Η σημερινή πολιτική του κ. Ερντογάν

Του Δρος Χρίστου Θεοδούλου*

Ο κ. Ερντογάν από καιρό τώρα είναι στο επίκεντρο της δημοσιότητας με τα λόγια και τις πράξεις του. Συμπεριφέρεται ωσάν η Τουρκία να είναι Μεγάλη Δύναμη, κάτι σαν η Οθωμανική Αυτοκρατορία στα χρόνια της ακμής της. Τι είναι ο κ. Ερντογάν και η χώρα του είναι ένα αντικειμενικό θέμα και όχι ό,τι λέει ή πιστεύει ή θέλει να πιστεύει ο κ. Ερντογάν και η ίδια.

Ανεξαρτήτως των πιο πάνω, ο κ. Ερντογάν σήμερα έχει ως κύριους στόχους τους ακόλουθους:

Σχετικά με το κυπριακό ζήτημα ο άμεσος στόχος του είναι η συμπερίληψη του θέματος της ΑΟΖ και του εσωτερικού της πλούτου στις συνομιλίες για το κυπριακό ζήτημα, ούτως ώστε η Τουρκία μέσω των Τουρκοκυπρίων να επωφεληθεί όσο πιο πολύ μπορεί στην εκμετάλλευση της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Για το θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ο κ. Ερντογάν για να προωθήσει τη πάγια πολιτική του της επαναδιαπραγμάτευσης των Συνθηκών για το θέμα του Αιγαίου, των Νήσων και της Θράκης εξακολουθεί την ίδια τακτική του: χρησιμοποίηση της πολιτικής δυνάμεως και διπλωματίας. Η σύλληψη και κράτηση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών είναι μέσα στους κανόνες του παιχνιδιού.

Ο κ. Ερντογάν όμως θέλει να παρουσιάζει τη χώρα του επίσης ως περιφερειακή δύναμη και έτσι επεμβαίνει και στη Μέση Ανατολή. Για όλες τις φιλοδοξίες του ο κ. Ερντογάν διατηρεί ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και στρατό, τον οποίο χρησιμοποιεί συνεχώς με απώλειες στα πεδία που λαμβάνει μέρος. Μετά την κατάληψη του Αφρίν, ο κ. Ερντογάν διακηρύσσει ότι θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις στη Συρία και το Ιράκ. Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες, στην επιχείρηση του Αφρίν τουλάχιστον 500 Τούρκοι στρατιώτες και σύμμαχοί τους σκοτώθηκαν.

Τι φαίνεται να θέλει ο κ. Ερντογάν στη Συρία και γενικά στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής;

(α) η Τουρκία μάχεται κατά πρώτο εναντίον των Κούρδων και των οιωνδήποτε κερδών που έχουν αποκτήσει με τα γεγονότα στη Συρία και το Ιράν.

(β) η Τουρκία θέλει να παρουσιάζεται ως ο φυσικός ηγέτης και προστάτης των σουνιτών Αράβων στη Συρία και το Ιράκ (βλ. Jonathan Spyer “The Sultan’s pleasure: Turkey Expands its Operations in Syria and Iraq”, The Jerusalem Post και The Middle East Forum, 31 Mαρτίου, 2018).

Υπάρχει όμως και ένα άλλο θέμα στην πολιτική του κ. Ερντογάν: Προσπαθεί να προσεγγίσει τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον για να τις χρησιμοποιεί, χωρίς όμως να είναι «υπήκοός» τους, και να χρησιμοποιεί τη μια εναντίον της άλλης. Η επίσκεψη του κ. Πούτιν στην Τουρκία και η αγορά των S-400 είναι μέσα σε αυτή την οπτική. Οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ δεν είναι τόσο καλές, το ίδιο δε και με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τελευταία δε οι σχέσεις του με το Ισραήλ έχουν επιδεινωθεί.

Ίσως να είναι πιο εύκολο για τον κ. Ερντογάν εάν αντιληφθεί την πραγματική δύναμη της χώρας του και να μην παρουσιάζεται στο τέλος-τέλος σαν ένας σύγχρονος Δον Κιχώτης.

* Δικηγόρος, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών & Διεθνών Σχέσεων (Η.Ε.Ι., Γενεύης Ελβετίας), πρώην μέλος της Γραμματείας του ΟΗΕ