«Η πυρκαγιά στη Σολιά μπορούσε να κατασταλεί στη γένεσή της»

• «Ηταν η μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη, μετά τις μεγάλες πυρκαγιές που προκάλεσαν οι Τούρκοι το 1974»

• «Τα πυροσβεστικά οχήματα στην περιοχή δεν ήταν επανδρωμένα και γενικά δεν ήταν έτοιμα για άμεση ανταπόκριση»

• Μέσα από την πολύχρονη πείρα του, ο πρώην υποδιευθυντής της Πυροσβεστικής και σύμβουλος Πυρασφάλειας, Γιώργος Μακαρίου, επισημαίνει λάθη και παραλείψεις που συνέβαλαν στην καταστροφή

Συνέντευξη στον Χρήστο Χαραλάμπους

Το μέγεθος της τραγωδίας, σε ανθρώπινες ζωές και φυσικό περιβάλλον, από τη μεγάλη πυρκαγιά στη Σολιά, αναμφίβολα θα μας απασχολεί για πολύ καιρό, όχι μόνο για το αποτέλεσμα που άφησε πίσω της η φωτιά, αλλά και με τα βασανιστικά ερωτήματα να αιωρούνται. Τι έφταιξε; Τι μπορούσε να γίνει για να προληφθεί ή να αντιμετωπιστεί στη γένεσή του το κακό και τι δεν έγινε; Τι κάνουμε για να μην ξαναβιώσουμε τέτοια τραγικά συμβάντα;

Καίριες επισημάνσεις και απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα μάς δίνει ο Γιώργος Μακαρίου, πρώην υποδιευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, σύμβουλος Πυρασφάλειας ο οποίος, με βάση την πολύχρονη δράση και εμπειρία του από τέτοιου είδους ή ακόμα και πιο σοβαρής μορφής επιχειρήσεις αντιμετώπισης πυρκαγιών, τονίζει από την αρχή ότι «η πυρκαγιά στη Σολιά θα μπορούσε να κατασταλεί στη γένεσή της και να προληφθούν τα τραγικά αποτελέσματα».

Κύριε Μακαρίου τι πήγε λάθος, κατά την εκτίμησή σας, σε αυτή την καταστροφική πυρκαγιά;

Να πούμε από την αρχή ότι ήταν η μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη, μετά τις μεγάλες πυρκαγιές που προκάλεσαν οι Τούρκοι το 1974. Και λέγοντας «μεγάλη πυρκαγιά» εννοούμε ότι εξελίχθηκε σε έκταση μεγαλύτερη από 3.000 στρέμματα και σε περιοχή με ψηλό δάσος.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, για την αντιμετώπιση της κατάστασης απαιτείται η κινητοποίηση επίγειων δυνάμεων από περισσότερες των δύο Υπηρεσιών (Τμήμα Δασών και Πυροσβεστική Υπηρεσία) και συνήθως υλοποιείται και η αναδιάταξη του εναέριου στόλου τουλάχιστον για ένα 24ωρο. Η πυρκαγιά στη Σολιά πήρε πέντε 24ωρα για να τεθεί υπό πλήρη έλεγχο και χρειάστηκε βοήθεια και από εναέρια μέσα άλλων χωρών.

Η πυρκαγιά αυτή έπρεπε να αντιμετωπιστεί με άμεση μέθοδο προσβολής οπότε θα είχαμε άμεσο αποτέλεσμα και η καιγόμενη επιφάνεια θα περιοριζόταν στο ελάχιστο δυνατό. Δηλαδή οι ομάδες ΑΜΕΣΑ εργαζόμαστε πάνω στη φλόγα με σκοπό την κατευθείαν κατάσβεση, κάτι που δεν έγινε επειδή, για τον άλφα ή βήτα λόγο, τα πυροσβεστικά οχήματα στην περιοχή δεν ήταν επανδρωμένα και γενικά δεν ήταν έτοιμα για άμεση ανταπόκριση. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος επέκτασης της πυρκαγιάς.

Τι έπρεπε να είχε γίνει, ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση πυρκαγιάς στην περιοχή;

Σύμφωνα με τη Νομοθεσία την ευθύνη πυρόσβεσης σε κρατικό δάσος ή 2 χιλιόμετρα από το δάσος φέρει το Τμήμα Δασών. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία φέρει την ευθύνη σε κατοικημένες περιοχές, ενώ στις αγροτικές περιοχές την ευθύνη έχουν οι Επαρχιακές Διοικήσεις.

Θα πρέπει λοιπόν αυτές οι Υπηρεσίες να οργανώνουν ασκήσεις και να αναβαθμίζονται ως προς το ρόλο τους στην υπόθεση των σοβαρών κινδύνων. Κατά συνέπεια, όλοι ανεξαιρέτως, από τον διευθυντή και τους λειτουργούς του Τμήματος Δασών, τον διευθυντή της Πυροσβεστικής και τους Επαρχιακούς Υπευθύνους της Υπηρεσίας και τους έπαρχους οφείλουν να γνωρίζουν άριστα, να χειρίζονται, να κατανοούν και να επεξεργάζονται το διοικητικό τους περιβάλλον με μεταβλητές γενικής και ειδικής επικινδυνότητας με επιστημονική προσέγγιση.

Θα πρέπει να χαρτογραφείται το DNA της περιοχής και να δίνεται κάθε δυνατή περιγραφή των βασικών μεταβλητών της περιοχής (στοιχεία πληθυσμού, διοικητική διαίρεση και υπαγωγή σε ποια επαρχία ή Υπηρεσία είναι ο διοικητικός ρόλος, γεωγραφικό ανάγλυφο όπως βλάστηση, υδροφόρος ορίζοντας κ.λπ. καθώς και κλιματολογικές συνθήκες όπως άνεμος, θερμοκρασία, υγρασία κ.λπ.).

Απ’ ό,τι φάνηκε στη συγκεκριμένη πυρκαγιά, όπως και σε παλαιότερες περιπτώσεις, υπήρξε πρόβλημα συντονισμού. Τι έπρεπε να γίνει για καλύτερο συντονισμό των ενεργειών των εμπλεκόμενων υπηρεσιών;

Σίγουρα θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός. Είναι βασικό σε τέτοιου μεγέθους πυρκαγιές που εμπλέκονται τόσες δυνάμεις να υπάρχει τέλειος συντονισμός για γρήγορα και καλά αποτελέσματα.

Σε τέτοια περιστατικά είναι βασικό η δημιουργία Προωθημένου Κέντρου Συντονισμού Επιχείρησης κοντά στην πυρκαγιά. Η τακτική που βλέπουμε κάθε φορά να υπάρχουν διάφορα Κέντρα Συντονισμού, ένα από κάθε υπηρεσία, δημιουργεί προβλήματα. Πρέπει να λειτουργεί ένα Κέντρο με τον επικεφαλής και τους συνεργάτες του. Πρέπει επίσης να λειτουργεί το Γενικό Κέντρο Συντονισμού και Διαχείρισης Συμβάντος στελεχωμένο από τους επικεφαλής των εμπλεκομένων υπηρεσιών.

Δυστυχώς είχαμε και θύματα, νεκρούς και τραυματίες. Τι νομίζετε ότι έφταιξε;

Εκφράζω κατ’ αρχάς τη βαθιά μου θλίψη για το χαμό των δύο παλικαριών στην πυρκαγιά.

Πάντοτε στις διαλέξεις που δίδω στο προσωπικό μας ή σε εθελοντικές ομάδες παραθέτω τους κινδύνους από το περιβάλλον εξέλιξης μιας πυρκαγιάς και είμαι έντονος σε ό,τι αφορά τον τομέα ασφάλειας προσωπικού και μέσων.

Οι κίνδυνοι από το περιβάλλον εξέλιξης μιας πυρκαγιάς σχετίζονται με το, κατά κανόνα, ορεινό με έντονες κλίσεις πεδίο, με τις καιρικές συνθήκες και κυρίως τις υψηλές θερμοκρασίες, το κάψιμο των δέντρων που επηρεάζει την ευστάθειά τους με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιθανή η αναπάντεχη πτώση τους, αλλά και με την περιορισμένη ορατότητα λόγω του καπνού.

Για τη μείωση αυτών των κινδύνων απαιτείται η συστηματική εκπαίδευση του προσωπικού για αναγνώριση των κινδύνων, αλλά και εξοικείωση με το περιβάλλον πυρκαγιάς, ενώ απαιτείται και προσαρμογή της διατροφής σε αυτές τις εργασιακές συνθήκες.

Ο βασικός κίνδυνος από την ίδια τη φωτιά είναι ο εγκλωβισμός. Για να αποφύγουμε ατυχήματα ή δυστυχήματα πρέπει να λαμβάνεται ως πιθανότερο το χειρότερο σενάριο. Να επιδιώκεται πάντα η άμεση πρόσβαση σε καμένη περιοχή. Να αποφεύγεται η προσέγγιση από ψηλότερο σε χαμηλότερο σημείο, όταν μεσολαβεί άκαυτη περιοχή. Να υπάρχουν τουλάχιστον δύο εναλλακτικές έξοδοι διαφυγής.

Αν υπάρξει εγκλωβισμός οι προτεινόμενες ενέργειες είναι η διαφυγή στο καμένο μέσα από τη φλόγα με προστασία ευαίσθητων σημείων και η αποφυγή αναπνοής.

Από την άλλη, η τοποθέτηση των οχημάτων πρέπει να γίνεται σε ασφαλές σημείο, καθαρό από βλάστηση. Η διασπορά των οχημάτων προϋποθέτει πολύ καλή γνώση του χώρου και του οδικού δικτύου. Η εγκατάσταση του οχήματος πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να διασταυρωθεί με άλλο όχημα και θα πρέπει πάντα να κρατιέται ελάχιστη ποσότητα νερού.

Εκτός από αυτά, κανόνας για την ασφάλεια του προσωπικού δασοπυρόσβεσης είναι να φέρουν όλοι τα προβλεπόμενα μέσα ατομικής προστασίας. Είδαμε πολύ κόσμο να τρέχει να βοηθήσει στην πυρκαγιά. Πώς θα βοηθήσει όμως όταν δεν είναι ντυμένος κατάλληλα και δεν έχει κάνει βασική εκπαίδευση πυρόσβεσης;

---

Να γίνει ολικός επιχειρησιακός σχεδιασμός δασοπυρόσβεσης

Πώς προχωρούμε από δω και πέρα για να μη χάσουμε άλλα δάση και να μη θρηνήσουμε άλλες ανθρώπινες ζωές;

Επιβάλλεται όπως αναθεωρηθεί η στρατηγική και τακτική οργάνωσης και η επιχειρησιακή φιλοσοφία των εμπλεκόμενων φορέων. Πρέπει άμεσα να γίνει ένας Ολικός Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Δασοπυρόσβεσης όπου να προστεθούν και τα εσωτερικά επιχειρησιακά σχέδια των εμπλεκόμενων υπηρεσιών.

Προτείνω όπως συγκροτηθεί Τεχνική Επιτροπή Διαρκούς Διαχείρισης, Εκπαίδευσης και Συντονισμού Κρίσεως και τη λειτουργία της από εκπροσώπους των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών, από ειδικούς επιστήμονες και εμπειρογνώμονες κατά περίπτωση, με αποστολή τη μόνιμη δραστηριότητα σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς με στόχο τον προσδιορισμό των κινδύνων από δασικές πυρκαγιές στην περιοχή ευθύνης της κάθε Υπηρεσίας.