“Η τέχνη είναι μια κατάκτηση”, του Θοδόση Πιέριδη

Η τέχνη είναι μια κατάκτηση

Μου έτυχε αυτές τις μέρες να κάνω μια διάλεξη. Τίτλος: «Η τέχνη και ο λαός». Χώρος: Το οίκημα της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας στη Λευκωσία.

Αυτό σημαίνει ότι είχα για θέμα μου το πιο καίριο απ’ όσα μπορούν ν’ απασχολήσουν ποιητή, και για ακροατές τα πιο κοντινά αδέρφια μου, του ανθρώπους του μόχτου.

Τούτο το τελευταίο είναι ένα μεγάλο προνόμιο. Συμβουλεύω τον κάθε συνάδελφό μου, του στίχου ή του πεζού, του ήχου ή του χρωστήρα, να κάνει χρήση αυτού του προνομίου. Πουθενά αλλού δεν θα βρει μια τόση μεγάλη δίψα πολιτισμού, ένα τόσο γόνιμο έδαφος πολιτιστικής δράσης. Πουθενά αλλού δεν θα βρει μια τόσο ανοιχτή καρδιά, έτοιμη να δεχτεί τη δική του καρδιά, να ζεσταθεί απ’ αυτήν και να τη ζεστάνει. Να διδαχτεί και να διδάξει.

Μίλησα, λοιπόν, στους ανθρώπους του μόχτου… Όχι! Η διατύπωση είναι λαθεμένη. Μίλησα με τους ανθρώπους του μόχτου, αυτό είναι το σωστό.

Οι άνθρωποι του μόχτου δεν έρχονται σαν τυπικοί ακροατές, που κρατούνε κιόλας έτοιμα μέσα στις χούφτες τους τα νενομισμένα χειροκροτήματα. Έρχονται με ζωντάνια και πάθος για να ακούσουνε γνώμες, να ζητήσουμε διευκρινίσεις, ν’ αντιγνωμήσουνε όταν πρέπει, να συμπληρώσουνε όταν χρειαστεί. Οι εργάτες του σφυριού, του τσαπιού και της πείνας έρχονται για να κουβεντιάσουνε με τον εργάτη του πολιτισμού, για θέματα και προβλήματα που τους ενδιαφέρουν όσο και κείνον , που είναι δικά τους όσο είναι και δικά του. Κουβέντιασα, λοιπόν μαζί τους για την Τέχνη και για τους σημερινούς της προβληματισμούς. Αυτή την κουβέντα θάθελα να τη συνεχίσω εδώ, με σένα, αδελφέ μου αναγνώστη. Και για σένα, άγνωστέ μου φίλε, που πήρες το λόγο για να μου πεις, με τόση πίκρα στη φωνή, ότι η λειψή σου μόρφωση σ’ εμποδίζει να προχωρήσεις άνετα στις λεωφόρους που ανοίξαμε μαζί εκείνο το βράδυ.

Εγώ πιστεύω ακράδαντα ότι ο άνθρωπος του μόχτου –που μπορούμε να τόνε λέμε και με μια πλατύτερη έκφραση: άνθρωπο του λαού– δεν έχει ανάγκη να τον μεταχειρίζονται σα μικρό παιδί. Συνήθισε ν’ αντικρίζει κατάματα όλες τις αλήθειες. Και θάτανε μεγάλη προσβολή γι’ αυτόν –ή και ανάξια δημοκοπία– αν , μιλώντας κανείς μαζί του, δεν τούλεγε τα σύκασύκα και τη σκάφη-σκάφη.

Ναι, λοιπόν , άγνωστε μου φίλε! Η λειψή μόρφωση, όπου σ’ έχουν καταδικάσει αιτίες που τις ξέρεις καλύτερα από μένα, είναι τροχοπέδη σε κάθε σου πορεία. Η είσοδος στις λεωφόρους του πολιτισμού είναι κι αυτή μια πορεία εξαιρετικά δύσκολη και πολύ μακροχρόνια. Η μόρφωση, η γνώση του εαυτού μας και του κόσμου, ο οργανωμένος στοχασμός, η Επιστήμη, η Τέχνη, όλος αυτός ο βαθύς πλούτος που περικλείνει ο γενικός όρος «πολιτισμός», δεν χαρίζεται –καταχτιέται! Δεν είναι δημιούργημα της φύσης, για αν ενυπάρχει αυτόμολα σε κάθε άνθρωπο. Είναι δημιούργημα των ανθρώπων , όλων των ανθρώπων που πέρασαν, κι ο άνθρωπος έχει να μοχτήσει για να κάνει δικό του όλον αυτό τον απέραντο μόχτο της ανθρωπότητας.

Εσύ, άγνωστέ μου φίλε, ξέρεις καλύτερα απ’ τον καθένα ότι η εκμάθηση μιας οποιασδήποτε τέχνης –του μαραγκού ή του ράφτη, του αμπελουργού ή του περιβολάρη– θέλει πολλές προσπάθειες και πολλά χρόνια. Πώς θα γενότανε διαφορετικά για την άλλη Τέχνη, εκείνην με κεφάλαιο; Πώς είναι δυνατό, η βασιλική πύλη που οδηγεί στον ποιητικό θησαυρό ενός Ομήρου ή ενός Δάντη, ενός Σολωμού ή ενός Ελυάρ, να παραβιάζεται πιο εύκολα απ’ ό,τι το πορτάκι που μπάζει στην άλφα ή βήτα βιοτεχνία;

Εσύ ξέρεις ότι για να μάθει ένας άνθρωπος γράμματα, αρχινά απ’ το αλφαβητάρι κι ύστερα ανεβαίνει σκαλί-σκαλί, όσα χρόνια κυλούνε για να γίνει από παιδί έφηβος κι από έφηβος άντρας. Πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά για κείνα τα άλλα γράμματα, που λέγονται Ζωγραφική ή Μουσική; Έχουν κι αυτά το αλφαβητάρι τους, και το δημοτικό, και το γυμνάσιο, και το πανεπιστήμιό τους.

Μόχτος, λοιπόν. Ανέβασμα σκαλί το σκαλί, κατάχτηση την κατάχτηση. Δηλαδή μάχη τη μάχη. Δηλαδή ολόπλευρη, οργανωμένη και επίμονη πάλη. Μόνο αυτή εξασφαλίζει τις καταχτήσεις, όλες τις καταχτήσεις, τόσο του σκληρού σήμερα, όσο και του λαμπρού αύριο. Μόνο αυτή μπορεί να μπάσει και τους ανθρώπους του μόχτου στον βαθύ πλούτο της Τέχνης, που είχαμε για θέμα της κουβέντας μας εκείνο το βράδυ. Ναι, άγνωστε μου φίλε, ναι, αδερφέ μου αναγνώστη. Η Τέχνη είναι μια κατάχτηση!

Θοδόσης Πιερίδης

Νέα Εποχή, Μάρτιος 1963

Γραμμές Κύπριων λογοτεχνών για το μήνα Αύγουστο σε όλο τον Ορίζοντα. Αυτή τη βδομάδα ένα μικρό αφιέρωμα σε κείμενα–παρεμβάσεις του Τεύκρου Ανθία και Θοδόση Πιερίδη που τα 50 χρόνια από το θάνατό τους γίνονται αφορμή για να μιλήσουμε ξανά για αυτούς, να δούμε ξανά το έργο τους, να διαβάσουμε την άποψή τους για θέματα που παραμένουν σύγχρονα.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy