«Οι Ροχίνγκια μου ράγισαν την καρδιά»

Με τα μάτια της Λίας Μότσκα, μιας μαίας των Γιατρών του Κόσμου

Λάσπη και άπειρες πλαστικές σακούλες. Αυτή είναι η πρώτη εικόνα που αντικρίζει κανείς μπαίνοντας στον προσφυγικό καταυλισμό που έχει στηθεί στο Μπαγκλαντές για τους Ροχίνγκια που ξέφυγαν από την κόλαση της Μιανμάρ. «Ραγίζει η καρδιά σου με αυτό που βλέπεις» περιγράφει η Λία Μότσκα, η οποία βρέθηκε εκεί ως μαία της επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

«Όταν έφτασα στο Μπαγκλαντές ήταν η περίοδος των μουσώνων, οπότε είχε βροχοπτώσεις κάθε μέρα, πολλή υγρασία, λάσπη και πολύ αυξημένες θερμοκρασίες. Φανταστείτε έναν πληθυσμό ο οποίος έχει ήδη κακοποιηθεί σωματικά και ψυχικά στη Μιανμάρ να βρει τέτοιες άθλιες συνθήκες στο Μπαγκλαντές. Έπρεπε μόνοι τους από μπαμπού και πλαστικές σακούλες να φτιάξουν τα καταλύματά τους. Ραγίζει η καρδιά σου όταν τα βλέπεις αυτά. Την πρώτη εβδομάδα που έφτασα στον καταυλισμό, παρά το γεγονός ότι έπρεπε να εστιάσω στη δουλειά μου, συγκινούμουν πάρα πολύ με αυτά που έβλεπα», περιγράφει η μαία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Στον προσφυγικό καταυλισμό του Κουτουπαλόνγκ φτάνουν κάθε μέρα 3.000-4.000 Ροχίνγκια από τη Μιανμάρ. «Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο. Εργάζομαι στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα από το 2012 σε επείγουσες αποστολές. Αυτό που συνάντησα στο Μπαγκλαντές με τους Ροχίνγκια είναι πρωτοφανές. Είναι πολύ μαζική η μετακίνηση των προσφύγων από τη Μιανμάρ. Και οι συνθήκες εκεί είναι ιδιαιτέρως δύσκολες. Συνήθως οι καταυλισμοί είναι επίπεδοι. Εκεί υπάρχουν λοφίσκοι. Ακόμη κι εμείς δυσκολευόμασταν να έχουμε πρόσβαση σε όλο τον καταυλισμό. Από τη μία άκρη του καταυλισμού μέχρι την άλλη είναι μιάμιση ώρα περπάτημα. Το Cox’s Bazar είναι ζούγκλα, έχει πολύ ωραία φύση, αλλά είναι πολύ δύσκολο να ζουν εκεί άνθρωποι», σημειώνει η Λία Μότσκα.

Οι μεγαλύτερες ανάγκες των Ροχίνγκια είναι η τροφή, το νερό και η στέγη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν πέρα από τις ιατρικές υπηρεσίες να παρέχουν καθαρό νερό στον πληθυσμό με γεωτρήσεις. «Η διαβίωση των ανθρώπων αυτών είναι το μεγάλο στοίχημα. Δεν μιλάμε για ποιότητα ζωής. Ήδη οι άνθρωποι έρχονται σε άθλια κατάσταση από τη Μιανμάρ. Ο υποσιτισμός έχει φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το Μπαγκλαντές τους παρέχει μόνο ρύζι και λάδι. Αυτή είναι η τροφή τους και όσοι κατάφεραν να πάρουν μαζί τους κάποια χρήματα που είχαν στη Μιανμάρ μπορούν να προσφέρουν κάτι παραπάνω στην οικογένειά τους, όπως για παράδειγμα φρούτα. Επειδή όμως πολλά λέγονται για το Μπαγκλαντές, πρέπει να τονίσω ότι υποδέχτηκε με πολλή αγάπη τους Ροχίνγκια, παρά το γεγονός ότι η χώρα δεν βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση. Επίσης όποιος έμπαινε στη χώρα εμβολιαζόταν κατά της χολέρας», τονίζει.

 

Οι γυναίκες Ροχίνγκια

Οι Ροχίνγκια είναι πρόσφυγες που βρίσκονται εδώ και χρόνια στο περιθώριο. Είναι πολύ περιορισμένοι, δεν μπορούν να μετακινηθούν, δεν έχουν εύκολη πρόσβαση ούτε στις ιατρικές υπηρεσίες, τα παιδιά τους δεν πηγαίνουν σχολείο…

Οι περισσότερες έγκυες που έφτασαν στο Μπαγκλαντές δεν είχαν καμία ιατρική παρακολούθηση στη Μιανμάρ. «Στις 10 γυναίκες οι 9 ήταν σε βαριά αναιμία κι αυτό φαινόταν μόνο από την κλινική εξέταση. Γυναίκες σε τελειόμηνες κυήσεις ζύγιζαν από 37 έως 42 κιλά! Είχαμε επίσης και πολλούς θανάτους σε νεογνά».

Οι γυναίκες Ροχίνγκια που φτάνουν στο Μπαγκλαντές συχνά έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας στη Μιανμάρ. «Ο βιασμός κοριτσιών είναι όπλο σε τέτοιες καταστάσεις. Ακόμη και μέσα στον καταυλισμό είναι δύσκολο να το ελέγξεις. Αυτό που έκανα εγώ και μου το δίδαξε η οργάνωση είναι κλείνοντας την πόρτα του ιατρείου, κάθε κορίτσι, κάθε γυναίκα είτε έχει σημάδια κακοποίησης είτε όχι, να μπορεί να μιλήσει για αυτό. Να κερδίσεις την εμπιστοσύνη τους. Θεωρώ ότι σχεδόν το 90% των γυναικών που είδα εγώ έχει υποστεί κάποιας μορφής βία. Έρχονταν κορίτσια και μου έλεγαν “πονάω χαμηλά”. Ήθελαν να σιγουρευτούν ότι είναι εντάξει, αλλά δυσκολεύονταν πολύ να το εκφράσουν», σημειώνει η μαία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Όμως παρά τις συνθήκες στις οποίες ζουν και τη φρίκη που κουβαλούν από τη Μιανμάρ οι γυναίκες αυτές προσπαθούν να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους. «Αυτά τα μάτια των γυναικών, ο τρόπος που σε κοιτούν είναι γεμάτος αξιοπρέπεια. Πολλές φορές έλεγαν ότι ντρέπονται που τους προσφέρουμε δωρεάν ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες».

 

«Η ιστορία που δεν θα ξεχάσω ποτέ»

«Μία μέρα ήρθε η μητέρα μιας κοπέλας που ήταν σε τοκετό. Επί δύο ημέρες προσπαθούσε να γεννήσει μέσα στη σκηνή και δεν μπορούσε. Μάθανε ότι υπάρχει κάποια μαία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εκεί. Μπήκε μέσα στο ιατρείο και με ικέτευσε να πάω στη σκηνή να εξετάσω την κόρη της. Εγώ επέμενα ότι πρέπει να φέρει την κοπέλα σε μένα διότι αν έβρισκα κάτι επείγον δεν θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω μέσα στη σκηνή. Τελικά το ύφος της και η γλυκύτητά της με έπεισαν να πάω. Μέσα στη σκηνή ήταν άλλες τέσσερις γυναίκες. Δεν μπορώ να εξηγήσω πώς ένιωσα. Η καλοσύνη τους, η απλότητά τους… Η κοπέλα με άφησε να την εξετάσω, χαλάρωσε το σώμα της. Τελικά ήταν σε δυστοκία τοκετού και δεν μπορούσε να γεννήσει στη σκηνή. Τους είπα ότι θα πρέπει να τη μεταφέρουν στο νοσοκομείο γιατί το μωρό δεν μπορούσε να γεννηθεί εκεί. Με εμπιστεύτηκαν και τη μεταφέραμε στην κλινική μας. Έγινε καισαρική τομή και μετά μου έφεραν να δω το μωρό. Ήταν η πρώτη φορά που έβγαλα φωτογραφία. Γενικά δεν μου αρέσει να φωτογραφίζω τον πόνο των άλλων. Παρακάλεσα τη μητέρα να βγάλουμε μια φωτογραφία με το μωρό της. Εκείνη μου είπε ότι θα του δώσουν το όνομά μου…»

Ένας ευγενικός λαός

Αυτό που κράτησε η κα Μότσκα φεύγοντας από τον προσφυγικό καταυλισμό του Μπαγκλαντές είναι η αξιοπρέπεια και η ευγένεια ενός λαού που κατάφερε να ξεφύγει από τη φρίκη της Μιανμάρ.

«Είναι ένας πολύ αγαπητός λαός. Και δεν το λέω επειδή λυπάμαι για αυτά που περνούν. Με αντιμετώπισαν όλοι με μεγάλη ευγένεια. Παρά τη θλίψη που σου δημιουργεί ο καταυλισμός όταν μπαίνεις μέσα, οι άνθρωποι σε γεμίζουν με αγάπη. Προσπαθούν να ξαναχτίσουν τις σκηνές τους, να ξαναβρούν τους ρυθμούς τους. Αισθανόμουν γαλήνη όταν τους μιλούσα. Δεν ένιωσα ποτέ φόβο. Πολλές φορές, όταν έβρεχε καταρρακτωδώς και προσπαθούσαμε να κατέβουμε από τους λοφίσκους, έκαναν αλυσίδα με τα χέρια τους και μας βοηθούσαν να κατέβουμε. Πήρα πολλή αγάπη από αυτούς τους ανθρώπους. Είναι ένας εξαιρετικός λαός. Αυτό που μου έχει μείνει χαραγμένο είναι η καλοσύνη τους. Ένιωσα ένα με τις γυναίκες που συνάντησα εκεί».