Ιφιγένεια Κωνσταντίνου: Υπόσχεσή μας είναι να προσφέρουμε σωτήριες για τη ζωή των ασθενών θεραπείες

Συνέντευξη στην Πέρσα Πολυβίου

Στο πρόσωπό τους ο κάθε καρκινοπαθής ψάχνει την ελπίδα. Βλέπει μέσα σε αυτό τη γιατρειά του. Κάθε λέξη τους πολύτιμη. Κάθε απάντηση στα αναπάντητα ερωτήματα λύτρωση. Ένα τέτοιο λειτούργημα ασκούν οι ογκολόγοι και όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε πόσο δύσκολο είναι να το φέρουν εις πέρας.

Η Ιφιγένεια Κωνσταντίνου, ογκολόγος στο Ογκολογικό της Τράπεζας Κύπρου, μιλά στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» και μας δίνει χρήσιμες απαντήσεις και πληροφορίες για τον καρκίνο του μαστού.

 

Κα Κωνσταντίνου, αρχικά να ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας τι ακριβώς είναι ο καρκίνος του μαστού…

Καρκίνος του μαστού ονομάζεται ο καρκίνος που αναπτύσσεται στους ιστούς του μαστού όταν τα κύτταρά του αρχίζουν να  αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Ο πιο συνηθισμένος τύπος είναι το πορογενές καρκίνωμα,  το οποίο ξεκινά από την επένδυση των γαλακτοφόρων πόρων και ένας άλλος είναι το λοβιακό καρκίνωμα, το οποίο ξεκινά από τους λοβούς του μαστού. Είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου με αναλογία εμφάνισης σε 1 ανά 8 γυναίκες. Είναι σπάνιος σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 30 ετών, ενώ από την ηλικία αυτή ο κίνδυνος να τον εμφανίσει μια γυναίκα αυξάνεται προοδευτικά έως την εμμηνόπαυση, όπου διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. Το 75% των γυναικών που θα νοσήσουν  έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών.

 

 

Ο Οκτώβριος είναι ένας μήνας αφιερωμένος στην πρόληψη και ενημέρωση του καρκίνου του μαστού. Από ποια ηλικία πρέπει να αρχίσει μια γυναίκα να εξετάζεται προληπτικά και τι εξετάσεις πρέπει να ακολουθήσει; Ποιο είναι το κέρδος ενός προληπτικού ελέγχου;

 

Σύμφωνα με τις οδηγίες των μεγαλύτερων οργανισμών υγείας, προσυμπτωματικός έλεγχος θα πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 40 ετών με ψηφιακή μαστογραφία. Συμπληρωματικά μπορεί να χρειαστεί υπερηχογράφημα μαστών, ανάλογα πάντα με την περίπτωση. Αυτό θα κριθεί από τον ειδικό ιατρό, συνήθως τον ακτινολόγο που θα δει τη μαστογραφία. Επιπρόσθετα, χρειάζεται να γίνεται αυτοεξέταση των μαστών από την ίδια τη γυναίκα μηνιαίως.  Η διαδικασία της μαστογραφίας είναι απλή και κάθε γυναίκα την οφείλει στον εαυτό της. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό καρκίνου του μαστού νωρίς, όταν είναι πολύ μικρός. Αυτοί οι μικροσκοπικοί καρκίνοι είναι συνήθως ευκολότερο να αντιμετωπιστούν από έναν μεγαλύτερο όγκο.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια αύξηση των ποσοστών εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό; Ίσως και στην υπερδιάγνωση;

 

Πολλές πτυχές της ζωής μας μετατοπίζουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου μαστού προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Ορισμένες από αυτές μπορούν να ελεγχθούν, ενώ άλλες είναι σε μεγάλο βαθμό πέραν των δυνατοτήτων μας. Σήμερα το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί. Ένας από τους κινδύνους για τους περισσότερους καρκίνους είναι η γήρανση. Όσο περισσότερο ζούμε, τόσους περισσότερους καρκίνους θα βλέπουμε. Επίσης, αυτή η αυξητική τάση πιθανότατα συμπίπτει με την ένταξη των γυναικών σε ένα εθνικό πρόγραμμα ελέγχου για καρκίνο του μαστού. Η αύξηση του αριθμού των γυναικών που υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο είναι πολύ πιθανό να έχει οδηγήσει και στον αυξημένο αριθμό των καρκίνων που διαγιγνώσκονται. Άλλες πτυχές της καθημερινής μας ζωής, όπως για παράδειγμα το αλκοόλ, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και ειδικά όσες είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες, έχουν υψηλότερο κίνδυνο από εκείνες που διατηρούν ένα υγιές βάρος.

Από την άλλη πλευρά, η σωματική άσκηση και η απόκτηση του πρώτου παιδιού σε μικρότερη ηλικία μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο, όπως και ο θηλασμός. 

Υπάρχουν κάποιες γυναίκες που θεωρούνται υψηλού κινδύνου και χρειάζονται αυξημένο έλεγχο;

 

Ναι, σήμερα γνωρίζουμε ότι κάποιες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες. Η γνώση των παραγόντων αυτών μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση των γυναικών υψηλού κινδύνου, ώστε αυτές να παρακολουθούνται σχολαστικά και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Παράγοντες αυξημένου κινδύνου θεωρούνται η προχωρημένη ηλικία, η βεβαρημένη με καρκίνο ατομική και οικογενειακή κληρονομικότητα, η μεγάλη ηλικία στην πρώτη πλήρη κύηση, η νωρίτερη εμμηναρχή ή μεταγενέστερη εμμηνόπαυση, η παράλειψη του θηλασμού, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατάχρηση οινοπνεύματος. Πρέπει να τονισθεί ότι δεν σημαίνει ότι όποια γυναίκα έχει αυτούς τους επιβαρυντικούς παράγοντες θα πάθει υποχρεωτικά κάποτε καρκίνο του μαστού, ούτε σημαίνει πως όποια γυναίκα δεν τους έχει δεν πρόκειται ποτέ να πάθει καρκίνο.

Όμως οι παράγοντες που έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, όπως η γενετική προδιάθεση για καρκίνο (π.χ. μετάλλαξη γονιδίων BRCΑ 1 και  ΒRCA 2), προσωπικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ακτινοθεραπεία στην περιοχή του θώρακα  σε νεαρή ηλικία για θεραπευτικούς σκοπούς (π.χ. για θεραπεία λεμφώματος), είναι και αυτοί για τους οποίους υπάρχουν συγκεκριμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου. Αυτή η κατηγορία ασθενών χρειάζεται να υποβάλλεται σε πιο τακτικούς ελέγχους σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό, ενώ για τα άτομα με γενετική προδιάθεση υπάρχει και η επιλογή του προφυλακτικού χειρουργείου. Τέλος, αν μια γυναίκα ανήκει σε μια ομάδα υψηλού κινδύνου λόγω έντονου οικογενειακού ιστορικού, χωρίς να έχει βρεθεί κάποια γενετική προδιάθεση για καρκίνο, θα πρέπει να αρχίσει να παρακολουθείται μια δεκαετία νωρίτερα από την ηλικία που νόσησε ένας συγγενής πρώτου βαθμού. Για παράδειγμα, εάν η μητέρα μιας γυναίκας νόσησε με καρκίνο του μαστού στα 40 της χρόνια, η ίδια θα πρέπει να ξεκινήσει την παρακολούθησή της από τα 30.

 

Η θνητότητα από καρκίνο του μαστού έχει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια (40% από το 1989 μέχρι το 2020). Πού οφείλεται αυτή η θετική εξέλιξη;

 

Στις περισσότερες δυτικές χώρες όλο και λιγότερες γυναίκες πεθαίνουν από καρκίνο του μαστού τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της βελτίωσης των θεραπειών και της έγκαιρης διάγνωσης. Η έγκαιρη διάγνωση έχει επιτευχθεί σήμερα μέσω της εφαρμογής προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου στον πληθυσμό και την αύξηση της ευαισθητοποίησης ως προς το θέμα του καρκίνου. Για τον καρκίνο δεν μιλάμε πλέον ψιθυριστά. Σήμερα ο καρκίνος συζητιέται τακτικά και ανοιχτά σε όλα τα μέσα. Αυτό βοηθά πολύ στην εκπαίδευση του κόσμου για τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης αυτής της ασθένειας που επηρεάζει τόσες γυναίκες.

Πολλές γυναίκες μετά τη διάγνωση ακολουθούν το δύσκολο δρόμο των χημειοθεραπειών. Θεωρείτε ότι είμαστε μακριά από την εποχή που οι χημειοθεραπείες θα αποτελούν παρελθόν;

Ο καρκίνος του μαστού θεραπεύεται σε μεγάλο ποσοστό σε πρώιμα στάδια, ενώ στην προχωρημένη συστηματικά νόσο τα σύγχρονα φάρμακα εγγυώνται τη μετατροπή της ασθένειας σε μια χρόνια νόσο. Τα τελευταία χρόνια η μοριακή ανάλυση των όγκων οδήγησε στην άφιξη μιας νέας γενιάς στοχευμένων βιολογικών θεραπειών, πολλές από τις οποίες εγκρίθηκαν ως θεραπείες εκλογής και υπάρχουν πολλά άλλα υποσχόμενα φάρμακα που βρίσκονται τώρα στη φάση των κλινικών δοκιμών. Η διαθεσιμότητα στοχευμένων θεραπειών σημαίνει ότι οι γιατροί μπορούν πλέον να προσφέρουν στους ασθενείς τους μια πιο εξατομικευμένη περίθαλψη μακριά από τη χημειοθεραπεία και με λιγότερη τοξικότητα. Παρόλ’ αυτά η χημειοθεραπεία, με ένα πλήθος αξιόπιστων παλαιότερων και νεότερων κυτταροτοξικών φαρμάκων, παραμένει ακρογωνιαίος λίθος με σημαντικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της νόσου μιας γυναίκας με καρκίνο μαστού. Είναι μια θεραπεία δοκιμασμένη στο χρόνο.

Το φάρμακο του καρκίνου δεν θα είναι ποτέ ένα

 

Λόγω κορονοϊού καθημερινά διαβάζουμε για τα εμβόλια ΜRNA και πως αυτά θα φέρουν σιγά-σιγά και το εμβόλιο κατά του καρκίνου. Ισχύει;

 

Είναι καλό ο κόσμος να μη θεωρεί ότι ξαφνικά θα έρθει το εμβόλιο που θα θεραπεύσει τον καρκίνο. Το φάρμακο του καρκίνου δεν θα είναι ποτέ ένα. Η ιστορία της ύπαρξης του καρκίνου πάει πολύ πίσω. Από την εποχή των Φαραώ υπήρχαν ανθρώπινα λείψανα με καρκίνο. Κάθε τύπος καρκίνου έχει πολλούς υποτύπους και όλοι συμπεριφέρονται διαφορετικά επειδή διαφέρουν σε γενετικό και μοριακό επίπεδο και χρειάζονται διαφορετικές θεραπείες. Αυτό συμβαίνει επειδή ο καρκίνος προέρχεται από τα δικά μας κύτταρα, οπότε κάθε καρκίνος μπορεί να είναι τόσο διαφορετικός και ξεχωριστός όσο οι άνθρωποι.

Ως ογκολόγος έρχεστε καθημερινά σε επαφή με ανθρώπους που νοσούν και βρίσκονται είτε σε πρώιμα είτε σε τελικά στάδια. Πόσο δύσκολο είναι για σας, ιδιαίτερα από ψυχολογική άποψη, να αντιμετωπίζετε αυτούς τους ανθρώπους;

Είναι πολύ δύσκολο. Όπως κάνουν όλοι οι άνθρωποι, σε φυσιολογικό επίπεδο προσπαθείς να διατηρείς ένα μέτρο, αλλά η διαρκής επαφή με τον πόνο και την αγωνία του ασθενούς δεν μπορεί να σε αφήσει ασυγκίνητη. Χρειάζεται, σύμφωνα με την παλιά ιπποκρατική αρχή, να πάρεις τον άρρωστο και να τον βοηθήσεις να σταθεί στα πόδια του και να τον οδηγήσεις σιγά-σιγά στην κατανόηση της αρρώστιας του και στην ανάλογη θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει. Ουσιαστικά γινόμαστε συνοδοιπόροι σε όλη τη διαδρομή. Ως γιατροί, ωθούμαστε από την υπόσχεσή μας να προσφέρουμε σωτήριες για τη ζωή των ασθενών θεραπείες και να βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής τους αλλά και των οικογενειών τους, επειδή η ζωή με τον καρκίνο επηρεάζει περισσότερα από ένα άτομα. Όμως αναλαμβάνοντας να κουβαλήσουμε το σταυρό του άλλου, μερικές φορές μπορεί να συνθλιβούμε από το βάρος. Αυτός είναι και ο λόγος που ένα σημαντικό ποσοστό των ογκολόγων έχει περάσει από μια διαδικασία burn out, δηλαδή νευρικής κατάρρευσης. Ο καρκίνος είναι μια δύσκολη υπόθεση για όλους μας.

 

 

 

 

 

 

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy