Ισομισθία ανδρών και γυναικών… Περιμένετε μέχρι το 2086

Το χάσμα ανισομισθίας στην ΕΕ βρίσκεται στο 16,7% και στην Κύπρο στο 15,4%

• «Η μείωση του χάσματος στην Κύπρο τα τελευταία τέσσερα χρόνια οφείλεται στη μείωση των αμοιβών των ανδρών και όχι στην αύξηση των μισθών των γυναικών»
• «Στην Ευρώπη η γυναίκα εργάζεται “απλήρωτη” 2 μήνες και στην Κύπρο 40 ημέρες»

Της Αθηνάς Ξενοφώντος

Δεν προκαλεί πλέον έκπληξη η «είδηση» ότι οι γυναίκες αμείβονται πολύ λιγότερα από τους άνδρες, για εργασία ίσης αξίας, έστω και αν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ που απαγορεύει τις διακρίσεις.

Οι νομοθεσίες φαίνεται ότι υιοθετούνται για να σκονίζονται στα ράφια, αλλά και για να καυχόμαστε ότι η Κύπρος βρίσκεται στη σφαίρα των πολιτισμένων, ανεπτυγμένων και σύγχρονων χωρών.

Βέβαια, για να μην αδικούμε τη χώρα μας, το φαινόμενο των διακρίσεων στο χώρο εργασίας δεν το συναντάμε μόνο στην Κύπρο, αλλά το πρόβλημα της ανισότητας εντοπίζεται σε μεγάλη έκταση και στην ΕΕ. Τα κράτη-μέλη δεν φαίνεται να λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί η έμπρακτη εφαρμογή του νόμου. Η πιο πάνω διαπίστωση αποδεικνύεται σε όλο της το μεγαλείο και από την ανακοίνωση της Κομισιόν μόλις την περασμένη βδομάδα.

Συγκεκριμένα, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ισότητας των αμοιβών που ήταν στις 2 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ανακοίνωσή της αποκάλυψε ότι το μισθολογικό χάσμα είναι τόσο μεγάλο που οι αποδοχές ανδρών και γυναικών που σήμερα αγγίζουν το 16,7% θα εξισωθούν το 2086!

Η ανισότητα είναι τόσο μεγάλη, επισημαίνει, που στην πράξη ένας άνδρας λαμβάνει σχεδόν δύο μισθούς περισσότερους ανά έτος για την ίδια εργασία με μία γυναίκα, ή οι γυναίκες στην Ευρώπη δουλεύουν απλήρωτους τους δύο τελευταίους μήνες του έτους…

Σύμφωνα με την ΕΕ, μολονότι οι περισσότερες γυναίκες διαθέτουν πτυχίο πανεπιστημίου από ό,τι άνδρες, λιγότερο από το 5% των διευθυντών επιχειρήσεων στην ΕΕ είναι γυναίκες. «Πρόκειται για σπατάλη των ικανοτήτων γυναικών», συμπληρώνει.

€100 κατά μέσο όρο αμοιβή για έναν άνδρα – €84,60 για μία γυναίκα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας το ποσοστό του χάσματος αμοιβών στην Κύπρο για το 2014, υπολογίζεται στο 15,4% κάτι που σημαίνει ότι για κάθε €100 με τα οποία αμείβεται κατά μέσο όρο ένας άνδρας, μία γυναίκα αμείβεται κατά μέσο όρο μόνο με €84,60. Οπως σημειώνει το Υπουργείο Εργασίας, για να κερδίσει μια εργοδοτούμενη γυναίκα το ίδιο ετήσιο εισόδημα με έναν εργοδοτούμενο άνδρα, πρέπει να εργαστεί 40 περίπου μέρες περισσότερο.

Σύμφωνα με το Υπουργείο, η μισθολογική αυτή διαφορά επιφέρει σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς η μερική αξιοποίηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού αποτελεί εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη.

Η εφημερίδα μας ζήτησε τις απόψεις επί του θέματος από τις εκπροσώπους των Γραφείων Γυναικών των συντεχνιών ΠΕΟ και ΣΕΚ, καθώς και από την εργοδοτική οργάνωση της ΟΕΒ.

ΠΕΟ: Οι συλλογικές συμβάσεις περιορίζουν την ανισομισθία

Οπως επεσήμανε στην εφημερίδα μας η Γραμματέας Γραφείου Γυναικών της ΠΕΟ, Μαρίνα Κούκου, μέσα από μελέτες διαπιστώθηκαν επτά παράγοντες που δημιουργούν το χάσμα. Συγκεκριμένα είναι οι άμεσες διακρίσεις στο χώρο εργασίας, οι διαφορετικές θέσεις, οι πρακτικές και τα συστήματα μισθοδοσίας, η υποτίμηση των δεξιοτήτων των γυναικών, η δυστοκία ανέλιξής τους σε ανώτερες θέσεις και η εξισορρόπηση επαγγελματικών και οικογενειακών ευθυνών.

Το μεγάλο διακύβευμα, τόνισε, για το οποίο συμφωνούν σχεδόν όλοι οι φορείς είναι πώς αναπτύσσονται στοχευμένες πολιτικές και σε ποιο πλαίσιο που να καταπολεμούν τις πιο πάνω αιτίες, ώστε να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα.

Μέσα από τον τριμερή διάλογο, σύμφωνα με τη Μ. Κούκου, μπορούν να εξευρεθούν λύσεις γιατί υπάρχει γνώση στις αιτίες που προκαλούν το πρόβλημα.

Ωστόσο, όπως είπε, δεν διαπιστώνεται να υπάρχει συνέργεια για να χτυπηθούν, γεγονός που επιβεβαιώθηκε με την οικονομική κρίση η οποία έχει απορρυθμίσει σε μεγάλο βαθμό τις εργασιακές σχέσεις και τις συλλογικές συμβάσεις.

Το γεγονός ότι έχει μειωθεί το χάσμα τα τελευταία χρόνια, πρόσθεσε, οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην αύξηση του κατώτατου μισθού. Ομως, υπογράμμισε, αιτία της μείωσης του χάσματος είναι γιατί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με την οικονομική κρίση έχουν κτυπηθεί κλάδοι που απασχολούνται οι άνδρες (οικοδομική βιομηχανία) με αποτέλεσμα να μειωθούν οι μισθοί των ανδρών. Ως εκ τούτου, αυτή η μείωση του χάσματος δεν είναι ποιοτική, γιατί δεν ανήλθαν προς τα πάνω οι μισθοί των γυναικών, αλλά μειώθηκαν των ανδρών.

Η ΠΕΟ, τόνισε, δεν απαιτεί να μειωθεί το χάσμα με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά να βελτιωθεί η αντιμισθία των γυναικών!

Παράλληλα, όπως είπε η κα Κούκου, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ενημερώνονται για τη νομοθεσία, ενώ έθεσε ως προμετωπίδα τη σημαντικότητα των συλλογικών συμβάσεων. Οπως υπογράμμισε, η συνομολόγησή τους καθορίζει τόσο τις κλίμακες μισθοδοσίας όσο και τις αυξήσεις, γεγονός που περιορίζει σε μεγάλο βαθμό ή και εκμηδενίζει τις διακρίσεις.

Το ερώτημα, σύμφωνα με την κα Κούκου, είναι πόσοι εργαζόμενοι επωφελούνται από τις συλλογικές συμβάσεις και πόσοι εργοδοτούνται πλέον με προσωπικά συμβόλαια καθότι οι εργοδότες προωθούν αυτή τη μέθοδο προκειμένου να καθορίζουν το μισθό σε χαμηλά επίπεδα.

Οταν δεν υπάρχει οργάνωση, υπέδειξε, οι εργαζόμενοι άγονται και φέρονται ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες και εξαρτώνται από τις ορέξεις κάποιων κακών εργοδοτών.

Παράλληλα, επεσήμανε, μπορεί να υπάρχει ένα υγιές σύστημα εργασιακών σχέσεων αλλά η πολιτική που ακολουθεί μια κυβέρνηση δίδει και το στίγμα κατά πόσο στηρίζει την αδύνατη πλευρά. Και στην περίπτωση της κυβέρνησης, κατέληξε, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

ΣΕΚ: Περισσότερη ισότητα μέσω των συλλογικών συμβάσεων

Από την πλευρά της η Γραμματέας της Οργάνωσης Γυναικών της ΣΕΚ, Δέσποινα Ησαΐα, ανέφερε ότι υπάρχει το υπόβαθρο που προστατεύει την ισομισθία και αυτό είναι η νομοθεσία.

Ως εκ τούτου, τόνισε, οι οργανωμένοι φορείς, όπως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αλλά ειδικότερα το κράτος, θα πρέπει να δώσουν έμφαση στην εφαρμογή της.

Ο καλύτερος μηχανισμός, όμως σημείωσε, είναι ο ίδιος ο εργαζόμενος ο οποίος πρέπει να κινητοποιείται και να ενημερώνεται. Μπορεί συνέχισε να μάθει κατά πόσον υπάρχει ανισότητα στην αμοιβή του, γιατί μόνο έτσι θα αρχίσουν οι θεσμοί να ελέγχουν.

Η ανισότητα στην αμοιβή, σύμφωνα με την κα Ισαΐα, προέρχεται καθαρά από το διαχωρισμό των επαγγελμάτων που είναι έντονος στην Κύπρο. Εξηγώντας το φαινόμενο ανέφερε πως έχει να κάνει περισσότερο με τα στερεότυπα που υπάρχουν από παλιά. Οτι δηλαδή υπάρχουν ανδρικές δουλειές και γυναικείες.

Ενα από τα συμπεράσματα μελέτης του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων το 2007 κατέληγε στο συμπέρασμα ότι στον ημικρατικό τομέα υπάρχει 30% χάσμα αμοιβών. Οσο και αν ακούγεται παράξενο, είπε, καταδεικνύει ότι οι πιο αξιόλογες θέσεις που αμείβονται περισσότερο καταλαμβάνονται από άντρες, όπως και κάποια τεχνικά επαγγέλματα.

Ως εκ τούτου, όταν υπάρχει αυτό το χάσμα στον ημικρατικό τομέα εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα τι γίνεται στον ιδιωτικό.

Η ισότητα στην αμοιβή δεν είναι μόνο για όμοια εργασία, αλλά και για ίσης αξίας εργασία.

Σύμφωνα με την κα Ησαΐα υπήρξε μεγάλη βελτίωση στην άρση των διακρίσεων στις συλλογικές συμβάσεις, αλλά επεσήμανε υπάρχουν χιλιάδες εργαζόμενοι οι οποίοι δυστυχώς δεν είναι ενταγμένοι σε συντεχνίες με αποτέλεσμα τα προβλήματα της ίσης αμοιβής, μητρότητας και άλλα σημαντικά ζητήματα να είναι πολλαπλάσια από ό,τι είναι διασφαλισμένα στις συλλογικές συμβάσεις.

Και αυτό, κατέληξε, εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος με μια μικρή διερεύνηση.

ΟΕΒ: Μειώθηκε η ψαλίδα με δράση και διαφώτιση 

Από την πλευρά της η αναπληρώτρια διευθύντρια εργασιακών σχέσεων στην ΟΕΒ, Λένα Παναγιώτου, παραδέχθηκε ότι υπάρχει και στην Κύπρο χάσμα στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών για εργασία ίσης αξίας, ωστόσο όπως σημείωσε αυτή η ψαλίδα τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί.

Εξηγώντας τη διαφορά στους μισθούς ανέφερε ότι οι γυναίκες μπήκαν στην αγορά εργασίας πολύ αργότερα από τους άνδρες, ενώ ένας μεγάλος αριθμός γυναικών συγκεντρώνεται στα οκτώ επαγγέλματα που εντάσσονται στον κατώτατο μισθό. Επεσήμανε ακόμη ότι οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που είναι πιο οργανωμένες εφαρμόζουν πολύ πιο εύκολα τις συγκεκριμένες πολιτικές, σε αντίθεση με τις μικρές που είναι διστακτικές.

Οσον αφορά την προώθηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις, σύμφωνα με την κα Παναγιώτου, κι εδώ έχει βελτιωθεί η κατάσταση, σημειώνοντας πως ένας από τους λόγους είναι γιατί ο γυναικείος πληθυσμός έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

Αναφερόμενη στις δράσεις τις οποίες προωθεί η ΟΕΒ για ίση αμοιβή ανέφερε πως όταν υπάρχει τροποποίηση στη νομοθεσία, η Οργάνωση ενημερώνει άμεσα όλα τα μέλη της. Παράλληλα, συμπλήρωσε, τα θέματα ισότητας και ισομισθίας εντάχθηκαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα για τα μέλη, τα οποία διεξάγονται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο και στα οποία ενημερώνονται για τις εξελίξεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πρόγραμμα της ΕΕ «Σύγχρονες επιχειρήσεις και ίσες εργασιακές σχέσεις» οι επιχειρήσεις πιστοποιούνται στη βάση καλών πρακτικών πέραν των νομοθετικών που είναι στοχευμένο για τις ΜΜΕ. Ηδη, όπως είπε, έχουν πιστοποιηθεί 30 επιχειρήσεις για καλές πρακτικές με στόχο να πιστοποιηθούν ακόμη 65. Επίσης, στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εργασίας για την ίση αμοιβή, έχουν πιστοποιηθεί 35 επιχειρήσεις. Ο δρόμος, κατέληξε, είναι μακρύς όμως με σωστή ενημέρωση βελτιώνεται η κατάσταση.