∆ιαµόρφωση και ανάπτυξη επιστηµονικής θεωρίας – ∆ιαίσθηση (β)

Γεγονός για τη σύγχρονη επιστήµη αποτελεί τόσο το αποτέλεσµα της εµπειρικής επιστηµονικής παρατήρησης, όσο και οι φυσικοί νόµοι, η αυθεντικότητα των οποίων έχει επιβεβαιωθεί στην πράξη. Η αξιοπιστία της γνώσης είναι µια απαραίτητη προϋπόθεση για τη µετατροπή της σε αδιαµφισβήτητο γεγονός. Γι’ αυτό και τα γεγονότα είναι αποδεκτά, ανεξάρτητα αν είναι αρεστά ή όχι, αρκεί να είναι αναγκαία για τη διεξαγόµενη έρευνα. Όλα τα υπόλοιπα γνωρίσµατα ενός γεγονότος, όπως π.χ. µια κάποια ανεξαρτητοποίησή του από το σύστηµα, στο οποίο συµπεριλαµβάνεται, είναι παράγωγα της αξιοπιστίας του.

Γεγονός είναι αυτό, το οποίο αποδεικνύεται ως αντικειµενικά ορθό και το περιεχόµενό του παραµένει αναλλοίωτο, ανεξάρτητα σε ποιο σύστηµα αυτό συµπεριλαµβάνεται. Οι υποθέσεις και οι εικασίες µπορούν απλά να διαλυθούν µη αντέχοντας τα κριτήρια της πρακτικής, αλλά τα γεγονότα, στη βάση των οποίων αυτές είχαν διατυπωθεί παραµένουν και µεταβαίνουν από το ένα σύστηµα γνώσης σε ένα άλλο.

Η συσσώρευση γεγονότων αποτελεί ένα σηµαντικό µέρος της επιστηµονικής έρευνας, όµως από µόνη της δεν επιλύει τα προβλήµατα, που έχουν τεθεί. Είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα σύστηµα γνώσης, που να περιγράφει και να επεξηγεί τα φαινόµενα ή τις διαδικασίες, που τίθενται στο µικροσκόπιο του ερευνητή. Αυτό το σύστηµα αποτελείται από µερικά επίπεδα -εικασία, υπόθεση, αξιόπιστη επιστηµονική θεωρία.

Η εικασία είναι µια αρχική υπόνοια, η οποία όµως δεν ερευνήθηκε επαρκώς, δεν διερευνήθηκαν οι πιθανές λογικές και εµπειρικές της βάσεις. Για παράδειγµα η πρωταρχική σκέψη των Ρεζερφόρντ και Σόττυ σχετικά µε τη ραδιενεργή διάσπαση ήταν απλώς µια εικασία, η οποία στη συνέχεια αναπτύχθηκε περαιτέρω από άλλους ερευνητές µέχρι να φθάσει στο επίπεδο της επιστηµονικής υπόθεσης.

Νοµοτελειακά τίθεται το ερώτηµα γιατί στον εγκέφαλο ενός ερευνητή ξαφνικά εµφανίζεται αυτή η θέση ή η ιδέα και όχι µια άλλη κατά την επεξήγηση συγκεκριµένων γεγονότων; Το συγκεκριµένο ερώτηµα δεν θα µπορούσε να απαντηθεί, παραγνωρίζοντας την έννοια «διαίσθηση».

Η διαίσθηση δεν προκύπτει από το πουθενά

Αποτελεί αναντίλεκτο γεγονός ότι οι νεοεµφανιζόµενες ιδέες, οι οποίες αντικαθιστούν τις παλιές αντιλήψεις, κατά κανόνα εµφανίζονται όχι ως το αποτέλεσµα µιας αυστηρά λογικής αναπαραγωγής της προγενέστερης γνώσης ή ως µια απλή γενίκευση των εµπειρικών δεδοµένων, αλλά ως κατά κάποιον τρόπο αποτελούν ένα άλµα µέσα στη γνώση, µέσα στην ίδια τη νόηση του ανθρώπου. Η νόηση, η σκέψη εκ της φύσεώς της, υποχρεωτικά δηµιουργεί άλµατα, λόγω της άµεσης σύνδεσής της µε την πρακτική δραστηριότητα, η οποία σπρώχνει ακριβώς τη σκέψη στην αναζήτηση νέων αποτελεσµάτων, πέραν των δεδοµένων, των παρεχόµενων από τις αισθήσεις και είναι αυστηρά λογικά θεµελιωµένα.

Εποµένως, χωρίς την ύπαρξη φαντασίας, χωρίς τη διεισδυτικότητα στην ουσία, χωρίς τη δυνατότητα διατύπωσης διαφόρων υποθέσεων και σχεδιασµών δεν µπορεί να εκτελεστεί οτιδήποτε πέρα από κάποιες «µηχανικές» λειτουργίες, δηλ. το χειρισµό συσκευών και τη χρήση ηλεκτρονικών αλγορίθµων. Η δηµιουργία υποθέσεων, η εφεύρεση τεχνικής και η επινόηση πειραµάτων είναι σαφείς περιπτώσεις δηµιουργικών προσεγγίσεων, που έρχονται σε αντιπαράθεση µε τις απλές «µηχανικές» λειτουργίες.

Αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι η διαίσθηση δεν εξαρτάται από κάτι ή απλώς ότι αυτή προκύπτει από το πουθενά. Αυτή αναδύεται µέσα από το προηγούµενο επίπεδο της εµπειρικής και θεωρητικής γνώσης περί του ευρισκόµενου υπό διερεύνηση αντικειµένου. Σηµαντική σηµασία εδώ αποκτούν και οι δυνατότητες και η εµπειρία του ερευνητή, ακόµα δε και η δοµή της σκέψης του. Γι’ αυτό και η διαίσθηση επηρεάζεται από διάφορες περιστάσεις, που συνέβησαν στη ζωή του ερευνητή. Η επίδραση όλων αυτών των τυχαίων γεγονότων, η ταχύτητα αντίληψης, το αναπάντεχο παροµοιάζονται ως «αποκάλυψη».

Η ιστορία των επιστηµονικών ανακαλύψεων είναι γεµάτη µε µύθους για µια σειρά τυχαίων περιστατικών, τα οποία και αποτέλεσαν την ώθηση για την εµφάνιση ευφυών διαισθήσεων. Εδώ γίνεται λόγος και για το «µήλο του Νεύτωνα» και για τον «οραµατισµό του Μεντελέγιεφ» και µια σειρά άλλα. Όµως χωρίς να απορρίπτεται η δυνατότητα τέτοιων παρόµοιων περιστατικών, σε κάθε περίπτωση διαίσθησης είναι απαραίτητο να εντοπίζεται και η ένταση της ανθρώπινης σκέψης, η εµµονή στην αναζήτηση νέων λύσεων στα προβλήµατα που είχαν τεθεί.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy