνθήκες δουλείας. Το σκάνδαλο «Uber» που είδε πρόσφατα το φως της δηµοσιότητας αποκαλύπτει και το κύκλωµα πίσω από την εδραίωσή τους.

Η βρετανική εφηµερίδα «Guardian» δηµοσίευσε πρόσφατα έγγραφα που ήρθαν στην κατοχή της ∆ιεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητικής ∆ηµοσιογραφίας, τα οποία αποκαλύπτουν ότι η Uber προσέγγιζε ηγέτες, ανώτατους αξιωµατούχους, ολιγάρχες ακόµη και βαρόνους των ΜΜΕ στο πλαίσιο µιας επιχείρησης να προωθήσει τα συµφέροντά της.

Η διαρροή εγγράφων εκτείνεται σε περίοδο πέντε ετών από το 2013 έως το 2017, όταν η Uber διοικούνταν από τον συνιδρυτή της Τράβις Κάλανικ. Μάλιστα, ο πρώην ιδιοκτήτης της εταιρείας διέταξε προσωπικά να διαγραφούν όλα τα ηλεκτρονικά αρχεία για να εµποδίσει την πρόσβαση των αστυνοµικών ερευνών σε δεδοµένα.

Ανάµεσα στα πρόσωπα που εµπλέκονται είναι ο Γάλλος Πρόεδρος Εµανουέλ Μακρόν, ο οποίος εµφανίζεται να έχει καταβάλει προσπάθεια για να βοηθήσει την Uber, λέγοντας µάλιστα στην εταιρεία ότι είχε µεσολαβήσει για µία µυστική «συµφωνία» µε τους αντιπάλους της στο γαλλικό Υπουργικό Συµβούλιο.

Στο φως έρχεται µία µεγάλη µυστική επιχείρηση λόµπινγκ-«κορυφής», µε τα αρχεία να αποκαλύπτουν προσπάθειες προσέγγισης, µεταξύ άλλων, του Τζο Μπάιντεν -όταν ήταν αντιπρόεδρος των Ηνωµένων Πολιτειών- καθώς και του νυν καγκελάριου της Γερµανίας, Όλαφ Σολτς, την εποχή που βρισκόταν στη δηµαρχία του Αµβούργου.

Στα αρχεία περιλαµβάνονται 83.000 email και µηνύµατα σε µέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και άλλα 1.000 έγγραφα που αφορούν σε συνοµιλίες.

Κατά την «Guardian», τα µηνύµατα που διέρρευσαν υποδηλώνουν ότι τα στελέχη της Uber γνώριζαν ότι παραβιάζονταν νόµοι εκ µέρους της εταιρείας, µε ένα στέλεχος να αστειεύεται ότι έγιναν «πειρατές» και ένα άλλο να παραδέχεται: «Είµαστε παράνοµοι».

Μάλιστα, σε µία ανταλλαγή µηνυµάτων ο Τράβις Κάλανικ εµφανίζεται να απορρίπτει ανησυχίες ορισµένων στελεχών ότι η απόφαση να σταλούν οι οδηγοί Uber να «διαδηλώσουν» στη Γαλλία θα τους εκθέσει στον κίνδυνο βίας από οργισµένους οδηγούς ταξί.

Σχολιάζοντας τα δηµοσιεύµατα, η Uber αναφέρει ότι «η συµπεριφορά της στο παρελθόν δεν ήταν ευθυγραµµισµένη µε τις σηµερινές της αξίες» και σήµερα «είναι µία διαφορετική εταιρεία».

Πηγές: avgi.gr, theguardian.com