Μέρος 4ο (Τελευταίο)
Του Μιχάλη Μιχαήλ
Στα προηγούμενα τρία σημειώματα αναφερθήκαμε στις συνθήκες μέσα στο οποίο το ΑΚΕΛ έλαβε μέρος στη Διασκεπτική και τις διαφωνίες που προκλήθηκαν στους κόλπους του όταν διαφάνηκε ότι οι Άγγλοι θα κατέθεταν ένα σύνταγμα που δεν θα ικανοποιούσε πλήρως το αίτημα της αυτοδιάθεσης.
Οι Βρετανοί είχαν υποβάλει τις τελικές τους προτάσεις στις 11 Μαΐου 1948 και το ΑΚΕΛ τις απέρριψε, με τον τότε Γ.Γ. του κόμματος Φιφή Ιωάννου να υπογραμμίζει ότι το σύνταγμα που πρότειναν οι Άγγλοι ήταν «Μαγειρεμένο στο Υπουργείο Αποικιών!! Σε τρόπο που να μην έλκυε κανένα! Ένα σύνταγμα αντιδημοκρατικό, που θα ήταν τόσο απαράδεκτο, ώστε να αναγκαζόντουσαν πια οι συμμετέχοντες στη Διασκεπτική ή να το απορρίψουν και δημιουργηθεί αδιέξοδο ή να το δεχθούν και να γελοιοποιηθούν» .
Στις 18 Μαΐου 1948 το ΑΚΕΛ ανακοίνωσε την απόρριψη των συνταγματικών προτάσεων των Βρετανών και κάλεσε τους εκπροσώπους του που θα λάμβαναν μέρος στη Διασκεπτική να καταψηφίσουν τις προτάσεις και να αποχωρήσουν.
Η μακρά πορεία προς τα ελληνικά βουνά
Αφού το ΑΚΕΛ αποφάσισε να πάρει τις θέσεις του ΚΚΕ, αντιπροσωπεία αποτελούμενη από τον γ.γ. του κόμματος Φιφή Ιωάννου και τον γ.γ. της ΠΕΟ Ανδρέα Ζιαρτίδη ξεκίνησε για να πάει στο αρχηγείο του ΚΚΕ που βρισκόταν στη δυτική Μακεδονία, κοντά στη λίμνη των Πρεσπών.
Ο Α. Ζιαρτίδης τοποθετεί την αναχώρηση τους μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1948, ενώ ο Φ. Ιωάννου την τοποθετεί στις 20 Οκτωβρίου.
Η διαδρομή δεν ήταν εύκολη και το ταξίδι ήταν μεγάλο και κουραστικό αφού πρώτα μετέβησαν στο Κάιρο, μετά στο Παρίσι, στην Πράγα, στη Βουδαπέστη, στο Βελιγράδι, έφτασαν στα σύνορα Γιουγκοσλαβίας – Ελλάδας και από εκεί έφτασαν στη λίμνη Πρέσπα.
Σημειωτέον ότι είχαν εφοδιαστεί με πλαστά διαβατήρια βάση των οποίων ο Φ. Ιωάννου παρουσιαζόταν ως ναυτεργάτης από το Βόλο και ο Α. Ζιαρτίδης ως καπνεργάτης από την Καβάλα.
Όταν έφτασαν στο αρχηγείο, βρήκαν μπροστά τους τον Αρχιστράτηγο του Δημοκρατικού Στρατού και Πρόεδρο της Κυβέρνησης των βουνών Μάρκο Βαφειάδη, ο οποίος δεν τους έδωσε σημασία. Ήταν κατηφής αφού λίγες μέρες προηγουμένως, σύμφωνα με τον Ζιαρτίδη, η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής τον είχε καθαιρέσει και από Αρχιστράτηγο και από Πρόεδρο.
Την επόμενη μέρα συναντήθηκαν με το Νίκο Ζαχαριάδη και παρόντες ήταν οι επιτελείς του, ο Δημήτρης Βλαντάς, Υπουργός Γεωργίας της Δημοκρατικής Κυβέρνησης, ο Γιάννης Ιωαννίδης, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης (μέλη της Προσωρινής Δημοκρατικής κυβέρνησης), το μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ, κατά τον Α. Ζιαρτίδη, ενώ ο Φιφής Ιωάννου αναφέρει ότι παρόντες ήταν και ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, υπουργός Οικονομικών της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και ο Λεωνίδας Στρίγγος, στέλεχος του ΚΚΕ και πρώην στέλεχος του ΚΚΚ.
Η αφήγηση του Φιφή Ιωάννου
Ο πρώην γ.γ. του ΑΚΕΛ αναφερόμενος στη συνάντηση με τον Ζαχαριάδη και την ομάδα του, αναφέρει ότι ο γ.γ. του ΚΚΕ ξεκίνησε ένα μονόλογο μιλώντας για τον Χαράλαμπο Βάτη και την κριτική της Κομιντέρν προς το Κ.Κ.Κ. για τη στάση του στα Οκτωβριανά του 1931, αναφέρθηκε αρνητικά και για τον τέως γ.γ. του ΑΚΕΛ Πλουτή Σέρβα και συνέχισε να μιλά χωρίς να τον διακόπτει κανένας, οπότε σε κάποια στιγμή ο Φ. Ιωάννου τον ρώτησε:
«- Και για τη γραμμή μας. Για την Αυτοκυβέρνηση-Ένωση όπως την αναλύουμε στην Έκθεσή μας, τι έχετε να πείτε; Αληθεύουν οι πληροφορίες που μας ήλθαν ως την Κύπρο ότι διαφωνεί μ’ αυτή τη γραμμή;
– Να σας πω. Η γραμμή για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο είναι μια μορφή «λιμπεραλισμού» (φιλελευθερισμού). Εμείς εδώ θα είμαστε έτσι ή αλλιώς σε δύο μήνες στην Αθήνα. Έτσι, εσείς εκεί στην Κύπρο δεν μπορεί να μιλάτε πια για ενδιάμεσο στάδιο Αυτοκυβερνήσεως, με τελικό στόχο την Ένωση. Η Ένωση με την Ελλάδα πρέπει να γίνει ο άμεσος στόχος σας.
Σιωπήσαμε! Τι θα λέγαμε μπροστά σ’ αυτό το ξαφνικό; Και συνέχισε εκείνος:
– Στην Αθήνα μας έδειξε ο Πορφυρογένης το άρθρο που ο σύντροφος Ιωάννου έστειλε στο «Ριζοσπάστη» πάνω σ’ αυτό το θέμα που εσείς ονομάζετε κατοχυρωμένη αποχή. Δεν εννοήσαμε τι ακριβώς ήταν το περιεχόμενο αυτού του συνθήματος. Γι’ αυτό και δεν δημοσιεύθηκε. Ύστερα, το βασικότερο, τώρα, είναι ότι δεν μπορείτε να μιλάτε πια για κυβέρνηση ή οποιουδήποτε άλλου είδους συνταγματικές μεταρρυθμίσεις στα πλαίσια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας όταν οι δικές μας προοπτικές είναι ότι σύντομα θα εισέλθουμε στην Αθήνα! Το σύνθημα σας ένα πρέπει να είναι: “ΆμεσοςΈνωση” – “Ένωση και μόνο Ένωση”.
Εδώ πια το τόλμησα ας ήμουν και μέσα στη σύναξη όλων των “μεγάλων” του ΚΚΕ ντυμένων στο χακί και τα φυσεκλίκια του αντάρτικου.
– Καλά, αν η προοπτική σας ότι σε δύο μήνες θα είσαστε στην Αθήνα δεν είναι σωστή, ή αν έμεναν περιθώρια να τη θεωρεί κανένας λανθασμένη, τότε και πάλι το σύνθημά μας για Αυτοκυβέρνηση -Ένωση θα ήταν μια “λιμπεραλιστική” παρέκκλιση, ή αυτό το σύνθημα καθορίζεται σαν “λιμπεραλισμός” από αυτή τούτη τη δική σας προοπτική ότι θα μπείτε στην Αθήνα;
Εδώ (έτσι τουλάχιστον φαντάστηκα) σαν να είδα τον «Νίκο» να μπαίνει στην άμυνα, γιατί, αντί άμεση απάντηση, μας λέει:
– Είναι “λιμπεραλισμός”, είναι! Κοιτάξετε να μπείτε στην άμεση συνθηματολογία για Ένωση και να αναπροσαρμόσετε ανάλογα τη στρατηγική και την τακτική σας. Δεν έχετε στην Κύπρο βουνά; Δεν έχετε όπλα;
Εννοούσε φανερά για επανάσταση στην Κύπρο και ο νους μου άθελα μου πήγε στο ότι είχαμε βουνά, αλλά από όπλα ξέραμε, τότες, μόνο ότι η τουφεκιά βγαίνει από την κάνη και όχι από τον υποκόπανο του ντουφεκιού, αν και θα έπρεπε να φοβάται κανείς όταν πιάνει όπλο, μπας και συμβεί να γίνει και το… αντίθετο!»
Η αφήγηση του Ανδρέα Ζιαρτίδη
Ο Α. Ζιαρτίδης αναφέρει ότι κατατέθηκε ένα ολιγοσέλιδο έγγραφο από τον Φ. Ιωάννου, ο οποίος μίλησε περίπου για 15 λεπτά, εκθέτοντας προφορικά το πρόβλημα.
«Μετά από τον Φιφή επήρεν τον λόγο ο Ζαχαριάδης, ο οποίος εμίλησε, είμαι βέβαιος, όχι για περισσότερο από επτά λεπτά. Εάν πω δέκα λεπτά νομίζω ότι είναι πολλά. Δεν έκανε καμιά ανάλυση του προβλήματος μας. Εκείνο που μας είπε είναι ότι έχουμε διαπράξει λάθος. Λάθος αρχής διότι δεν γίνεται ο ελληνικός λαός να πολεμά με τα όπλο στο χέρι ενάντια στην αντίδραση της Ελλάδας και τους επεμβασίες της Βρετανίας, δεν γίνεται λοιπόν λέει εμείς να πολεμούμε με το όπλο ενάντια στην αντίδραση και τον Βρετανικό ιμπεριαλισμό και εσείς εις την Κύπρο να συνεργάζεστε με τους Βρετανούς για Σύνταγμα Αυτοκυβέρνησης. Η τακτική σας πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να αγωνιστείτε για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Εμείς είμαστε βέβαιοι για τη νίκη μας και όταν νικήσουμε θα είναι η λύση του προβλήματος σας! Όπως σας είπα η όλη διαδικασία δηλ. η ομιλία του Φιφή και η ομιλία του Ζαχαριάδη, είμαι βέβαιος ότι δεν εκράτησε πάνω από 25 λεπτά. Εσηκώθη ο Ζαχαριάδης με την συνοδεία του και έφυγε.
Π.- Καμία συζήτηση, καμία παρέμβαση από τους άλλους;
Ζ.- Καμία συζήτηση, καμία παρέμβαση από τους άλλους απ’ ότι θυμούμαι.
Το λέω αυτό διότι μου είχε κάνει εντύπωση από τότε πως ένα τόσο σοβαρό ζήτημα λύνεται μέσα σε 25 λεπτά. Πως είναι δυνατό να λυθεί μέσα σε 25 λεπτά. Μου είχε κάνει εντύπωση και είμαι βέβαιος για ότι σου είπα» .
Ο Α. Ζιαρτίδης αναφέρει επίσης ότι μετά τη συνάντηση έφυγαν και πήγαν στο Βουκουρέστι όπου έμειναν σχεδόν δύο εβδομάδες. Από εκεί ο ίδιος μετέβη στο Λονδίνο όπου είχε συνάντηση με τον γ.γ. του Βρετανικού Κομουνιστικού Κόμματος Χάρι Πόλιτ, στον οποίο ο Ζιαρτίδης του ανέφερε τις απόψεις του Ζαχαριάδη. «Ο Πόλιτ, χωρίς δισταγμό, μου είπε ότι αυτές οι απόψεις είναι ανοησίες .
Η αλλαγή γραμμής και ηγεσίας
Ως αποτέλεσμα της συγκεκριμένης επαφής, ο Φιφής Ιωάννου που επέστρεψε περίπου 10 μέρες πριν από τον Ζιαρτίδη, συγκάλεσε την Κ.Ε. η οποία υιοθέτησε τη θέση Ζαχαριάδη και το σύνθημα «Ένωση και μόνον Ένωση» και παράλληλα έγινε καθαίρεση του Φ. Ιωάννου και την ηγεσία του κόμματος ανέλαβε ο Εζεκίας Παπαϊωάννου.
Από τα 17 μέλη της Κ.Ε. την πρόταση καταψήφισαν πέντε μέλη, οι Αδάμ Αδάμαντος, Βάσος Βασιλείου, Κώστας Παρτασίδης, Μιλτιάδης Χριστοδούλου και Πλουτής Σέρβας .
Aκολουθήστε μας στο Google News
