Η πρώτη δημόσια σύγκρουση Μακαρίου – Γρίβα
Ο Γρίβας καταγγέλλει τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου
Του Μιχάλη Μιχαήλ
Μέρος 18ο
Μέρα με τη μέρα η κρίση από τις συμπεριφορές και τις φιλοδοξίες του Γρίβα εντεινόταν. Ο Γρίβας φαντασιωνόταν νέα ΕΟΚΑ στης Κύπρου τα βουνά, χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί ότι οι λύσεις που ο ίδιος πρότεινε ήταν όχι απλώς ανεφάρμοστες αλλά και καταστροφικές. Μη έχοντας όμως ούτε ίχνος πολιτικής κρίσης, όπως παραδέχονται πολλοί που τον γνώρισαν, εξήγγελλε νέους αγώνες και μάλιστα ότι ήταν έτοιμος να πέσει επί του πεδίου της μάχης.
Είναι δεν σημαντικό το ότι υπήρξε αντίδραση πανταχόθεν απέναντι στις δηλώσεις του Γρίβα. Κανείς από τους βασικούς παίκτες στο κυπριακό δεν έδειχνε να συμμερίζεται τις απόψεις τους.
Ανησυχία για τις προθέσεις Γρίβα
Στις 26 Ιουλίου 1959 η εφημερίδα «Μακεδονία» κυκλοφορούσε με τίτλο: «Αναμένονται εξελίξεις εις το κυπριακόν. Ο κ. Γ. Γρίβας επιστρέφει αύριον και θα εκδηλώση δημόσια την ζωηράν αντίθεσιν του προς την γραμμήν Μακαρίου».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, με την επιστροφή του στην Αθήνα από το Πόρτο Χέλι, ο Γρίβας δεν άλλαξε γνώμη μετά τις συναντήσεις του με αντιπροσωπείες από την Κύπρο.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθούσε να υπάρξει δημόσια διάσπαση του μετώπου στην Κύπρο.
Λίγες μέρες αργότερα ο Γρίβας κατηγορούσε την ελληνική κυβέρνηση και τον Μακάριο ότι επιζητούσαν να υποδουλώσουν και πάλι την Κύπρο[1].
Η καταγγελία των συμφωνιών από τον Γρίβα
Τελικά έγινε το αναμενόμενο με τον Γρίβα να προχωρεί στην καταγγελία των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου και να διαχωρίζει τη θέση του από αυτές, οριστικοποιώντας πλέον την αναίρεση της γραπτής δήλωσης του για κατάπαυση του αγώνα της ΕΟΚΑ, στην οποία, όπως καταγράψαμε σε προηγούμενα σημειώματα, τόνιζε ότι η μη συμμόρφωση με τις συμφωνίες θα σήμαινε νέα δεινά για την Κύπρο.
Και είχε δίκαιο, η από μέρους του αναίρεση της δέσμευσης και της προτροπής, προκάλεσε στη συνέχεια μεγάλα δεινά για την Κύπρο.
Στις 30 Ιουλίου 1959, οι εφημερίδες σε Κύπρο και Ελλάδα κυκλοφόρησαν με κύριο θέμα την καταγγελία των συμφωνιών από τον Γρίβα.
Σε δηλώσεις του που έγιναν την προηγούμενη μέρα, ο Γρίβας έλεγε ότι δεν πρόκειται να κατέλθει σε αντεγκλήσεις με τους υπεύθυνους των συμφωνιών, εννοώντας τους Καραμανλή, Ευ. Αβέρωφ και Μακάριο, τους οποίους κατηγορούσε ότι ήθελαν να συγκαλύψουν ευθύνες για την υπογραφή των συμφωνιών.
Προειδοποιούσε μάλιστα ότι θα αποκάλυπτε στο άμεσο μέλλον το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα.
Και πρόσθετε πως «Αυτήν την στιγμή επιθυμώ μόνον: 1) Να διαχωρίσω τας ευθύνας μου απέναντι της Ιστορίας και του Έθνους επί των συμφωνιών, αι οποίαι υπεγράφησαν χωρίς να ερωτηθώ και των οποίων έλαβον γνώσιν μόνον μετά την υπογραφήν των και εν αρχή μάλιστα τμηματικώς και με ανακριβείς προς εμέ ανακοινώσεις, ως προς ωρισμένα σημεία δυνάμενα να προκαλέσουν την αντίδρασίν μου. Παρά ταύτα τας συμφωνίας αυτάς οι εν Κύπρω εκπρόσωποι των υπογραψάντων ταύτας από Ελληνικής πλευράς μου εζήτουν επιμόνως και κατ’ επανάληψιν να αναγνωρίσω δι’ ανακοινώσεώς μου».
Ο Γρίβας συνέχιζε λέγοντας ότι διαχώριζε τις ευθύνες τους ως προς τον τρόπο ερμηνείας εφαρμογής των συμφωνιών, κάνοντας λόγο σε ασύγγνωστη υποχωρητικότητα απέναντι στις αγγλοτουρκικές αξιώσεις.
Στο 2ο σημείο ο Γρίβας είπε ότι ήθελε να πληροφορήσει τον ελληνικό λαό, με την γνωστή ειλικρίνεια του, όπως είπε, για τους κινδύνους που διατρέχει να εμπλακεί στα δίκτυα της συνωμοσίας, η οποία εξυφαίνεται γύρω του, για να τον καταστήσουν συνένοχο της επικύρωσης των συμφωνιών οι συνεργάτες των αγγλοτούρκων, επιρρίπτοντας στους ώμους του τις ίδιες με εκείνους ευθύνες.
Στο 3ο σημείο δήλωνε κατηγορηματικά ότι θα αγωνιστεί με όλες τους τις δυνάμεις για να ματαιώσει τις εθνικά επιζήμιες προσπάθειες για την υποδούλωση του κυπριακού λαού!
Ο Κ. Καραμανλής απαντά στον Γρίβα
Την επόμενη μέρα στον ελληνικό τύπο δημοσιεύθηκε η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης δια του ίδιου του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Ο Καραμανλής δήλωσε ότι «Από μηνός και πλέον ο Στρατηγός Γρίβας επιτίθεται κατά της Κυβερνήσεως, του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του πολιτικού κόσμου της χώρας. Ηγνόησα τας επιθέσεις του, διότι το να πολιτεύεται ή να μην πολιτεύεται ο κ. Γρίβας αφορά αυτόν και εν τελευταία αναλύσει τον Ελληνικόν λαόν. Αι χθεσιναί όμως δηλώσεις του, δια των οποίων επιδιώκεται η δυσχέρανσις της εφαρμογής των Συμφωνιών Ζυρίχης και του Λονδίνου δεν είναι δυνατόν να με αφήσουν αδιάφορον. Εάν ο κ. Γρίβας, πέντε ολοκλήρους μήνας μετά τα Συμφωνίας, διαχωρίζη τας επ’ αυτών ευθύνας του, η Κυβέρνησις μου και εγώ προσωπικώς αναλαμβάνομεν ταύτας πλήρως και καθ’ όλην αυτών την έκτασιν. Είμαι πεπεισμένος, ότι δια των Συμφωνιών του Λονδίνου εξυπηρετήθησαν τα συμφέροντα του Έθνους και ειδικώτερον της Κύπρου, εξασφαλισθέντος και ενός ευτυχούς τέρματος εις τον αγώνα αυτού τούτου του Στρατηγού Γρίβα».
Ο Καραμανλής πρόσθετε ότι «Ο τρόπος καθ’ ον ανακινεί το όλον θέμα ο κ. Γρίβας αποτελεί πράξιν, δια της οποίας τίθενται εν κινδύνω η ηρεμία και η ενότης του κυπριακού λαού και δη εις στιγμήν, κατά την οποίαν καλείται ούτως να αποδείξη ότι είναι ικανός να αξιοποιήσει την ανεξαρτησίαν, την οποίαν του εξασφαλίσαμεν».
Τόνιζε επίσης ότι η Ελληνική Κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να σεβαστεί τις συμφωνίες και να εξασφαλίσει, σε πείσμα των αντιδρώντων, την πιστή εφαρμογή της ανεξαρτησίας.
Ευ. Αβέρωφ: Ο Γρίβας είχε τον χρόνο να μελετήσει τις συμφωνίες
Ούτε ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελος Αβέρωφ άφησε αναπάντητες τις δηλώσεις Γρίβα. «Λυπούμαι, διότι ευρίσκομαι εις την ανάγκην να δηλώσω ότι αι ανακοινώσεις του Στρατηγού Γρίβα περιέχουν ανακριβείας. Ο κ. Γρίβας καταφέρεται κατά των Συμφωνιών του Λονδίνου και κατά του τρόπου, κατά τον οποίον αύται τίθενται εις εφαρμογήν. Αι συμφωνίαι υπεγράφησαν την 19ην Φεβρουαρίου και μετ’ ολίγας ημέρα, την 24ην του ιδίου μηνός, διεξήχθη λεπτομερής επ’ αυτών συζήτησις εις την Βουλήν, τα δε κείμενα των Συμφωνιών εδημοσιεύθησαν δια του τύπου. Ο κ. Γρίβας αφίχθη εν Αθήναις, βάσει των συμφωνιών, την 17ην Μαρτίου, είχε δηλαδή όλον τον χρόνον να μελετήσει αυτά ταύτα τα κείμενα και να αποφασίση εάν έπρεπε να παραμείνη εν Κύπρο δια να αγωνισθή εναντίον των συμφωνιών ή έστω να τας αποδοκιμάση, επέστρεψεν εν Ελλάδι. Δεν το έπραξεν. Αι δικαιολογίαι, επομένως, δια των οποίων πειράται να εξηγήση το όψιμον της αντιδράσεώς του, κατά των συμφωνιών, είναι απολύτως ασύστατοι. Ασύστατος επίσης είναι και ο ισχυρισμός του, ότι, πέραν των εν λόγω γραπτών συμφωνιών, υπάρχουν και προφορικαί δεσμεύσεις. Τοιαύται δεσμεύσεις δεν υπάρχουν και ανακριβώς ισχυρίζεται ο αντίθετον ο κ. Γρίβας. Ομιλεί, τέλος ο κ. Γρίβας και περί ασύγγνωστων υποχωρητικότητος κατά τα διεξαγομένας διαπραγματεύσεις, προς εφαρμογήν των συμφωνιών. Η αλήθεια είναι, ότι κατ’ αυτάς, ουδέν εγένετο δεκτόν, το οποίον, έστω και επ’ ελάχιστον, εξέρχεται του πλαισίου των συμφωνηθέντων εν Ζυρίχη και Λονδίνω. Ο Στρατηγός κακομεταχειρίζεται την αλήθεια, επί πάντων των προαναφερθέντων θεμάτων κατά τρόπον ενσπείροντα την διχόνοιαν μεταξύ των εν Κύπρω αδελφών μας…»
Μακάριος: Εγώ φέρω την ευθύνη για τις Συμφωνίες
Δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους έκανε και ο Μακάριος από τη Λευκωσία, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά όσα είχε αναφέρει ο Ευάγγελος Αβέρωφ. Τόνισε επίσης ότι «Ως επανειλημμένως εδήλωσα, φέρω από Ελληνικής Κυπριακής πλευράς πλήρη και ακεραίαν την ευθύνην δια τας συμφωνίας της Ζυρίχης και Λονδίνου. Ουδέποτε επεδίωξα να επωμισθούν άλλοι, έστω και μέρος της ευθύνης ταύτης».
Ερωτηθείς εάν ο Γρίβας ήταν πλήρως ενήμερος για τις συμφωνίες, ο Μακάριος είπε ότι δεν γνώριζε μέχρι ποιου σημείου είχε ενημερωθεί.
Ερωτηθείς επίσης αν οι δηλώσεις του Γρίβα θα ήταν επιζήμιες για την Κύπρο, ο Μακάριος απάντησε ότι αυτό θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση που θα έχουν ανάμεσα στον κυπριακό λαό οι δηλώσεις του Γρίβα.
Ερωτηθείς επίσης αν θα προσκληθεί ο Γρίβας στην Κύπρο μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, απάντησε ότι «Ο Γρίβας έχει περισσότερον παντός άλλου το δικαίωμα να έλθη και να παραμείνη εις Κύπρον».
Από τη στιγμή αυτή η κρίση κορυφώνεται με έντονες τις πληροφορίες ακόμα και για σύσταση ένοπλων ομάδων.
[1] Εφ. «Μακεδονία» 28 Ιουλίου 1959.
Aκολουθήστε μας στο Google News
