Ιστορικές Διαδρομές: «Η δίκη του προλετάριου ποιητού Τεύκρου Ανθία»
Επιμέλεια: Μιχάλης Μιχαήλ
Δημοσιεύουμε σήμερα το 6ο μέρος της δίκης του Τεύκρου Ανθία που έγινε το 1933, όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Πάφος» στις 31 Μαρτίου και 7 Απριλίου 1933.
Στα προηγούμενα σημειώματα παρουσιάσαμε το κατηγορητήριο και τις καταθέσεις των μαρτύρων, τις οποίες συνεχίσουμε και σήμερα.
Συνεχίζουμε λοιπόν με την κατάθεση του Αντώνιου Ζουρίδη, του Σέργιου Αντωνιάδη, του Μουλλά Πεσήμ Μουλλά Μεχμέτ, του Χ.Χ. και του αστυνόμου Μ. Καρεκλά.
Αντώνιος Ζουρίδης: Ήμουν προηγουμένως μέλος του Κυπριακού Κομμουνιστικού Κόμματος και γνωρίζω τον κατηγορούμενο, εζούσαμε μαζί επί ένα – ενάμιση μήνα. Εγενόμην δεκτός εις το Κομμουνιστικόν Κόμμα κατά τον Μάρτιον του 1931. Είχα βιβλιάριον το οποίο έσχισα μετά τας ταραχάς.
Ωμοίαζε με το εν τω Δικαστηρίω, αλλ’ έφερε σφραγίδα. Επλήρωνα ως συνδρομήν 3 γρόσια την εβδομάδα. Έκαμνα προπαγάνδα υπέρ του κομμουνισμού μεταξύ των μαθητών επί τη βάσει μαθημάτων τα οποία μου έδιδαν οι τμηματάρχαι του κομμουνισμού: Οδυσσεύς Νεοκλέους, Χαρίλαος Κτίστης, Ανδρέας Ρόπας, Ξυναρής και ενίοτε ο Σκελέας.
Οι σύντροφοι μάς εξήγησαν τα μέτρα διά των οποίων θα επεβάλλετο ο κομμουνισμός. Θα επεβάλλετο διά της πυγμής μας και ουχί διά της δικαιοσύνης.
Θα ερρίπταμεν το καθεστώς και ιδρύαμεν Σοβιετικήν Δημοκρατίαν ως εν Ρωσία. Με τον ίδιον τρόπον που εργάζετο το Κομμουνιστικό Κόμμα της Αγγλίας θα εγίνετο προπαγάνδα εις τον στρατόν, ούτως ώστε να στραφή εναντίον της Κυβερνήσεως. Το Κομμουνιστικόν Κόμμα ειργάζετο κατά παρόμοιον τρόπον και εις Αποικίας, ούτως ώστε δεν θα ήτο δυνατή η μεταφορά στρατού εκ των Αποικιών.
Το σύνθημα της γενικής εξεγέρσεως θα εδίδετο έξωθεν. Το Κ.Κ.Κ. δεν ηδύνατο να έχη πρωτοβουλίαν εις το ζήτημα τούτο.
Οι σύντροφοι Βατηλιώτης και Ανθίας μάς είπαν ότι η Κυβέρνησις θα επιβάλη πρόστιμον εναντίον των κομμουνιστών προς εξάντλησιν του ταμείου της εργατικής βοηθείας. Μας συνεβούλευαν να προτιμώμεν να φυλακισθώμεν αντί να πληρώνωμεν πρόστιμον. Κατόπιν προσήχθημεν εγώ και ο κατηγορούμενος εις το Δικαστήριον, διότι εκτυπήσαμεν τους εθνικιστάς, οι οποίοι επετέθησαν κατά της λέσχης μας κατά την 6/6/931.
Εις εμέ επεβλήθη πρόστιμον 3 ή 2 ημερών φυλάκισης και συγχρόνως εδεσμεύθημεν δι’ εγγυήσεως όπως επί εξάμηνον τηρήσωμεν καλήν διαγωγήν.
Εγώ συμφώνως προς τας οδηγίας που είχα επήγα φυλακήν. Ενώ διά τον κατηγορούμενον και τους άλλους ηγέτας κομμουνιστάς που επεβλήθη πρόστιμον επληρώθη τούτον εκ του ταμείου της εργατικής βοηθείας και δεν εφυλακίσθησαν. Το γεγονός τούτο με εστενοχώρησε. Εσκέφθην ότι αφού εις διάστημα ενός μηνός δεν ετήρησαν τον λόγον των, τι θα εγένετο μετά παρέλευσιν ετών. Ο κατηγορούμενος ήτο κατά πολύ ανώτερος εμού. Νομίζω ότι ήτο μέλος της Κεντρικής Επιτροπείας του κόμματος. Ήμουν μέλος της εργατικής βοηθείας, νομίζω ότι είχα αριθμόν 227.
Αύτη αποτελεί ένα σώμα μετά του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Γνωρίζω τον Μουσταφά Χουλούση. Διετέλεσε κομμουνιστής επί 1 – 1 ½ μήνα.
Εγώ πριν γίνω επίσημος κομμουνιστής, ήμουν μέλος της Εργατικής Λέσχης Λεμεσού.
Χ.Χ. Υπό του κ. Σέργη Αντωνιάδου.
Η Επιτροπεία της εργατικής Λέσχης αποτελείτο από κομμουνιστάς. Η Λέσχη ήτο ανεγνωρισμένη υπό της Κυβερνήσεως και ωνομάζετο «Εργατική Λέσχη Λευκωσίας». Το βιβλίον μου εδόθη κατά Σεπτέμβριον 1931, και πριν γίνω κομμουνιστής το 1931 ενήργουν προπαγάνδαν εις την Λεμεσόν.
Και εάν ελαμβάναμεν ενίσχυσιν έξωθεν, ημείς θα εξακολουθούσαμεν το κομμουνιστικόν μας έργον.
Σέργιος Αντωνιάδης: Γνωρίζεις τον Δον Κιχώτη;
Μάρτυς: Δεν τον γνωρίζω διότι είμαι αγράμματος.
Σερ. Αντ.: Να σου πω εγώ;
Ο Δον Κιχώτης ήταν ένας μονομανής που επολεμούσε με ανεμόμυλους. Θα εκάμνετε και σεις εις την Κύπρον τον Δον Κιχώτην;
Μάρτυς: Αυτά τα παραμύθια δεν τα ήκουσα ποτέ μου. Λέγω ότι ημείς θα επεβάλλαμεν τας θελήσεις μας, διότι ημείς οι πτωχοί είμεθα πολλοί και οι πλούσιοι ολίγοι. Ο κομμουνισμός ήρχισε το 1920. Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμόν των κομμουνιστών. Εάν υπάρχουν 10 χιλιάδες κομμουνισταί, υπάρχουν και άλλες 10 χιλιάδες που δεν συμπαθούν τον κομμουνισμόν.
Σέργιος Αντωνιάδης: Θέλετε να μου πείτε ότι αν δεν εγίνετο κομμουνισμός εις την Γαλλίαν, Αγγλίαν και Γερμανίαν, θα μπορούσατε εσείς οι ζοπποκυπριώτες να κάμετε επανάστασιν;
Μάρτυς: Μάλιστα.
Σ. Αντωνιάδης: Ηγοράσατε τανκς πολυβόλα, τηλεβόλα;
Μάρτυς: Εγώ είμαι απλούν μέλος του Κόμματος και δεν ξεύρω.
Σ. Αντωνιάδης: Δεν είναι αλήθεια ότι αν μας έστελλεν η Αγγλία ένα αεροπλάνον θα εκρυβόμαστε όλοι μέσα εις το σπίτι μας;
Μάρτυς: Με το σύνθημα και τον σπόρον που ερρίπταμεν επροπαγναδίζαμεν όχι μόνον μαθητάς, αλλά και στρατιώτας, ναυτικούς και αεροπόρους. Με τον τρόπον αυτόν θα παρέλυε η κυβερνητική δράσις. Το σύνθημα της εξεγέρσεως θα εδίδετο από την Αγγλίαν.
Σ. Αντωνιάδης: Εσύ έχεις δύο σάκους, δέχεσαι να δώσης και εις εμέ τον ένα; Είναι τούτο κομμουνιστικόν;
Πρόεδρος: Πρέπει να έχητε υπ’ όψιν, κ. Αντωνιάδη, ότι πρόκειται περί κομμουνιστού τρίτης τάξεως.
Μάρτυς: Αυτό το λέγει και ο Χριστός.
Πρόεδρος: Να είσθε βέβαιος, κ. Σέργη, ότι δεν θα σας έδιδεν ο μάρτυς το σακκάκι του.
Μάρτυς: Η αστυνομία ήρχετο εις την λέσχην, διότι ημείς οι κομμουνισταί εκάμναμεν συχνά επεισόδια. Εγνώριζα ότι αι συνεδριάσεις της λέσχης ήσαν παράνομοι, αλλά ουδείς κυβερνητικός υπάλληλος ήλθε να μας πει ότι η λέσχη ήτο παράνομος. Κατά των κομμουνιστών έχω και 2ο παράπονον. Όταν εκτυπούμεθα από τους εθνικιστάς, είτε με τομάτες είτε με απεργίας, ήλθα εις το σημείο να δυστυχήσω. Εζήτησα από την εργατική βοήθεια χρηματικόν βοήθημα, αλλά μου ηρνήθη, ενώ εγώ καλά επλήρωνα. Έχω και 3ον παράπονον. Όταν μας έκαμαν επίθεσιν εναντίον της Εργατικής Λέσχης, η επιτροπεία μας παρακάλεσε να πλαγιάζωμεν μέσα και μετεφέρθην εις την λέσχην. Όταν αύτη μετεφέρθη εις την Αγίαν Σοφιά, αν και το νέον οίκημα είχε πολλά δωμάτια, εν τούτοις δεν μου εδόθη δωμάτιον να κατοικώ. Τα ονόματα της Επιτροπείας δεν τα γνωρίζω ούτε τα είδα πουθενά γραμμένα. Από τας κινήσεις των εξάγω ποιοι ήσαν οι επίτροποι. Εις την Εργατικήν Λέσχην υπήρχαν και πρόσωπα που δεν ήσαν κομμουνισταί.
Επανεξέτασις: Εκτός της εργατικής λέσχης δεν υπήρχε άλλο εργατικόν κέντρον εις Λευκωσίαν.
Μουλλά Πεσήμ Μουλλά Μεχμέτ, μουχτάρης των Κάτω Αρόδων: Η κυβέρνησις ενετόπισεν τον κατηγορούμενον εις το χωριόν μου. Προτού να έλθη ο κατηγορούμενος, τούτο ήτο ήσυχον και ουδέν ήκουσα περί κομμουνισμού. Όταν ήλθεν ο κατηγορούμενος εις το χωρίον μου, εδημιουργήθησαν κόμματα και ταραχαί. Ωρισμένοι άνθρωποι έτρωγαν, έπιναν και διεσκέδαζαν μέρα και νύχτα. Ο κατηγορούμενος ίδρυσεν και νυχτερινόν σχολείον, εις το οποίον εφοίτουν 5 – 7 πρόσωπα. Ο κατηγορούμενος εις το καφενείον ωμίλει συχνά περί κομμουνισμού και υπεστήριζε ότι πρέπει όλοι μας να γίνουμε ένα. Εζήτη να καταργηθούν οι φόροι των προβάτων, να υψωθούν τα ημερομίσθια των εργατών και να χαρισθούν τα δάση.
Ο κατηγορούμενος εδημιούργησε φασαρίες μεταξύ των εργατών οίτινες ειργάζοντο εις τους δρόμους. Ο επιστάτης εχρειάζετο μόνον 90 εργάτας και ο κατηγορούμενος είπεν ότι πρέπει να εργασθούν όλοι. Κατόπιν έκαμε αναφοράν προς την κυβέρνησιν προς επιτυχία του ανωτέρου σκοπού του.
Εγώ και οι αζάδες εκάμαμεν αναφοράν προς τον Διοικητήν όπως απομακρύνουν εκ του χωρίου μας τον κατηγορούμενον. Μετά την απομάκρυνσίν του δεν έχομεν πλέον ενοχλήσεις εις το χωρίον.
Χ.Χ. Είμαι Μουχτάρης του χωρίου από 20 ετών. Εις το χωρίον μας υπήρχον προηγουμένως κόμματα διαφορετικά εκείνων τα οποία εδημιούργησεν ο κατηγορούμενος. Αι παλαιαί μας διαφοραί ήσαν προς όφελος του χωρίου και όχι προς ζημίαν του όπως τώρα. Δεν είναι προς το συμφέρον του χωρίου η κατάργησις της προβατοδεκατίας, η παραχώρησις των δασών και η αύξησις των ημερομισθίων.
Ο επιστάτης επήρε από το χωρίον μου μόνον 20 εργάτας, ενώ υπήρχον πολλοί άνεργοι. Εις το σχολείον ο κατηγορούμενος εδίδασκεν αριθμητικήν, γραφήν και ανάγνωσιν. Δεν ξεύρω εάν οι χωρικοί έκαμαν αίτησιν όπως εργασθούν στους δρόμους. Μίαν κοινήν αίτησιν όλων των χωρίων την υπέγραψα και εσφράγισα εγώ, αλλ’ αυτό δεν έχει να κάμη τίποτε με τον κομμουνισμόν.
Ο κατηγορούμενος έφυγε από το δωμάτιον το οποίον του είχα ενοικιασμένον, αλλά δεν δυσαρεστήθην διά τούτο.
Τας αιτήσεις τας έκαμε ο κατηγορούμενος διά να μας φέρη εις δύσκολον θέσιν με την κυβέρνησιν και όχι να ανακουφίση το χωρίον μας.
Aκολουθήστε μας στο Google News
