Ιστορικές Διαδρομές: Η γέννηση του Ιησού και οι «προφητείες» της Παλαιάς Διαθήκης

    Επιμέλεια: Μιχάλης Μιχαήλ

    Οι αναφορές σε προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρονται στον Χριστό είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό των ευαγγελίων. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη γέννηση και τις πρώτες μέρες ζωής του Ιησού, αναφέρεται κυρίως ο ευαγγελιστής Ματθαίος. Όταν όμως «ψάξει» κάποιος το θέμα, τότε διαπιστώνει πως οι προφητείες που καταγράφονται στην Καινή Διαθήκη δεν είναι καν προφητείες, αλλά αναφορές γεγονότων και το δεύτερο και κυριότερο, δεν συνδέονται με τον Ιησού, όπως θα διαπιστώσουμε με όσα ακολουθούν.

    Εμμανουήλ ή Ιησούς;

    Σχεδόν από την αρχή ο Ματθαίος επιχειρεί να συνδέσει τη γέννηση του Ιησού με συγκεκριμένη προφητεία. Εκείνη που λέει ότι η Μαρία θα γεννήσει γιο και θα τον ονομάσει Εμμανουήλ. Έτσι έχουμε το εξής παράδοξο: στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στο ότι ο Ιωσήφ ανακάλυψε ότι η Μαρία ήταν έγκυος και νόμισε ότι η Μαρία τον απάτησε. Τότε εμφανίστηκε στον ύπνο του ένας άγγελος που του είπε ότι η Μαρία έμεινε έγκυος με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και ότι η μνηστή του «θα γεννήσει γιο, και θα καλέσεις το όνομά του ΙΗΣΟΥ, γιατί αυτός θα σώσει το λαό του από τις αμαρτίες τους».1 Κι ενώ γράφει αυτά, ο Ματθαίος επικαλούμενος προφητεία γράφει: «Και όλ’ αυτά έχουν γίνει για να εκπληρωθεί αυτό που ειπώθηκε από τον Κύριο μέσω του προφήτη, όταν έλεγε: Ιδού, η Παρθένος θα έχει παιδί στην κοιλιά και θα γεννήσει γιο και θα καλέσουν το όνομά του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, που όταν ερμηνεύεται σημαίνει: Ο Θεός είναι μαζί μας».2 Τελικά όταν γεννήθηκε το παιδί το ονόμασαν ΙΗΣΟΥ, που σημαίνει Σωτήρας! Ψάχνοντας στην Π.Δ. βρίσκουμε ότι η αναφορά που κάνει ο Ματθαίος παραπέμπει σε μία αναφορά του Ησαΐα, η οποία όμως δεν έχει σχέση με τον Ιησού, αλλά με τον βασιλιά Άχαζ3 , τον οποίο ο ίδιος ο Ησαΐας συμβουλεύει να μη φοβάται τους βασιλείς της Συρίας και του Ισραήλ, οι οποίοι έκαμναν επιδρομές στην Ιουδαία και ο προφήτης τον καθησύχαζε πως σύντομα, πριν το παιδί που θα γεννηθεί από γυναίκα και πριν αυτό μάθει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό, οι δυο επιδρομείς θα φύγουν. Λέει ο Ησαΐας στον Άχαζ: «Γι’ αυτό ο ίδιος ο Κύριος θα σας δώσει σημάδι. Να η Παρθένος, θα συλλάβει και θα γεννήσει έναν γιο, και το όνομά του θα αποκληθεί Εμμανουήλ. Και θα φάει βούτυρο και μέλι… μέχρις ότου μάθει να απορρίπτει το κακό και να διαλέγει το αγαθό, η γη που αποστρέφεσαι θα εγκαταλειφθεί από τους βασιλιάδες της».4 Βλέπουμε λοιπόν ότι η αναφορά δεν έχει σχέση με τον Ιησού.

    Και επιβεβαιώνεται αυτό όταν πιο κάτω η αναφορά του Ησαΐα εκπληρώνεται: «Και ήρθα στην ΠΡΟΦΗΤΙΣΣΑ, ΠΟΥ ΣΥΝΕΛΑΒΕ ΚΑΙ ΓΕΝΝΗΣΕ ΕΝΑ ΓΙΟ. Και ο Κύριος μου είπε: Να αποκαλέσεις το όνομα του Μαχέρ – σαλάλ – χας – βαζ, επειδή, πριν το παιδί μάθει να προφέρει: πατέρα μου και μητέρα μου, τα πλούτη της Δαμασκού και τα λάφειρα της Σαμάρειας θα διαρπαχθούν μπροστά στο βασιλιά της Ασσυρίας».5 Πού ξέρουμε ότι πραγματικά οι δύο αυτοί βασιλείς επέδραμαν στην Ιουδαία και ότι πραγματικά αυτή η υπόθεση αφορά τον Άχαζ; Μας πληροφορεί γι’ αυτό ολόκληρο το 16ο κεφάλαιο της Β΄ Βασιλέων στην Παλαιά Διαθήκη. Άρα λοιπόν η προφητεία του Ησαΐα, έστω και αντιφατικά όσον αφορά το όνομα του… ταλαίπωρου παιδιού και το τι θα μάθει να ξεχωρίζει και το τι θα μπορεί να προφέρει η «προφητεία», εκπληρώθηκε! Διαβάζοντας λοιπόν ολόκληρη την αναφορά (κι όχι το απόσπασμα που παραθέτει ο Ματθαίος) βλέπουμε ότι η μητέρα του παιδιού ήταν προφήτισσα. Η Μαρία όμως δεν ήταν! Πέραν τούτου, όπως αναφέραμε, η «προφητεία» στο κείμενο του Ησαΐα εκπληρώθηκε με τη γέννηση του Μαχέρ – σαλάλ – χας – βαζ και όχι του Ιησού.

    Η «προφητεία» για την προσκύνηση των μάγων

    Ο Ματθαίος συνδέει με προφητεία και την εμφάνιση και προσκύνηση των μάγων.6 Περιγράφει ο ευαγγελιστής τη γνωστή ιστορία, αλλά χωρίς να αναφέρει τον αριθμό των επισκεπτών. Και συνεχίζει γράφοντας ότι για την επίσκεψή τους έμαθε ο βασιλιάς Ηρώδης, διότι άκουσε ότι αυτοί έψαχναν το νέο βασιλιά που γεννήθηκε. Ταραγμένος ο Ηρώδης κάλεσε τους αρχιερείς και τους γραμματείς και τους ρώτησε πού θα γεννηθεί ο Χριστός. «Αυτοί του είπαν: “Στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Γιατί έτσι είναι γραμμένο μέσω του προφήτη: Κι εσύ Βηθλεέμ, γη του Ιούδα, καθόλου ελάχιστη δεν είσαι μεταξύ των ηγεμονικών πόλεων του Ιούδα. Γιατί από σένα θα εξέλθει ηγέτης που θα ποιμάνει τον λαό μου, τον Ισραήλ”».7 Προστρέχουμε και πάλι στην Π.Δ. και βρίσκουμε ότι αυτή η αναφορά βρίσκεται στο βιβλίο του Μιχαία.8 Το κείμενο του Μιχαία είναι λίγο μεγάλο (και ο χώρος δεν μας παίρνει να το δημοσιεύσουμε ολόκληρο), γι’ αυτό δεν θα το παραθέσουμε ολόκληρο. Θα σημειώσουμε μόνο ότι στην αρχή περιλαμβάνει αυτά που καταγράφει στο κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο, αλλά έχει και συνέχεια. Λέει ότι «όταν ο Ασσύριος θα έρθει στη γη μας κι όταν πατήσει τα παλάτια μας, τότε θα σηκώσουμε εναντίον του εφτά βοσκούς και οχτώ άρχοντες ανθρώπων, και θα βοσκήσουν τη γη της Ασσυρίας με ρομφαία, τη γη του Νεβρώδ στις εισόδους του, και θα μας ελευθερώσει από τον Ασσύριο, όταν έρθει στη γη μας, κι όταν πατήσει στα όριά μας». Είναι φανερό και πάλι πως δεν αναφέρεται στον Ιησού.

    Διότι: Α) Μιλά για έναν άνδρα που θα ηγηθεί του λαού του Ισραήλ. Ο Χριστός ούτε για μια στιγμή δεν ηγήθηκε του Ισραήλ. Αντίθετα, πολεμήθηκε και στο τέλος εκτελέστηκε από τους ίδιους τους Ισραηλίτες!
    Β) Αυτός ο ηγέτης θα ελευθερώσει τον Ισραήλ από τους Ασσυρίους. Την εποχή του Χριστού η χώρα των Εβραίων δεν ήταν κατακτημένη από τους Ασσύριους, αλλά, όπως πολύ καλά ξέρουμε, από τους Ρωμαίους.

    Η σφαγή των νηπίων και η φυγή στην Αίγυπτο

    Το άλλο σημείο που αφορά «προφητεία» είναι η περίπτωση με τη γνωστή ιστορία για τη σφαγή των νηπίων και τη φυγή της οικογένειας στην Αίγυπτο. Όταν έφυγαν οι μάγοι, ο Ιωσήφ είδε και πάλι ένα όνειρο με έναν άγγελο να του λέει ότι πρέπει να φύγει για την Αίγυπτο διότι κινδύνευε το παιδί. Κι αυτό έγινε, η οικογένεια έφυγε για την Αίγυπτο και στο μεταξύ έγινε η σφαγή των νηπίων. Ο Ματθαίος γράφει ότι έμειναν στην Αίγυπτο μέχρι το θάνατο του Ηρώδη κι ότι αυτό έγινε για να εκπληρωθεί η προφητεία, η οποία δεν μας λέει ποια είναι. Πρόκειται όμως για ένα κείμενο του Ωσηέ.9 Όμως ούτε αυτή η περίπτωση αναφέρεται στον Ιησού, αλλά αναφέρεται στον Εφραίμ. Γράφει ανάμεσα σ’ άλλα: «Όταν ο Ισραήλ ήταν νήπιο, τότε εγώ τον αγάπησα, και από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου (…) Εγώ δίδαξα ακόμα τον Εφραίμ να περπατάει, πιάνοντάς τον από τους βραχίονες· αλλά δεν γνώριζαν ότι τους γιάτρευα (…) Δεν θα επιστρέψει στη γη της Αιγύπτου, αλλά ο Ασσύριος θα είναι βασιλιάς του, επειδή δεν θέλησαν να επιστραφούν…» Για τη σφαγή των νηπίων ο Ματθαίος γράφει ότι αυτή έγινε για να εκπληρωθεί η προφητεία του Ιερεμία10 που λέει «Φωνή στη Ραμά ακούστηκε, κλάμα και οδυρμός πολύς. Η Ραχήλ είναι που κλαίει τα τέκνα της και δεν ήθελε να παρηγορηθεί, γιατί δεν υπάρχουν».11 Πέραν του ότι και πάλι η αναφορά δεν αφορά τον Ιησού, σημειώνουμε πως στην προκειμένη περίπτωση δεν έκλαψαν στη Ραμά (όπου σύμφωνα με την παράδοση βρίσκεται ο τάφος της Ραχήλ) αλλά στη Βηθλεέμ. Το τελευταίο σημείο που θα σημειώσουμε (χωρίς να εξαντλούμε το θέμα) είναι το άλλο όνειρο του Ιωσήφ, που ο Άγγελος τού είπε να επιστρέψουν πίσω, αλλά να μην πάνε στη Γαλιλαία αλλά στη Ναζαρέτ, για να εκπληρωθεί άλλη προφητεία και να ονομαστεί ο Χριστός «Ναζωραίος». Πρόκειται για αναφορά στο βιβλίο των Κριτών12, η οποία αναφέρεται στον Μανωέ από τη Σαραά, του οποίου η γυναίκα ήταν στείρα. Εμφανίστηκε σε αυτόν ένας άγγελος που του είπε ότι η γυναίκα του θα γεννήσει ένα γιο «και ξυράφι δεν θα ανέβει πάνω στο κεφάλι του, επειδή το παιδί θα είναι Ναζηραίος [και όχι Ναζωραίος] στο Θεό από την κοιλιά της μητέρας του και αυτός θα αρχίσει να ελευθερώνει τον Ισραήλ από το χέρι των Φιλισταίων». Και όντως, στο εδ. 24, η γυναίκα γεννά ένα γιο «και αποκάλεσε το όνομά του Σαμψών!» Άρα κι αυτή η «προφητεία» εκπληρώθηκε. Μόνο που αναφέρεται στον γνωστό Σαμψών ο οποίος έγινε Ναζηραίος, δηλ. αφιερώθηκε στο Θεό. Άλλωστε, επαναλαμβάνουμε, την περίοδο του Ιησού το Ισραήλ ήταν υπό ρωμαϊκή κατάκτηση κι όχι υπό την κατάκτηση των Φιλισταίων.

    1 Κατά Ματθαίο, 1: 21.
    2 Μτθ, 1:22, 23.
    3 Ο Άχαζ φέρεται ως γιος του Ιωθάμ. Ήταν βασιλιάς του
    λαού του Ιούδα (736-721 π.Χ.) και πατέρας του Εζεκία.
    4 Ησαΐας 7:10 – 17.
    5 Ησ. 8:3 – 5.
    6 Μτθ, 2:1-12.
    7 Μτθ, 2:5,6.
    8 Μιχαίας: 5:2-7.
    9 Ωσηέ, κεφ. 11.
    10 Ιερεμίας 31:15
    11 Μτθ. 2: 18. 12 Κριτές 13:2-5.

    Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

    Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy