Η Τουρκία μετά τις εκλογές

Του Τάκη Χατζηγεωργίου*

Βρέθηκα στο Ντιγιάρμπακιρ για παρακολούθηση των εκλογών. Έξω απ’ όλα σχεδόν τα εκλογικά κέντρα υπήρχαν τανκς και ένοπλοι στρατιώτες. Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι  η πόλη αυτή, η καρδιά του Κουρδιστάν, ήταν μόλις πριν λίγες βδομάδες υπό πολιορκία, με κατ’ οίκον περιορισμό και με δολοφονίες πολιτών, καταλαβαίνει κανείς σε ποιο κλίμα διεξήχθησαν οι εκλογές.

Οφείλω βέβαια να πω για χάριν της σωστής ενημέρωσης, ότι μπήκαμε σχεδόν σε όλα τα εκλογικά κέντρα που επισκεφθήκαμε (πλην ενός που δεν μας επετράπη η είσοδος) και παρακολουθήσαμε την καταμέτρηση των ψήφων σε ένα εκλογικό κέντρο. Είμαι όμως της άποψης ότι η νίκη του Ερτογάν, αποφασίστηκε, νοθεύτηκε καλύτερα, από τον φόβο των συγκρούσεων και της πρόσφατης βομβιστικής επίθεσης στην Άγκυρα. Ο κόσμος ψήφισε λεν πολλοί, επιστροφή σε μια κάποιου τύπου ”ομαλότητα.”

Είναι όμως αυτό κάτι που θα γίνει; Για κάποιο διάστημα ίσως ναι, άλλα κατά την κρίση μου, το αποτέλεσμα δίνει απλώς μία ευκαιρία στον Ερτογάν να κάμει θαρραλέες κινήσεις άμβλυνσης της όξυνσης με ταυτόχρονη επίλυση του κουρδικού κυρίως ζητήματος. Αν δεν το κάνει, η ένταση θα επιστρέψει.

Το περιεχόμενο του φακέλου που έφτασε στο γραφείο του Τούρκου Προέδρου, και  που περιέχει το αποτέλεσμα των εκλογών είναι ένα πολύ κακό μαντάτο για τον ίδιο. Όσο και αν σε πρώτη ανάγνωση είναι ακριβώς το αντίθετο. Καλείται να διαχειριστεί πολύ οξυμένα προβλήματα, πράγμα που χρειάζεται υψηλό βαθμό επίγνωσης και σοφίας.

Δεν αποκλείω από πολιτικό ένστικτο, και όχι ένεκεν σοφίας, να προχωρήσει προς την κατεύθυνση εξομάλυνσης τόσο με τους Κούρδους όσο και με άλλα ζητήματα της περιφέρειας της χώρας. Όμως αυτό είναι ένα τεράστιο εγχείρημα που αφορά όλη την τούρκικη κοινωνία, και  η οποία δεν βλέπω να είναι έτοιμη! Τι εστί η σημερινή Τουρκία.

Είναι μια κοινωνία βαθιά διχασμένη και με ένα κοινωνικό ιστό διαβρωμένο. Επιπρόσθετα, έχει εμφιλοχωρήσει ένας μεγάλου βαθμού ισλαμικός φονταμενταλισμός. Πέραν τούτων, ή συνακόλουθα με αυτά, έχουμε τη διαφορετική οπτική πάνω στα ζητούμενα, μεταξύ Αλεβιτών – Σουνιτών, και εάν προσθέσει κανείς σ’ όλα αυτά τη μεγάλη εικόνα μιας φλεγόμενης γύρω περιοχής, καταλαβαίνει πως ο δρόμος προς την έξοδο είναι μακρύς.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει κανένα περιθώριο περεταίρω όξυνσης της κατάστασης. Αν το επιχειρήσει σημαίνει πως δεν διάβασε καθόλου καλά το αποτέλεσμα. Η εκλογική νίκη δεν επιλύει τα προβλήματα. Δίνει ίσως μια ευκαιρία.

Έρχομαι στο Κυπριακό. Ξέρω πως ίσως υπάρχουν πολλοί που μπορεί να σκέφτονται πως μια ισχυρή κυβέρνηση, μια σταθερή κυβέρνηση έχει περισσότερες δυνατότητες να αποφασίσει. Με προβληματίζει αυτό. Προσωπικά είμαι όμως της άποψης πως ένας αποδυναμωμένος Ερτογάν παρείχε περισσότερες  δυνατότητες στους ηγέτες των κοινοτήτων στην Κύπρο, να δράσουν.

Τώρα το κέντρο βάρους μετατοπίζεται. Επιστρέφει μεγάλο μέρος αυτών των δυνατοτήτων στα χέρια του Τούρκου Προέδρου. Μια αδύνατη Τούρκικη κυβέρνηση, σήμαινε περισσότερη δύναμη στα χέρια των Αναστασιάδη και Ακκιντζί. Για ένα όμως είμαι βέβαιος.

Η λύση πρέπει να σφραγίζει έξω από τα γεωγραφικά σύνορα της ολικής Κύπρου, το μιλιταριστικό πρόσωπο της Τουρκίας. Βλέπω να είναι αυτό ένα μεγάλο διακύβευμα. Για τον Ερντογάν, και ίσως και για μια μεγάλη πλειοψηφία των Τούρκων, τα κατεχόμενα εκλαμβάνονται δυστυχώς ως ”Τούρκικο έδαφος”. Τα 41 χρόνια δημιούργησαν αυτή την αντίληψη. Επιτρέψτε μου να πω πως ο χρόνος συμπυκνώνεται κάποτε όπως η ύλη.

Θέλω να πω, πως από το 2004 δεν πέρασαν δέκα, δώδεκα χρόνια όπως είναι φυσικό να σκεφτόμαστε. Πέρασαν εκατό. Τα γεγονότα που έτρεξαν σ’ αυτό το διάστημα των δέκα χρονών, ξεπερνούν κατά πολύ το βάρος και το περιεχόμενο του συμβατικού χρόνου. Είναι γι’ αυτό που θέλω εδώ να επαναλάβω πως μόνη μας προοπτική είναι να λύσουμε την ούτω καλούμενη εσωτερική πτυχή του κυπριακού, για να έχουμε έτσι την δυνατότητα να αυξήσουμε στη συνέχεια τη διεθνή πίεση πάνω στην Τουρκία στο θέμα των εγγυήσεων και του στρατού.

Η λύση στο θέμα των εγγυήσεων δεν μας περιμένει στη πρώτη γωνιά. όμως αυτός είναι ένας δρόμος που πρέπεινα διαβούμε. Είμαι βέβαιος πως αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα προσθέτει στην ανάγκη μεγαλύτερης υπευθυνότητας εκ μέρους των Κυπρίων διαπραγματευτών.

* Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις