Ιστορικές Διαδρομές: Οι διώξεις κομμουνιστών στις ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Πολλοί, μέχρι και σήμερα χαρακτηρίζουν τις ΗΠΑ ως το πρότυπο της Δημοκρατίας και της ελευθερίας. Η άλλη όψη είναι ότι στις ΗΠΑ ακόμα και σήμερα παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα ρατσισμού και διακρίσεων σε διαφόρους τομείς. Είναι νωπές ακόμα οι δολοφονίες μαύρων πολιτών από την Αστυνομία για ασήμαντους λόγους που έγιναν πριν από λίγους μήνες. Αλλά ακόμη περισσότερο, ιδιαίτερα μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο ρατσισμός και ο αντικομμουνισμός «έγραψαν» ιστορία στη… χώρα της ελευθερίας.

Η μαύρη περίοδος του Μακάρθι

Η μαύρη περίοδος, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1950 έχει συνδεθεί με το όνομα του ρεπουμπλικάνου Γερουσιαστή Τζόζεφ Ρέιμοντ Μακάρθι1. Ήταν γερμανο-ιρλανδικής καταγωγής και στο θρήσκευμα φανατικός καθολικός ιησουΐτης 2. Η περίοδος της κυριαρχίας του έμεινε στην ιστορία ως «μακαρθισμός» και είχε ως κύριο χαρακτηριστικό το κυνηγητό των κομμουνιστών και την ανάπτυξη του χαφιεδισμού εναντίον κάθε κομμουνιστή και προοδευτικού στις ΗΠΑ. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε με την ύψωση της σοβιετικής σημαίας στο Ράιχστανγκ, ενώ μια σειρά χώρες της Ευρώπης έγιναν Λαϊκές Δημοκρατίες. Ειδικά μετά το 1949 όταν η Κίνα θα γίνει και αυτή Λαϊκή Δημοκρατία και θα περάσει στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, οι ιμπεριαλιστές και κυρίως οι Αμερικανοί θα νιώθουν ότι τους «τραβάνε το χαλί κάτω από τα πόδια τους». Η νίκη της Κινεζικής Επανάστασης και το γεγονός ότι το 1949 αποκτά και η Σ. Ένωση ατομική βόμβα θα προκαλέσει πραγματική υστερία ειδικά στις ΗΠΑ.

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ήδη σε λόγο του στις 5 Μαρτίου 1946 στο πανεπιστήμιο του Ουέστμινστερ στο Μιζούρι των ΗΠΑ, παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, θα μιλήσει για την ανάγκη της δημιουργίας «ενός αδελφικού συνασπισμού των αγγλόφωνων λαών για να αναχαιτισθεί η σοβιετική επιθετικότητα» 3. Όλη αυτή η κατάσταση μαζί με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, στις ΗΠΑ καλλιεργήθηκε η ψύχωση απέναντι στον «Κόκκινο Τρόμο». Στον μέσο Αμερικανό πολίτη δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι από στιγμή σε στιγμή οι Σοβιετικοί θα κτυπούσαν τη χώρα και έτσι αναπτύχθηκε ένα έντονο αντικομουνιστικό αίσθημα.

Η Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών

Αυτό το αίσθημα επηρέασε ολόκληρη την αμερικανική κοινωνία. Το 1936 συστάθηκε η «Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών», η οποία ερευνούσε τη «διάβρωση» της αμερικανικής πολιτιστικής παραγωγής και η οποία ξεκίνησε μια έντονη αντικομουνιστική εκστρατεία. Η δράση αυτής της Επιτροπής εντάθηκε από το 1947 και μετέπειτα. Στήθηκε ένα δίκτυο συλλογής πληροφοριών και στοχοποιήθηκαν άνθρωποι της Αριστεράς σε όλα τα στρώματα της αμερικανικής κοινωνίας, του Χόλιγουντ μη εξαιρουμένου. Παρά το ότι το Κομουνιστικό Κόμμα των ΗΠΑ δεν ήταν παράνομο, η Επιτροπή αυτή, μεταξύ άλλων συνέταξε ερωτηματολόγια τα οποία καλούνταν να απαντήσουν όσοι η Επιτροπή θεωρούσε ως ύποπτους για κομουνιστική δράση ή αντιλήψεις, παρά το ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν νόμιμο αφού το Κ.Κ. ΗΠΑ ήταν νόμιμο. Όσοι καλούνταν από την Επιτροπή έπρεπε να απαντήσουν μεταξύ άλλων και στα ερωτήματα: «Είστε ή υπήρξατε στο παρελθόν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος», «Γνωρίζετε κάποιον που είναι ή υπήρξε μέλος στο παρελθόν» και άλλα παρόμοια. Από τον Ιανουάριο του 1953 ο Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν θα επανασυστήσει την επιτροπή και πρόεδρός της θα γίνει ο Μακάρθι, ο οποίος θα πάρει για πρωτοπαλίκαρά του δύο 26χρονους, τον Ρόι Κον και τον Ντέιβιντ Σάιν. Ως μέλος της Επιτροπής θα ξεκινήσει την πολιτική του καριέρα ο μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον 4. Η κατάσταση, όπως εξελίχθηκε μέσα στα επόμενα χρόνια, ανέπτυξε το χαφιεδισμό. Συνεργάτες κατέδιδαν ο ένας τον άλλο, σύζυγοι τις γυναίκες τους και πολλά μεγάλα ονόματα της εποχής αποστασιοποιήθηκαν από στενούς φίλους για να μη στιγματιστούν ως εχθροί της αμερικανικής κυβέρνησης5 .

Αντικομμουνιστική δράση του Μακάρθι

Παρά τον έντονο αντικομμουνισμό του, ο Μακάρθι δεν είχε να επιδείξει κάτι σημαντικό στην πολιτική του σταδιοδρομία από το 1947 μέχρι το 1950. Εκμεταλλεύτηκε όμως την ανάπτυξη πυρηνικών πυραύλων από τη Σοβιετική Ένωση και τη νίκη των κομμουνιστών στην Κίνα για να αναπτύξει έντονη αντικομμουνιστική δράση. Τον Φεβρουάριο του 1950 κάνει δυναμική εμφάνιση εξαπολύοντας ένα δριμύτατο κατηγορώ εναντίον όλων εκείνων «που είχαν παραδώσει την Κίνα στον κομμουνισμό». Κυρίως κατηγορούσε στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ ότι πρόδιδαν συστηματικά τα συμφέροντα των ΗΠΑ, επισείοντας ως απόδειξη αυτών στατιστικές. Στις 9 Φεβρουαρίου 1950 σε ομιλία του σε ομάδα γυναικών του ρεπουμπλικανικού κόμματος στη Δ. Βιρτζίνια θα ισχυριστεί ότι έχει λίστα με 205 ονόματα του Υπ. Εξωτερικών που ανήκαν στο Κ.Κ. ΗΠΑ. Κατά τον ίδιο στο υπουργείο αυτό υπηρετούσαν 81 «κίνδυνοι της ασφάλειας της χώρας», συμπεριλαμβανομένων 57 «κομμουνιστών με φάκελο»! 6 Αν και οι κατηγορίες που εξαπέλυσε αποδείχθηκε ότι δεν ευσταθούσαν, εντούτοις ο Μακάρθι κατάφερε να επηρεάσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας μέσω του λαϊκισμού και της κινδυνολογίας που ανέπτυξε, κέρδιζε λαϊκή υποστήριξη για μια χρονική περίοδο περίπου πέντε χρόνων. Άλλο σημαντικό γεγονός χάρη στο οποίο η δράση που ξεκίνησε ο Μακάρθι άρχισε να παίρνει διαστάσεις ήταν ο Πόλεμος της Κορέας, που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1950. Ο Μακάρθι υποστήριζε ότι οι Αμερικανοί δεν χρειάζονταν να πάνε να θυσιαστούν αν οι Κινέζοι κομμουνιστές δεν είχαν πέσει προηγουμένως θύματα πολιτικής «δολιοφθοράς». Έτσι όλα τα παραπάνω δεν άργησαν να επισύρουν μια σειρά μέτρων ελέγχου και παρακολούθησης κυβερνητικών υπαλλήλων που ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Η κατάσταση που δημιουργήθηκε στη χώρα κατέστησε τις ακραίες παραβιάσεις των ανθρωπίνων και άλλων δικαιωμάτων ως αποδεκτά από την αμερικανική κοινωνία.

Τα πρώτα μέτρα εναντίον των κομμουνιστών

Τον Σεπτέμβριο του 1950 το Κογκρέσο ψήφισε το νόμο «ΜακΚάρραν» παρά το βέτο που πρόβαλε ο Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν. Με βάση αυτόν το νόμο, όσοι ήταν κομμουνιστές θα έπρεπε να προσέλθουν και να το δηλώσουν στον γενικό εισαγγελέα. Παράλληλα παρεχόταν το δικαίωμα –εξουσία– στους διευθυντές περίπου 11 κυβερνητικών υπηρεσιών της απόλυσης υπαλλήλων τους με συνοπτική διαδικασία. Από τον Απρίλιο του 1951 ο νόμος ΜακΚάρραν κάλυψε όλες τις πολιτείες της χώρας με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένας καταιγισμός κατηγοριών εκ μέρους του Μακάρθι προς κάθε κατεύθυνση και κυρίως προς το ΥΠ.ΕΞ. και τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, φθάνοντας στο σημείο να κατηγορήσει και αυτόν ακόμη τον στρατηγό Μάρσαλ, ότι συμμετείχε «στην πιο μεγάλη συνωμοσία, η ατιμία της οποίας είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία του ανθρώπου»! Με αυτές τις ενέργειες και κατηγορίες ο Μακάρθι κατάφερε να έχει και την υποστήριξη του ρεπουμπλικανικού κόμματος στο οποίο ανήκε και αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο γερουσιαστής να καταστεί σημαντικό στέλεχος του κόμματός του. Αξιοσημείωτο ήταν ότι πολλοί σχολιαστές του Μακάρθι, την εποχή εκείνη, άρχισαν να τον βλέπουν ως ηγέτη ενός μαζικού κινήματος που στήριζε εκτεταμένες δράσεις βάσει των μέτρων που λαμβάνονταν. Έτσι στις εκλογές του 1952 οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίζουν μετά από 12 χρόνια την εξουσία και Πρόεδρος (34ος) εκλέγεται ο μέχρι τότε αρχηγός του ΝΑΤΟ και αρχιστράτηγος, ή όπως λεγόταν στρατηγός 5 αστέρων Ντουάιτ Άιζενχαουερ. Αναμφίβολα ο «Μακαρθισμός» είχε παίξει σημαντικό ρόλο στις εκλογές αυτές όπου ένας στρατηγός καλείτο πλέον να ξεκαθαρίσει το διαμορφούμενο τοπίο. Ο δε Μακάρθι ήταν από τους πρώτους που φιγουράριζαν μετά τον Πρόεδρο7.

Το «Πρόγραμμα νομιμοφροσύνης» του Άιζενχαουερ

Το 1952 ο νόμος «Μακ-Κάρραν-Ουόλτερ» θα εμποδίζει την είσοδο στις ΗΠΑ, θα αποκλείει όσους «ξένους υποστηρίζουν τις οικονομικές, διεθνείς και κυβερνητικές θεωρίες του παγκόσμιου κομμουνισμού» και από τον Απρίλιο του 1953 ο Πρόεδρος Άιζενχαουερ θα κάνει πιο αυστηρό το πλαίσιο στο «πρόγραμμα νομιμοφροσύνης» που θα αφορά τα προσόντα των υποψηφίων για κυβερνητικές θέσεις σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ. Είχε ξεκινήσει ένα ντελίριο αντικομουνιστικής υστερίας, ένα κυνήγι μαγισσών χωρίς προηγούμενο, μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία των ΗΠΑ, όπου δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα περικόπτονται, οι ανώνυμες καταγγελίες και ο χαφιεδισμός γίνονται εθνικό καθήκον, λογοκρισία, διώξεις, ανακρίσεις. Χιλιάδες άνθρωποι, εκπαιδευτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, καλλιτέχνες θα διωχτούν, θα φυλακιστούν, θα εξευτελιστούν, θα απολυθούν από τις δουλειές τους με συνοπτικές διαδικασίες. Ζωές θα καταστραφούν. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια θα κουρελιαστεί και κάθε προοδευτική, δημοκρατική και φιλελεύθερη φωνή θα φιμωθεί. Και αυτή η κατάσταση θα ισχύσει και στο Χόλιγουντ όπου θα διωχθούν και θα περάσουν δύσκολες μέρες δεκάδες διακεκριμένοι ηθοποιοί, σεναριογράφοι και σκηνοθέτες, όπως θα δούμε στο επόμενο σημείωμα.

1 Ο Τζόζεφ Ρέιμοντ (γνωστός ως Τζο Μακάρθι) ασχολήθηκε
με την πολιτική από το 1946 και τον επόμενο χρόνο εξελέγη
Γερουσιαστής της Πολιτείας Ουισκόνσιν, θέση που διατήρησε
μέχρι το θάνατό του στις 2 Μαΐου 1957.
2 Οι Ιησουίτες θεωρούνται πολύ αυστηρό τάγμα του
καθολικισμού, τα μέλη του οποίου ορκίζονται πενία, αγνότητα
και υπακοή με έμβλημα τη φράση «Ad Majorem Dei Gloriam»,
δηλαδή « Για τη Μεγαλύτερη Δόξα του Θεού». Ιησουίτες
έχουν εμπλακεί πολλές φορές σε συνωμοσίες ανατροπής
κυβερνήσεων.
3 «Μακαρθισμός: ‘‘Ο χαφιεδισμός με τα μανίκια
σηκωμένα’’», www.poreia.net.
4 Βλ. στο ίδιο.
5 Ο Μακαρθισμός στο Χόλιγουντ, http://www.
mixanitouxronou.gr/o-makarthismos.
6 Τζόζεφ Μακάρθι, https://el.wikipedia.org.
7 Βλ. στο ίδιο.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy