Η αναγνώριση και αντιμετώπιση της προπαγάνδας και διασποράς ψευδών ειδήσεων στα ΜΜΕ ήταν το θέμα της ημερίδας, που διοργάνωσε την Πέμπτη το ΡΙΚ, με τη συμμετοχή της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, καθώς και επαγγελματιών και ακαδημαϊκών του τομέα.
Στον χαιρετισμό του το μέλος ΔΣ του ΡΙΚ Σοφοκλής Μαρκίδης είπε πως η προπαγάνδα και η διασπορά ψευδών ειδήσεων εξελίσσεται σε μάστιγα της εποχής και εξαπλώνεται μέσα από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά στον τομέα της ενημέρωσης.
Συμπλήρωσε πως το 50% των Ευρωπαίων πολιτών ενημερώνονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ταυτόχρονα όμως παραδέχονται ότι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν μια ψευδή είδηση, παρά τα μέτρα που έχουν λάβει εταιρείες και κράτη για την αντιμετώπιση του φαινομένου, ενώ παράλληλα οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί που παραδοσιακά ηγούντο της παραγωγής και διάθεσης ειδήσεων αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από οργανωμένα και μη συμφέροντα που στοχεύουν στον έλεγχο ή τη διαμόρφωση ειδήσεων και κατ’ επέκταση στη χαλιναγώγηση της κοινής γνώμης.
Προσέθεσε πως οι αρχές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο αναγνωρίζουν και προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, με τις ενέργειες που πρέπει να γίνονται σε ατομικό επίπεδο από τους δημοσιογράφους, αλλά και σε συλλογικό επίπεδο από τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, καθώς και τους πολιτειακούς και κυβερνητικούς φορείς, να είναι το ζητούμενο.
Το ΡΙΚ ως πρωταγωνιστικός βραχίονας ενημέρωσης και βασικός ραδιοτηλεοπτικός και ειδησεογραφικός οργανισμός της Κύπρου αναλαμβάνει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί και παίρνει την πρωτοβουλία επιμόρφωσης των στελεχών του και του δημοσιογραφικού κόσμου γενικότερα, όπως στην περίπτωση της σημερινής ημερίδας, όπου ακαδημαϊκοί, τεχνοκράτες και μάχιμοι δημοσιογράφοι διαφωτίζουν με τη γνώση και τις εμπειρίες τους για το τεράστιο αυτό ζήτημα της προπαγάνδας και διασποράς ειδήσεων, κατέληξε ο κ. Μαρκίδης.
Αναφορικά με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την αντιμετώπιση της προπαγάνδας και διασποράς ψευδών ειδήσεων, η Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Κύπρο Μυρτώ Ζαμπάρτα είπε πως τα κράτη-μέλη της ΕΕ αποτελούν ένα θετικό παράδειγμα για το πώς οι θεσμοί μπορεί να λειτουργούν προς όφελος των πολιτών και παράδειγμα προς αποφυγή για οπαδούς του αυταρχισμού.
Αναφέρθηκε επίσης σε παραδείγματα εξωτερικών δρώντων, οι οποίοι προσπάθησαν με τη διασπορά ψευδών ειδήσεων να πλήξουν τη συνοχή των ευρωπαϊκών κρατών, όπως στην περίπτωση της πανδημίας, με μαζικές προσπάθειες παραπλάνησης της κοινής γνώμης και παραποίησης της πραγματικότητας.
Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνέχισε η κ. Ζαμπάρτα, ήταν η δημιουργία ενός διαδικτυακού χώρου για τους πολίτες με την ονομασία Facts Matter, στον οποίο διοχετεύονται μέχρι και σήμερα ασφαλείς και αξιόπιστες πληροφορίες προερχόμενες από επίσημες κρατικές καταγραφές.
Συμπλήρωσε πως με την έναρξη της απρόκλητης και αδικαιολόγητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ρωσική πλευρά επιδόθηκε σε μια τακτική εκτόξευσης προπαγανδιστικών μηνυμάτων κατά της Ουκρανίας προκειμένου να δικαιολογήσει τα συνεχιζόμενα εγκλήματα που διαπράττει.
Προς απάντηση καθημερινών μεθοδεύσεων παραπληροφόρησης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε την πλατφόρμα «Εκθέτοντας τα ψέματα του Κρεμλίνου», η οποία παραθέτει εκφράσεις που χρησιμοποιεί η ρωσική προπαγάνδα, όπως ότι «οι ευρωπαϊκές κυρώσεις πληγώνουν την Ευρώπη περισσότερο από τη Ρωσία», «η Ευρώπη θα παγώσει τον χειμώνα», «δεν υπάρχει εναλλακτική στα ρωσικά ορυκτά καύσιμα» ή «η αύξηση των τιμών οφείλεται στις ευρωπαϊκές πράσινες πολιτικές», προσέθεσε σχετικά.
Η κ. Ζαμπάρτα αναφέρθηκε επίσης σε μια σειρά πρωτοβουλιών που έχει αναπτύξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντιμετώπιση προσπαθειών αποσταθεροποίησης με κύριο όπλο την παραπληροφόρηση, όπως το σχέδιο για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, το σχέδιο δράσης για την παραπληροφόρηση, το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τη Δημοκρατία, ο κώδικας δεοντολογίας του 2018 για την παραπληροφόρηση, το πρόγραμμα παρακολούθησης παραπληροφόρησης σχετικά με τη νόσο COVID-19 και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων.
Τέλος, σημείωσε πως σημαντικό βήμα αποτελεί και ο ενισχυμένος κώδικας δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση, ο οποίος υπεγράφη στις 16 Ιουνίου και ως μέρος ενός ευρύτερου κανονιστικού πλαισίου διευρύνει το φάσμα μέτρων για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, όπου στο πλαίσιο της αυτορύθμισης του ελέγχου οι εμπλεκόμενοι φορείς αναλαμβάνουν την ευθύνη να διασφαλίσουν την αποτελεσματικότητα της υλοποίησης των δεσμεύσεών τους.
Κύριους τομείς δράσης αποτελούν η αποθάρρυνση μέσω της απονομιμοποίησης της διάδοσης της παραπληροφόρησης ώστε οι φορείς της παραπληροφόρησης να μην επωφελούνται από διαφημιστικά έσοδα, η διασφάλιση της διαφάνειας στην πολιτική διαφήμιση και της ακεραιότητας των υπηρεσιών, η διευκόλυνση των ερευνητών και η επέκταση της κοινότητας ελέγχου των γεγονότων σε όλα τα κράτη-μέλη και όλες τις γλώσσες της ΕΕ και την ενίσχυση του πλαισίου ελέγχου, συμπλήρωσε επί του θέματος.
Ο Προϊστάμενος του Τμήματος Πολιτικής Ασφάλειας του Υπουργείου Εξωτερικών Χαράλαμπος Καυκαρίδης μίλησε στη δική του παρουσίαση για τη δράση της Κύπρου εντός της ΕΕ για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών, αναφέροντας πως η χώρα συμμετέχει ενεργά στην οριζόντια ομάδα εργασίας του Συμβουλίου της ΕΕ για ενίσχυση της ανθεκτικότητας για αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας για την Αντιμετώπιση των Υβριδικών Απειλών στο Ελσίνκι, ενώ συμβάλλει ενεργά στη σύσταση του κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών.
Προσέθεσε πως τα τελευταία χρόνια η Κύπρος ενισχύσε τις ψηφιακές υποδομές με τη δημιουργία του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, με στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων, αλλά και τον πιο αποτελεσματικό συντονισμό των υπηρεσιών για αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, ενώ οργανώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες από εμπειρογνώμονες φίλιων χωρών προς κρατικούς φορείς.
Σε ό,τι αφορά τη δράση της Τουρκίας, ο κ. Καυκαρίδης είπε ότι η ενίσχυση της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής σήμανε και την αύξηση των υβριδικών απειλών κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τη διεύρυνση των εξουσιών του Τούρκου Προέδρου να έχει περιορίσει το Υπουργείο Εξωτερικών σε ρόλο διεκπεραιωτή των αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής που λαμβάνονται πλέον στο Προεδρικό, εξέλιξη που καθιστά την τουρκική εξωτερική πολιτική ακόμη πιο απρόβλεπτη.
Η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ καθιστά δύσκολη την αποδοχή της από τους δυτικούς της συμμάχους ως υβριδική απειλή για την ΕΕ, συνέχισε, δυσχεραίνοντας έτσι και τις προσπάθειες της ΚΔ, η οποία εντάσσει διάφορες ενέργειες της Τουρκίας υπό το υβριδικό πρίσμα και επιχειρηματολογεί έμπρακτα επ’ αυτού, όπως οι έκνομες τουρκικές ενέργειες εντός των θαλάσσιων ζωνών της Δημοκρατίας, η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, οι συνεχιζόμενες προσπάθειες αλλαγής της δημογραφικής σύνθεσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας και η δημιουργία συνθηκών εξάρτησης από την Τουρκία.
Στο Κυπριακό, ο κ. Καυκαρίδης στάθηκε σε σημεία του τουρκικού αφηγήματος, το οποίο διοχετεύεται στην κοινή γνώμη μεθοδευμένα μέσω διάφορων φορέων, με αποδέκτη όχι μόνο τη διεθνή κοινότητα, αλλά και τους Ελληνοκυπρίους, με στόχο την εδραίωση της αίσθησης του αναπόφευκτου για μια λύση στη βάση των δύο κρατών στην Κύπρο.
Η απάντηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στηρίζεται στην αδιαπραγμάτευτη προσήλωση στο διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και αποτελεί και τη βάση για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, τόνισε, προσθέτοντας πως όταν το διεθνές δίκαιο είναι με το μέρος σου, τα όσα η Τουρκία προωθεί για να ξεφύγει από αυτό το πλαίσιο νομιμότητας, αποτελούν προσπάθειες παραπληροφόρησης και προπαγάνδας.
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής ΜΜΕ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Νίκος Παναγιώτου είπε πως θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μέσα δημόσιου συμφέροντος, κάτι που συνεπάγεται ανάγκη για αντίστοιχες ρυθμίσεις.
Σχετικά με τα μαθήματα από τον πόλεμο της Ουκρανίας, ανέφερε πως η παραπληροφόρηση έχει γίνει οργανικό τμήμα των πολεμικών επιχειρήσεων, η οποία ωστόσο δεν είχε τα αποτελέσματα που θα περίμενε η ρωσική πλευρά στην Ουκρανία λόγω καλύτερης προετοιμασίας της Δύσης.
Ταυτόχρονα αναδείχθηκε το στοιχείο του «πολέμου» μέσω των πλατφορμών μηνυμάτων, όπου η παραπληροφόρηση είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί, ενώ με το ξέσπασμα του πολέμου υπήρξε έκρηξη στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως πηγών πληροφόρησης, αναδεικνύοντας και ένα διαφορετικό κομμάτι της ρωσικής κοινωνίας, το οποίο αναζητούσε εναλλακτική από την επίσημη κυβερνητική πληροφόρηση
Σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις για κράτη και διεθνείς οργανισμούς, σημείωσε την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης χωρίς να απειληθεί η ελευθερία του λόγου, κάτι εφικτό χάρη στις ασφαλιστικές δικλείδες που προσφέρει το ευρωπαϊκό παράδειγμα, τη δημιουργία μονάδων επαλήθευσης και επιβεβαίωσης των ειδήσεων, τη χρήση εφαρμογών μηνυμάτων για προώθηση αξιόπιστων πληροφοριών και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στη δημοκρατία.
Σχετικά με τις προκλήσεις για τα ΜΜΕ, ο κ. Παναγιώτου στάθηκε στην επαλήθευση και διαφοροποίηση πηγών, την πρόκριση της ακρίβειας έναντι της ταχύτητας της δημοσίευσης των ειδήσεων, την εκπαίδευση των δημοσιογράφων και τις διασυνοριακές συνεργασίες οι οποίες μπορούν να προσφέρουν πολλά.
Στη μαγνητοσκοπημένη ομιλία του, ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Νικόλας Καρύδης υποστήριξε ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για την έξαρση των παραποιημένων ειδήσεων, κυρίως γιατί με την πάροδο των χρόνων καλλιέργησαν το κλίμα που επέτρεψε την εισβολή τους.
Πρόσθεσε πως τα ΜΜΕ είχαν αποδυναμωθεί πολύ πριν την άφιξη της πρόσφατης απειλής των παραποιημένων ειδήσεων, η οποία διευκόλυνε αυτήν την εισβολή, εξαιτίας του κλίματος επιφανειακού εντυπωσιασμού και της υπερβολής που δημιουργήθηκε λόγω του έντονου ανταγωνισμού, με την επεξηγηματική δημοσιογραφία να δίνει χώρο στην τηλεγραφική αλλά παραφουσκωμένη δημοσιογραφία και να χάνει εν τέλει την εμπιστοσύνη του κοινού.
Ένας άλλος παράγοντας σύμφωνα με τον κ. Καρύδη ήταν η αποχώρηση πολλών δημοσιογράφων από το επάγγελμα λόγω της οικονομικής κρίσης και των αφόρητων πιέσεων και υπογράμμισε πως οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ πρέπει να ξαναρχίσουν να επενδύουν στους δημοσιογράφους και στην ποιότητα της δημοσιογραφίας, να επανατοποθετηθούν στην πλευρά του δημοσίου συμφέροντος και όχι της δημοτικότητας, κάτι που θα δώσει τη δυνατότητα στο κοινό να ξαναεμπιστευτεί τη δημοσιογραφία.
Κλείνοντας το πρόγραμμα της ημερίδας, ο Γενικός Διευθυντής του ΡΙΚ Θανάσης Τσώκος αναφέρθηκε στην προπαγάνδα και τις ψευδείς ειδήσεις στην Κύπρο, λέγοντας πως ως κράτος η Κυπριακή Δημοκρατία υπήρξε θύμα προπαγάνδας με πρωταγωνιστές τους Άγγλους από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της και παρουσίασε φωτογραφικά ντοκουμέντα από την περίοδο των δικοινοτικών διαταραχών με φερόμενες βιαιότητες Ελληνοκυπρίων κατά Τουρκοκυπρίων.
Υπενθυμίζοντας παλαιότερη πρωτοβουλία του ΡΙΚ με τη διοργάνωση ραδιοφωνικών εκπομπών πανεπιστημιακού περιεχομένου, ο κ. Τσώκος στάθηκε σε επίκαιρη εκπομπή με θέμα την προπαγάνδα, στην εισαγωγή της οποίας αναφερόταν πως ο καλύτερος τρόπος για να την αντιμετωπίσεις είναι να γνωρίζεις τις μεθόδους της.
Εξέφρασε επίσης την ελπίδα η σημερινή ημερίδα να καταστεί θεσμός στην Κύπρο σε ετήσια βάση για την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, αλλά και για την εξέταση και άλλων κεφαλαίων για την ενημέρωση και καθοδήγηση νεότερων και παλαιότερων επαγγελματιών του χώρου.
Aκολουθήστε μας στο Google News
