Η συμμετοχή στέλνει μήνυμα ότι οι πολίτες θέλουν να έχουν ισχυρό λόγο στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι

Του Βαγγέλη Αρεταίου

Για τις πιο κρίσιμες ευρωεκλογές στη σύγχρονη ιστορία της ΕΕ κάνουν λόγο Ευρωπαίοι διπλωμάτες, κοινοτικοί αξιωματούχοι και βετεράνοι αναλυτές, που δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την επόμενη μέρα στην Ευρώπη.

Μέσα σε μια πολιτική ατμόσφαιρα λαϊκισμού, ξενοφοβίας και εθνικισμού, σε συνδυασμό με αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες και τον κίνδυνο μιας υποβόσκουσας αδιαφορίας και απογοήτευσης από την ΕΕ και τους θεσμούς της, τα αποτελέσματα των σημερινών εκλογών ενδέχεται να αλλάξουν την πολιτική φυσιογνωμία των θεσμών και να κάνουν ακόμα πιο πολύπλοκες τις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων.

Ωστόσο, όπως τονίζουν στις Βρυξέλλες, η συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές έχει καταλυτική σημασία, καθώς μπορεί να δώσει ένα ηχηρό μήνυμα στις πολιτικές ηγεσίες της ΕΕ ότι οι πολίτες θέλουν να έχουν λόγο και μάλιστα ισχυρό στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Αλλαγή φυσιογνωμίας

Η πρώτη σημαντική πρόκληση που αναμένει την ΕΕ από αύριο θα είναι ένας πολύ βαθύτερος κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς τα δύο παραδοσιακά ισχυρά κόμματα της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες, αναμένεται να εξασθενίσουν, ενώ παράλληλα οι άλλες ομάδες ενδεχομένως θα ενισχυθούν. Η δυναμική αυτή θα έχει άμεση επίπτωση τόσο στην πολιτική φυσιογνωμία των ευρωπαϊκών θεσμών όσο και στις ισορροπίες ανάμεσα στους θεσμούς και στις χώρες μέλη, προς όφελος των κρατών μελών.

Σύμφωνα με τις τις εκτιμήσεις των τελευταίων βδομάδων, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες μαζί δεν θα έχουν την πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και έτσι η μέχρι πρότινος παραδοσιακή άτυπη συνεργασία τους για την εκλογή Προέδρου του Κοινοβουλίου, αλλά και για την ανάδειξη του Προέδρου της Κομισιόν, αναμένεται να γίνει πολύ πιο πολύπλοκη.

Καθώς τα δύο αυτά μεγάλα κόμματα δεν θα έχουν πλέον τον απαραίτητο αριθμό ευρωβουλευτών για να εκλέξουν τον Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου και για να στηρίξουν τον Πρόεδρο της Κομισιόν, θα πρέπει αναγκαστικά να συνεργαστούν με τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, κάτι που θα κάνει την όλη διαδικασία πολύπλοκη και χρονοβόρα.

Στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι ο κατακερματισμός αυτός θα έχει άμεση επίπτωση στην προοπτική του υποψηφίου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, να αναλάβει την προεδρία της Κομισιόν. Ο Μάνφρεντ Βέμπερ θεωρείται από τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους ως ιδιαίτερα συντηρητική και δεξιά προσωπικότητα, ενώ ο μεγάλος του άτυπος αντίπαλος είναι ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που εξ αρχής δεν στηρίζει τη διαδικασία του Spitzenkandidat. Της διαδικασίας αυτής που ξεκίνησε με την ανάδειξη του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, σύμφωνα με την οποία η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτίθεται να διορίσει τον υποψήφιο για το αξίωμα.

Με τον αναμενόμενο κατακερματισμό, για τον επόμενο Πρόεδρο της Κομισιόν όλα δείχνουν ότι θα πρέπει να συμφωνήσουν τέσσερα κόμματα -Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι- και όχι δύο όπως χρειάστηκε για τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Με αποτέλεσμα, όπως σημειώνουν διπλωμάτες και αναλυτές, τα κράτη μέλη και οι ηγέτες τους να επωφεληθούν της αδυναμίας αυτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και να προτείνουν δικό τους υποψήφιο, με πιο πιθανό, όπως όλα δείχνουν τουλάχιστον μέχρι σήμερα, τον διαπραγματευτή της ΕΕ για το Brexit, Γάλλο Μισέλ Μπαρνιέ, ως τον ελάχιστο παρανομαστή συναίνεσης, χωρίς φυσικά κανείς να αποκλείει εκπλήξεις και ανατροπές. Εκτός από το όνομα του Μισέλ Μπαρνιέ, στα «πηγαδάκια» των Βρυξελλών ακούγεται επίσης το όνομα της Κριστίν Λαγκάρντ του ΔΝΤ και της μέχρι σήμερα Επιτρόπου Ανταγωνισμού Μάργκρετ Βέσταγκερ.

Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, ενδέχεται να μοιραστεί την προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου με τον Φιλελεύθερο Γκι Φερχόσφστατ.

Εφόσον οι εξελίξεις προχωρήσουν όπως τις αναμένουν οι περισσότεροι στις Βρυξέλλες, τα κράτη μέλη και οι ηγέτες τους θα ενισχύσουν την ισχύ τους απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενώ η ΕΕ θα εισέλθει σε μια περίοδο πολύπλοκων και χρονοβόρων διαπραγματεύσεων κάθε φορά που θα απαιτείται συνεργασία στη λήψη αποφάσεων ανάμεσα στο Συμβούλιο των χωρών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Λαϊκιστές και ακροδεξιοί

Η άλλη σημαντική πρόκληση για την Ευρώπη, που αναμένεται να αναδειχθεί από το σημερινό αποτέλεσμα των εκλογών, θα είναι η ενίσχυση των λαϊκιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων. Μέχρι σήμερα, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι διαφορετικοί σχηματισμοί λαϊκιστικών και ακροδεξιών ομάδων κατέχουν συνολικά το 20% και αναμένεται να ενισχυθούν. Όπως όλα δείχνουν, το μεγάλο πρόβλημα των δυνάμεων αυτών είναι η αδυναμία τους να συνεργαστούν και να συντονιστούν, αλλά στις Βρυξέλλες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να βρεθεί ένας κοινός τόπος μεταξύ τους και να καταφέρουν να σχηματίσουν μια συμπαγή ομάδα. Οι πρωτοβουλίες του λαϊκιστή Ιταλού αντιπρόεδρου της κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι, να συντονίσει τις λαϊκιστικές δυνάμεις στους κόλπους του επόμενου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θεωρούνται πολύ ανησυχητικές στις Βρυξέλλες, αλλά πολλοί θεωρούν ότι δύσκολα θα αποδώσουν το ζητούμενο αποτέλεσμα. Πάντως, αν οι λαϊκιστές και οι ακροδεξιοί καταφέρουν να συνεργαστούν, θα μπορούσαν ενδεχομένως να σχηματίσουν την τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Στην έδρα της ΕΕ ανησυχούν πάντως ότι ακόμα και αν δεν καταφέρουν να συνεργαστούν για τη σύσταση ομάδας, η αναμενόμενη ενίσχυσή τους στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα δυσχεράνει το έργο του, καθώς θα έχει στους κόλπους του μια ενισχυμένη αντι-ευρωπαϊκή δύναμη που θα μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να προκαλεί κωλυσιεργίες και δυσκολίες στο νομοθετικό έργο και τη συνεργασία με τους άλλους θεσμούς.

Ενίσχυση κρατών στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι

Η πρώτη αξιολόγηση του εκλογικού αποτελέσματος αναμένεται να γίνει ήδη σήμερα το βράδυ σε άτυπο δείπνο, ενώ οι τελικές αποφάσεις αναμένονται να ληφθούν στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου. Ωστόσο, η ενίσχυση των χωρών κρατών στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι θεωρείται ότι θα είναι ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα των σημερινών εκλογών, κάτι που ενδεχομένως να πλήξει την εικόνα των ευρωπαϊκών θεσμών στα μάτια των πολιτών την επόμενη περίοδο.

Ο βαθύτερος κατακερματισμός δυνάμεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα κάνει το έργο των θεσμών πιο πολύπλοκο, ενώ οι εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα στο Κοινοβούλιο, την Κομισιόν και το Συμβούλιο θα κάνουν το νομοθετικό έργο και τη λήψη αποφάσεων πιο χρονοβόρα.

Την ώρα που η ΕΕ καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα προβλήματα και προκλήσεις, η ενίσχυση των κρατών απέναντι στους θεσμούς θα διατηρήσει την ήδη υπάρχουσα τάση επανανάδειξης του εθνικού κράτους ως κυρίαρχου παράγοντα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι εις βάρος μιας ουσιαστικότερης και βαθύτερης ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης με κινητήρια δύναμη τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Συνεπώς, τα ποσοστά συμμετοχής στις σημερινές εκλογές θεωρούνται τεράστιας σημασίας, καθώς αν οι Ευρωπαίοι πολίτες δείξουν έμπρακτα ότι ενδιαφέρονται για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, οι ηγεσίες τους θα αναγκάζονται ενδεχομένως να αφουγκράζονται περισσότερο τους πολίτες τους κάθε φορά που θα πρέπει να λάβουν αποφάσεις για την ΕΕ.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy