Η σημασία των δημοσίων διαβουλεύσεων

Του Νικόλα Κυριακίδη*

Τις τελευταίες μέρες είδαμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση να έρχεται στο προσκήνιο το ζήτημα των δημοσίων διαβουλεύσεων. […] Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να θέσουμε και ενώπιον των ίδιων των πολιτών τις ειση­γήσεις μας σε σχέση με τη θεσμοθέτηση των δημοσίων διαβουλεύσεων.

Υποχρεωτικές δημόσιες διαβουλεύσεις

Καθιστώντας τις δημόσιες διαβουλεύσεις υποχρεωτικές, δίνεται η ευκαιρία για πιο ενεργή συμμετοχή του κοινού, που μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για αντιστροφή της ευρύτερης περιρρέουσας δυσπιστίας και να επαναφέρει την εμπιστοσύνη προς τους δημό­σιους φορείς. Οι δημόσιες διαβουλεύσεις θα επιτρέψουν στο κοινό να εκφέρει την άποψή του για θέματα τα οποία θα ρυθμιστούν νομο­θετικά κι έτσι να επηρεάσει θετικά τις διαδι­κασίες, προσδίδοντας σ’ αυτές επιπλέον γνώ­ση και κατάρτιση ή έστω προβληματισμούς. Είναι χρήσιμο επίσης να επισημανθεί πως η διαδικασία δημοσίων διαβουλεύσεων μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο για αυξημένη αποδοχή οποιασδήποτε νέας νομοθεσίας ή τροποποίηση υφιστάμενης. […] Η διακριτική ευχέρεια ωστόσο ενός φορέα να αποφασίζει, ανάλογα με τη φύση της κάθε περίπτωσης, εάν χρειάζεται να διεξαχθούν οι δημόσιες διαβουλεύσεις είναι θεμιτή. Εντούτοις, στην περίπτωση όπου οι δημόσιες διαβουλεύσεις δεν κριθούν αναγκαίες, οι αρμόδιοι πρέπει να τεκμηριώνουν τη συγκεκριμένη απόφαση.

Διαβουλεύσεις με περιεχόμενο

Οι δημόσιες διαβουλεύσεις πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο περιεκτικές. Ενώ σε δια­βουλεύσεις σχετικές με ιδιαίτερα τεχνικές λε­πτομέρειες ίσως να χρειαστεί η γνώμη εμπει­ρογνωμόνων, στις περιπτώσεις που ζητούνται οι απόψεις μη ειδικών θα πρέπει να προ­σκομίζονται και να κοινοποιούνται απλούστε­ρα έγγραφα, ξεκάθαρα ως προς τα ερωτήματα που τίθενται. Αντίστοιχα, οι πληροφορίες που θα εμπεριέχονται στις διαβουλεύσεις θα πρέ­πει να είναι αρκετές, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να αντιληφθούν τα υπό εξέταση ζητήματα και έτσι να μπορούν να παρέχουν επαρκείς και εμπεριστατωμένες απαντήσεις. Οι εκτιμήσεις του κόστους και του οφέλους των υπό εξέταση ζητημάτων πολιτικής θα πρέπει επίσης να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των ασκήσεων διαβούλευσης.

Αδήριτη ανάγκη αποτελεί επίσης ο εντο­πισμός του πλήρους φάσματος των ανθρώ­πων, των επιχειρήσεων, των κοινωνικών ομάδων κ.ο.κ. που επηρεάζονται και η συμπε­ρίληψή τους στη διαδικασία της διαβούλευ­σης, ώστε να είναι πιο δίκαιη και διαφανής. […]

Έγκαιρη ενημέρωση

Το ευρύ κοινό θα πρέπει να ενημερώνεται έγκαιρα για τις δημόσιες διαβουλεύσεις, ώστε να έχει το χρόνο να εξετάσει το ζήτημα και να μπορεί να προχωρήσει σε εισηγήσεις/ενστά­σεις οι οποίες να διέπονται από την κατάλλη­λη τεκμηρίωση. Ο σωστός και έγκαιρος προ­γραμματισμός της δημόσιας διαβούλευσης αποτελεί προϋπόθεση, καθώς συνεισφέρει στην έγκαιρη κατανόηση των ζητημάτων και ερωτημάτων με αποτέλεσμα μία πιο παραγω­γική συνεργασία μεταξύ των φορέων λήψης αποφάσεων και άλλων ενδιαφερόμενων. […] Η έγκαιρη ενημέρωση προσδίδει οφέλη και για τους αρμόδιους ολοκλήρωσης του έργου, καθώς ένα εκ των προτέρων χρονοδιάγραμμα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο συ­ντονισμού.

Διαφάνεια ανατροφοδότησης

Η διαβούλευση θα πρέπει να διευκολύνει τον έλεγχο και τυχόν απαντήσεις και ανατρο­φοδοτήσεις πρέπει να είναι εύκολα προσβά­σιμες μαζί με μια σαφή ένδειξη της κυβερνη­τικής απάντησης. Αυτή η πρακτική διευρύνει τη διαφάνεια στις διαβουλεύσεις και παράλ­ληλα αποφεύγονται επαναλήψεις ανατροφο­δοτήσεων στις οποίες ο αρμόδιος φορέας έχει ήδη απαντήσει […]

Οι δημόσιες διαβουλεύσεις προάγουν τη διαφάνεια, τη συνεργασία και τη συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης απο­φάσεων που τους επηρεάζουν. Ταυτόχρονα, το δικαίωμα συμμετοχής στη διαβούλευση λειτουργεί ως ανάχωμα στη διαφθορά. Στην περίπτωση του Η.Β., οι δημόσιες διαβουλεύ­σεις εδράζονται στο ευρύτερο πλαίσιο δια­κυβέρνησης της χώρας. Σε συνάρτηση με ενισχυτικές πρακτικές όπως η διαφάνεια του lobbying, διατηρούν τη διαφθορά σε αρκετά χαμηλά ποσοστά, ως αποτέλεσμα των βελτι­ωμένων συστημάτων συμμετοχής και έκφρα­σης άποψης του ίδιου του κοινού. Είναι και­ρός και οι Κύπριοι πολίτες να αποκτήσουν τα συγκεκριμένα δικαιώματα και ευελπιστούμε η έναρξη αυτής της δημόσιας συζήτησης να συνεχιστεί μέχρι να υπάρξει η ορθή και δομημένη υιοθέτηση του θεσμού της δημόσι­ας διαβούλευσης.

* Αντιπρόεδρος Δ.Σ. μη κυβερνητικού, μη κερδοσκοπικού οργανισμού Oxygono