Η νέα συγκρουσιακή «στρατηγική» εμπέδωσης του διχοτομισμού και το άλμα στο κενό

Πρόκειται, πολιτικά και διπλωματικά μιλώντας, για άλμα στο κενό, για μια σοβαρή εκτροπή που θέτει το Κυπριακό σε νέα βάση και παραδόξως, αφού ανακάλεσε το διαβατήριο από τον Τ/κ ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, λίγες μέρες αργότερα ο Ν. Αναστασιάδης τον «καλεί να επιστρέψει στο Σύνταγμα του 1960»!

 

Του Νίκου Τριμικλινιώτη

Η πρωτοφανής για τα κυπριακά δεδομένα κυβερνητική απόφαση στις 23 Αυγούστου 2021 για αποστέρηση του διαβατηρίου στην τ/κ ηγεσία (αρχικά 14 και στη συνέχεια ακόμα 10 άτομα) αποτελεί αντίποινο για τα επιχειρούμενα τετελεσμένα στο Βαρώσι. Πρόκειται για σοβαρή εκτροπή που θέτει το Κυπριακό σε νέα βάση. Με αυτό το άρθρο δεν θα ασχοληθώ με τη νομική διάσταση. Θα επιχειρήσω όμως να εξηγήσω γιατί θεωρώ την πράξη πολιτικά εσφαλμένη και διπλωματικά άκρως επικίνδυνη.

Το αρχικό νομικό ερώτημα εδώ είναι απλό: Νομιμοποιείται η κυβέρνηση να αφαιρέσει τα ταξιδιωτικά έγγραφα σε πολίτη ως τιμωρητικό μέτρο, δηλαδή αντίποινο, για πράξεις που θεωρεί επαίσχυντες και απαράδεκτες;

Το βαθύτερο ζήτημα είναι ασφαλώς πώς ξεπερνούμε την παρούσα κρίση που δημιουργήθηκε και δημιουργεί εμπλοκή στις όποιες προοπτικές σπάσιμο του αδιεξόδου. Το δε ευρύτερο ζήτημα είναι πώς εντάσσεται η κυπριακή περίπτωση στο παγκόσμιο συγκείμενο, για να κατανοήσουμε αν και πώς θα μπορούμε να υπερβούμε ως Κύπρος τη διχοτόμηση, τον εθνικισμό και τον εθνοκοινοτισμό.

Εμπεδώνεται σιγά-σιγά ο διχοτομισμός

Η απόφαση για αποστέρηση των διαβατήριων της τ/κ ηγεσίας λαμβάνει χώρα σε μια ιδιαίτερα ρευστή εποχή. Πρώτο, ο διχοτομισμός μετά την κατάρρευση στο Κραν Μοντανά εμπεδώνεται τόσο λόγω της πολιτικής Ερντογάν και Τατάρ όσο και λόγω της συνεχιζόμενης πολιτικής Αναστασιάδη. Δεύτερο, η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται στο ειδώλιο του κατηγορουμένου για την πώληση «χρυσών» διαβατηρίων, με το τελευταίο ντοκιμαντέρ του Al Jazeera να αποκαλύπτει υπουργούς της κυβέρνησής του να παραδίδουν «χρυσά» διαβατήρια σε ύποπτους μεγιστάνες σε πρεσβείες του εξωτερικού.

Η επίσημη κυβερνητική ανακοίνωση αναφέρεται σε «ανάκληση, ή μη ανανέωση, ή μη έκδοση διαβατήριων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αριθμό προσώπων, τα οποία είτε συμμετέχουν στο ούτω καλούμενο υπουργικό συμβούλιο του ψευδοκράτους, είτε αποτελούν μέλη της επιτροπής ανοίγματος Βαρωσίων και οι οποίοι με τις πράξεις ή και τις ενέργειές τους υπονομεύουν την κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατ’ αντίθεση με τις πρόνοιες του Συντάγματος». Η ανακοίνωση, όπως μεταφέρθηκε από τα περισσότερα ΜΜΕ, επικαλείται μια ακατονόμαστη νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου.

Τα περί «συμβολισμών»

Η απόφαση χαρακτηρίζεται ως «μία κίνηση υψηλού συμβολισμού» που «αναδεικνύει τον καιροσκοπισμό της πολιτικής ελίτ των Τ/κ και εκθέτει στα μάτια των Τ/κ αλλά και της διεθνούς κοινότητας τις αντιφάσεις τους». Οι κυβερνώντες σε όλα τα ΜΜΕ αναφέρονται στη «συμβολική σημασία» της πράξης. Τα περί συμβολισμών επαναλάμβανε και ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος, Αβέρωφ Νεοφύτου, ο οποίος, παρά την έντονη αρχικά διαφωνία του, ευθυγραμμίστηκε τελικά με την απόφαση της κυβέρνησης. Ενδεικτική ήταν η δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του κόμματος λίγο πριν ανακοινωθεί η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ότι «πιστεύω προσωπικά πως μια τέτοια ενέργεια θα έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Θα είναι ακόμα ένα όπλο, ένα επιχείρημα στους Τουρκοκυπρίους, που να λένε ότι οι Ελληνοκύπριοι λειτουργούν με τρόπο ούτως ώστε δεν επιθυμούν την όποια επίλυση, την όποια κατάληξη».

Παραδόξως, αφού ανακάλεσε το διαβατήριο από τον Τ/κ ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, ο Αναστασιάδης τον «καλεί να επιστρέψει στο Σύνταγμα του 1960»!

Αν όμως στη ρητορεία της κυβέρνησης απλά αντικατασταθεί η λέξη «Τ/κ» με «Ε/κ», τότε εύκολα κατανοεί ο καθένας ότι αυτά που προβάλλουν στην τ/κ ελίτ, και όντως ισχύουν, καθρεπτίζουν και την ίδια την ε/κ ελίτ, υπό προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη που βρίθει από συνεχείς αντιφάσεις.

Η αναπαράσταση των Τ/κ

Ένα ιδιαίτερα προβληματικό στοιχείο που συνεχώς αναπαράγεται είναι η αναπαράσταση των Τ/κ δήθεν ως μιας ειδικής κατηγορίας πολιτών προνομιακής μεταχείρισης, κι όχι ατόμων με δικαιώματα που πηγάζουν από το γεγονός ότι είναι πολίτες της ΚΔ σε μια διχοτομημένη χώρα.

Παλαιότερα, ο εκπρόσωπος τότε του Τάσσου Παπαδόπουλου και νυν Υφυπουργός παρά τω Προέδρω του Αναστασιάδη, Βασίλης Πάλμας, τους χαρακτήρισε «καματερά». Οι αναπαραστάσεις αυτές αποτελούν ιστορική συνέχεια της προετοιμασίας για την εθνοφυλετική περιθωριοποίηση των Τ/κ κατά την περίοδο 1963-67, όπου και πάλι απεικόνιζαν ως «προνόμια» τα συνταγματικά κοινοτικά τους δικαιώματα στο δικοινοτικό συνεταιρικό ή consociational κράτος, υπονομεύοντας και υποτιμώντας τους Τ/κ που αγωνίζονταν για κοινή πατρίδα, πολλοί από τους οποίους πλήρωσαν με την ίδια τη ζωή τους. Εξ ου και είναι ιδιαιτέρα φορτισμένες οι αναφορές σε «απλούς Τ/κ» με τις εθνοκοινοτικά στερεότυπες και γενικεύσεις: «97 χιλιάδες Τ/κ συνεχίζουν να αξιοποιούν τα έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και όλες τις υπηρεσίες του κράτους, ως ισότιμοι Ευρωπαίοι πολίτες». Εδώ δεν υπάρχει συμβολισμός, εφόσον ευθέως απειλεί ότι «το μέτρο αφορά μόνο εκείνους που όχι μόνο πολεμούν την ΚΔ, αλλά και κλείνουν με τις πράξεις τους το δρόμο στη λύση».

Τίθεται εύλογα το ερώτημα γιατί το μέτρο δεν εφαρμόζεται για Ε/κ, όπως τον Πρόεδρο Αναστασιάδη που με τις πράξεις και την πολιτική του εμποδίζει τη λύση. Ό,τι κι αν λένε λοιπόν οι κυβερνώντες, η πράξη αυτή της κυβέρνησης θέτει υπό αμφισβήτηση την ιθαγένεια των Τ/κ. Μάλιστα, το γεγονός καθίσταται ακόμα πιο σοβαρό: επιλέγουν να τιμωρήσουν την ηγεσία της τ/κ κοινότητας που βρίσκεται στο πηδάλιο της κοινότητας, τον Τ/κ ηγέτη, με τον οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ως ηγέτης της ε/κ κοινότητας, διαπραγματεύεται για την επίλυση του Κυπριακού. Εξ ου και χαιρετίζεται από όλους όσοι θέλουν «επανατοποθέτηση» (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΕΛΑΜ, Οικολόγοι) κι αποτελεί για το ΔΗΚΟ έναρξη της «νέας στρατηγικής» που αυτοί προτείνουν. Η νέα αυτή βάση είναι σαφέστατα μια διχοτομική λύση. Εφόσον οι Τ/κ δεν θα είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε αναπόφευκτα η βάση της όποιας λύσης είναι στη βάση δύο χωριστών λαών με χωριστή ιθαγένεια, απλώς θα μοιράσουν τα εδάφη.

Πρόκειται, πολιτικά και διπλωματικά μιλώντας, για άλμα στο κενό.

* Καθηγητής Κοινωνιολογίας και επικεφαλής του Κέντρου για Θεμελιώδη Δικαιώματα, Πανεπιστήμιο Λευκωσία

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy