Η Κύπρος έτρωγε χαστούκια και η μικρή ελίτ εισέπραττε εκατομμύρια – Πόσα διαβατήρια δόθηκαν 2013-2019

• Η κακή φήμη της Κύπρου προσέλκυσε απατεώνες, λωποδύτες και διεφθαρμένους

• Η Κύπρος έτρωγε χαστούκια και η μικρή ελίτ εισέπραττε εκατομμύρια

• Όσο φούντωνε η διεθνής κατακραυγή, τόσο αυξάνονταν τα «χρυσά» διαβατήρια

Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

 

Παράλληλη πορεία ακολούθησαν τα «χρυσά» διαβατήρια και η διεθνής κατακραυγή, αφού όσο αυξάνονταν οι καταγγελίες τόσο αυξάνονταν και οι αιτήσεις.

Η κακή φήμη η οποία δημιουργήθηκε γύρω από την Κύπρο, ιδιαίτερα σε σχέση με το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση των οικονομικών κριτηρίων από την κυβέρνηση, προσέλκυσε εκατοντάδες απατεώνες, λωποδύτες και διεφθαρμένους. Με αποτέλεσμα από τη μια πλευρά η χώρα να τρώει αλλεπάλληλα χαστούκια και από την άλλη πλευρά η μικρή ελίτ να εισπράττει εκατομμύρια από τις πωλήσεις «χρυσών» διαβατηρίων.

Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας μας, κατά την περίοδο 2013 – 2019 εγκρίθηκαν 2.630 αιτήσεις. Ωστόσο ο αριθμός των «χρυσών» διαβατηρίων που παραχωρήθηκαν είναι πολύ μεγαλύτερος, αφού ποσοστό πέραν του 30% των πιο πάνω αιτήσεων αφορούν συλλογικές επενδύσεις. Δηλαδή πρόκειται για αιτήσεις οι οποίες περιελάμβαναν πολλούς επενδυτές μαζί. Σημειώνεται επίσης ότι στις περισσότερες περιπτώσεις εκτός από τους επενδυτές, παραχωρήθηκαν «χρυσά» διαβατήρια και στα μέλη των οικογενειών τους. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Σαουδάραβα φίλου του Προέδρου Αναστασιάδη με το ιδιωτικό τζετ και τις Σεϊχέλες, στην οποία υποβλήθηκε αίτηση για συλλογική επένδυση και παραχωρήθηκαν «χρυσά» διαβατήρια σε συνολικά 42 άτομα (6 επενδυτές και 36 μέλη των οικογενειών τους).

 

2013 – 2016

Το πρόγραμμα της κατ’ εξαίρεση πολιτογράφησης ξένων επενδυτών ξεκίνησε το 2007 και αρχικά προνοούσε αυστηρά κριτήρια και προϋποθέσεις. Επίσης μέχρι το 2012 έγιναν ορισμένες αλλαγές για καλύτερη στόχευση του προγράμματος, ενώ διατηρήθηκαν τα αυστηρά κριτήρια και οι προϋποθέσεις. Ωστόσο το 2013 η κυβέρνηση Αναστασιάδη αποφάσισε να μειώσει τα κριτήρια, από 10 εκατ. ευρώ σε 5 εκατ. ευρώ, αναπροσαρμόζοντας παράλληλα τη στόχευση του προγράμματος κυρίως προς την οικοδομική βιομηχανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι αιτήσεις στις 37.

Η επόμενη μεγάλη χαλάρωση έγινε το 2014, με την παραχώρηση της δυνατότητας για πολιτογράφηση αλλοδαπών μέσω συλλογικών επενδύσεων. Το υπό αναφορά έτος εγκρίθηκαν 147 αιτήσεις, αλλά παράλληλα ξεκίνησαν τα ερωτήματα από την Κομισιόν.

Στη συνέχεια, το 2015 ο αριθμός των αιτήσεων που εγκρίθηκαν εκτινάχθηκε στις 337. Η μεγάλη αύξηση σήμανε συναγερμό στην Κομισιόν, η οποία έστειλε ερωτήματα προς την Κύπρο μέσω του λεγόμενου «διαρθρωμένου διαλόγου» (EU PILOT).

Παρά το αρνητικό κλίμα το οποίο άρχισε να δημιουργείται στην Κομισιόν, η κυβέρνηση συνέχισε να σφυρίζει αδιάφορα. Μάλιστα το 2016 η κυβέρνηση χαλάρωσε ακόμη περισσότερο τα κριτήρια κατεβάζοντας το ποσό στα 2 εκατ. ευρώ. Το υπό αναφορά έτος εγκρίθηκαν 443 αιτήσεις σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ.

2017

 

Το 2017 ξεκίνησαν οι πιέσεις από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης καθώς και άλλους οργανισμούς. Μάλιστα η Guardian της Βρετανίας αποκάλυψε λίστα με «χρυσά» διαβατήρια τα οποία παραχωρήθηκαν σε εξέχοντες επιχειρηματίες και άτομα με σημαντική πολιτική επιρροή. Παρά ταύτα η κυβέρνηση συνέχισε το βιολί της εγκρίνοντας 506 αιτήσεις, που αποτελούσε νέο ρεκόρ.

2018

Το 2018 φούντωνε για τα καλά η διεθνής κατακραυγή, αλλά παράλληλα σημειώθηκε νέο ρεκόρ με 581 αιτήσεις για «χρυσά» διαβατήρια. Σημειώνεται ότι το υπό αναφορά έτος η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) και το Παρατηρητήριο για το Οργανωμένο Έγκλημα και τη Διαφθορά (OCCRP) κατήγγειλαν με στοιχεία την Κύπρο στην ΕΕ, ενώ η Επίτροπος Δικαιοσύνης της Κομισιόν, Vera Jourova, κατήγγειλε ότι δίδονται υπηκοότητες σε εγκληματίες και έστειλε αυστηρό μήνυμα λέγοντας ότι «δεν θέλουμε Δούρειους Ίππους στην ΕΕ». Επίσης η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε ότι διαβρώνονται οι θεσμοί της χώρας, ενώ το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι η υψηλή εξάρτηση της Κύπρου στις επενδύσεις μέσω διαβατηρίων ενδεχομένως να θέτει σε κίνδυνο την οικονομική της σταθερότητα. Ακόμη, η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια κατήγγειλε την παραχώρηση διαβατηρίων «σε διεφθαρμένους και εγκληματίες» και ζήτησε από τις Βρυξέλλες να κινήσουν δικαστική διαδικασία εναντίον της Κύπρου. Επιπρόσθετα, ο Οργανισμός Οικονομικής Ανάπτυξης και Συνεργασίας (ΟΟΣΑ) έβαλε τη χώρα στη «μαύρη» λίστα, ενώ το Ινστιτούτο Basel κατέταξε την Κύπρο στις δέκα χώρες με τη μεγαλύτερη επιδείνωση στο θέμα του ξεπλύματος.

2019

 

Ενώ οι θεσμοί και οι οργανώσεις στο εξωτερικό χτυπούσαν καμπάνες, το 2019 εγκρίθηκαν 579 αιτήσεις σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Δηλαδή όσο φούντωνε η διεθνής κατακραυγή, τόσο αυξάνονταν τα «χρυσά» διαβατήρια.

Σημειώνεται ότι το 2019 η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση-κόλαφο για την Κύπρο, ενώ η Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Vera Jourova, διαμήνυσε σε αυστηρό ύφος ότι «τα κράτη-μέλη που πουλούν διαβατήρια δίνουν κάτι που μπορούν να δώσουν, την ιθαγένεια του κράτους τους, και κάτι που δεν μπορούν, την ευρωπαϊκή ιθαγένεια». Μάλιστα ο Αντιπρόεδρος της ΕΕ, Jyrki Katainen, ζήτησε τη λήψη μέτρων, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατήγγειλε ότι η Κύπρος έχει χαρακτηριστικά «φορολογικού παραδείσου». Παρά ταύτα, η κυβέρνηση συνέχισε απτόητη. Μάλιστα λίγους μήνες αργότερα το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατέταξε την Κύπρο στην «γκρίζα λίστα» για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, ενώ η Κομισιόν προέβη σε νέες συστάσεις. Επίσης το OCCRP αποκάλυψε την υπόθεση «Troika Laundromat», ενώ το Reuters αποκάλυψε την υπόθεση με την παραχώρηση «χρυσών» διαβατηρίων στην ελίτ του καθεστώτος της Καμπότζης. Το OCCRP επανήλθε λίγες μέρες αργότερα εμπλέκοντας την Κύπρο σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα του αιώνα με ξέπλυμα 5,5 δις ευρώ, ενώ η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) ζήτησε την κατάργηση των προγραμμάτων των «χρυσών» διαβατηρίων. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση συνέχισε το βιολί της σπάζοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην παραχώρηση «χρυσών» διαβατηρίων.

Στη συνέχεια, οι Financial Times αποκάλυψαν την υπόθεση με τον Μαλαισιανό καταζητούμενο Τζο Λόου, ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα υπέδειξε ότι η Κύπρος βουλιάζει όλο και περισσότερο στη διαφθορά. Ωστόσο η κυβέρνηση το βιολί της. Μάλιστα η Guardian αποκάλυψε πάρτι σε ξενοδοχείο του Λονδίνου, στο οποίο μέλη της ελίτ των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν «χρυσά» διαβατήρια.

 

Το 2020 οι αντιδράσεις από θεσμούς και οργανισμούς στο εξωτερικό έγιναν ηφαίστειο, αλλά η κυβέρνηση συνέχισε να σπάζει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην παραχώρηση «χρυσών» διαβατηρίων. Ενδεικτικά η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια προειδοποίησε για νέα διολίσθηση της Κύπρου στη διαφθορά, ενώ η Le Monde δημοσίευσε ρεπορτάζ με τίτλο: «Το σκάνδαλο των “χρυσών” διαβατηρίων στην Κύπρο». Επίσης η Moneyval έκανε λόγο για εκτεταμένο ξέπλυμα βρόμικου χρήματος μέσω του προγράμματος των «χρυσών» διαβατηρίων, ενώ ο OCCRP αποκάλυψε την υπόθεση με τα μέλη της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας. Ακολούθησε δημοσίευμα στους Financial Times και η Κομισιόν ζήτησε τη λήψη μέτρων σε σχέση με τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Στη συνέχεια το Al Jazeera αποκάλυψε στοιχεία για περισσότερες από 100 περιπτώσεις, ενώ ο Επίτροπος Δικαιοσύνης, Didier Reynders, δήλωσε ότι ήδη έχει ζητήσει από τη Νομική Υπηρεσία της Κομισιόν να εξετάσει το ενδεχόμενο να κινηθεί νομικά εναντίον της Κύπρου.