Ιστορικές Διαδρομές: Πώς φτάσαμε στο ψήφισμα της Βουλής για την Ένωση το 1967 (Μέρος 3ο)

• Πώς φτάσαμε στο ψήφισμα της Βουλής για την Ένωση το 1967
• Η άφιξη του Γρίβα και η προσπάθειά του να επιβληθεί

(Μέρος 3ο)

Του Μιχάλης Μιχαήλ

Διαβάστε επίσης:

Πώς φτάσαμε στο ψήφισμα της Βουλής για την Ένωση το 1967 Μέρος 2ο

Η κατάσταση στην Κύπρο το 1964 ήταν πολύ έκρυθμη.

Το όλο σκηνικό συνέθεταν τα διχοτομικά σχέδια που ετοιμάζονταν εκτός Κύπρου, η συγκρότηση ελληνοκυπριακού στρατού (που μετεξελίχθηκε αργότερα σε Εθνική Φρουρά), η έλευση της ελληνικής μεραρχίας, η κάθοδος του Γρίβα ως αρχηγού της ΑΣΔΑΚ τον Ιούνιο και η διαμάχη του με τον αρχηγό του στρατού, Γεώργιο Καραγιάννη, οι συγκρούσεις μεταξύ Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων και οι απειλές της Τουρκίας για εισβολή στην Κύπρο.

Η «μυστική» άφιξη του Γρίβα

Ο Γρίβας ήρθε μυστικά με πλοίο στην Κύπρο με τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης και τον παρέλαβε ο Π. Γιωρκάτζης1.

Η αποκάλυψη της παρουσίας του Γρίβα στην Κύπρο έγινε από την ελληνική εφημε­ρίδα «Καθημερινή» στις 21 Ιουνίου 1964, για να την διαψεύσουν τόσο η ελληνική όσο και η κυπριακή κυβέρνηση.

Εκπρόσωπος της κυπριακής κυβέρνησης δήλωσε ότι «δεν υπάρχει οιαδήποτε αλήθεια εις την πληροφορίαν» και ότι αν ο στρατηγός θα ερχόταν, δεν θα ερχόταν κρυφά.

Την ίδια διάψευση έκαμε και ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Σταύρος Κωστό­πουλος, ο οποίος ανέφερε ότι δεν γνωρίζει τις κινήσεις του στρατηγού Γρίβα, αλλά πρόσθεσε: «Εάν ούτος μετέβη εις Κύπρον, δεν έπραξε τού­το διά λογαριασμόν της Ελληνικής Κυβερνή­σεως».

Λίγο αργότερα ο Μακάριος με δήλωσή του επιβεβαίωνε την παρουσία του Γρίβα στην Κύ­προ παρουσιάζοντάς τον σε μεγάλο συλλαλη­τήριο στη Λευκωσία στις 28 Ιουνίου και κάνο­ντας μάλιστα ο Γρίβας και ομιλία από το ΡΙΚ.

Στη δήλωσή του ο Μακάριος για την άφιξη του Γρίβα έλεγε ότι «ο στρατηγός Γεώργιος Γρί­βας- Διγενής ευρίσκεται εις Κύπρον από μιας περίπου εβδομάδος. Η άφιξις και η παραμονή του στρατηγού εις την νήσον δεν εκινοποιήθη­σαν μέχρι τούδε κατ’ εκφρασθείσαν απόφασιν του ιδίου, διότι ήθελε να αποφευχθούν, λόγω της καταστάσεως, τιμητικαί προς αυτόν εκδη­λώσεις εκ μέρους του Ελληνικού Κυπριακού λαού».

Κάλυψη στην κάθοδο του Γρίβα έδωσε και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με ανακοίνωση στην οποία έλε­γε ότι «η παρουσία του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο δεν αποτελεί παραβίαση του ψηφίσμα­τος του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Κύπρο. Δεν μας ενδιαφέρει εάν ο στρατηγός Γρίβας είναι εδώ. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερο έργο της Διεθνούς Δύναμης».

Υπήρξε όμως αντίδραση από τον ηγέτη των Τ/κυπρίων, Φαζίλ Κιουτσούκ, ο οποίος είπε ότι «καθ’ όσον αφορά τους Τούρκους, η παρουσία του στρατηγού Γρίβα Διγενή καμιά διαφορά δεν θα προκαλέσει, εκτός του ότι αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι στην εκστρατεία τους προς εξόντωση των Τούρκων οι Ελληνοκύπρι­οι δεν είναι μόνοι, αλλά βοηθούνται ενεργώς και από την Ελλάδα. Η άφιξη στη νήσο του αρ­χηγού της ΕΟΚΑ δεν πρόκειται να μεταβάλει τη στάση σχετικά με την πολιτική των Ελλη­νοκυπρίων. Ο στρατηγός Γρίβας είναι οπαδός της Ένωσης, εξίσου με τον Μακάριο, ο οποίος αυτή τη στιγμή ανησυχεί κυρίως μήπως χάσει την προεδρία».

Η Ένωσις Αγωνιστών Λευκωσίας χαιρέτιζε την άφιξη του Γρίβα χαρακτηρίζοντάς την ως «απαρχή της τελειώσεως του Αγώνος, ο οποί­ος ήρχισε την 1ην Απριλίου του 1955» και ότι «μαζί με τον Διγενή όλοι θα συνεχίσουμε ακλόνητοι την πορεία μας προς την Ένωση με την Ελλάδα χωρίς ενδοιασμούς και χωρίς υπο­χωρήσεις», δικαιώνοντας έτσι τον Κιουτσού 2.

Ο Γρίβας στη Βουλή

Λίγες μέρες αργότερα, στις 6 Ιουλίου, ο Γρί­βας θα βρεθεί ενώπιον της Βουλής των Αντι­προσώπων, η οποία αποτελείτο πλέον μόνο από Ε/κύπριους βουλευτές.

Τον προσφώνησαν τόσο οι βουλευτές του Πατριωτικού Μετώπου όσο και του ΑΚΕΛ, που χαιρέτισαν τους συναινετικούς λόγους που είχε απευθύνει τις τελευταίες ημέρες από τη μυστική άφιξή του στην Κύπρο.

Στην προσφώνησή του ο Πρόεδρος της Βουλής, Γλαύκος Κληρίδης, αναφέρθηκε στους εθνικούς αγώνες του Γρίβα λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι η Βουλή υποδέχεται «τον ηρωικόν μαχητήν και ένδοξον Αρχηγόν του απελευθερωτικού μας αγώνος».

Ο βουλευτής Τίτος Φάνος, εκ μέρους του Πατριωτικού Μετώπου, έπλεξε το εγκώμιο του Διγενή, λέγοντας ανάμεσα σ’ άλλα ότι «το κή­ρυγμά του υπέρ της καθολικής ενότητος του κυπριακού λαού εις τον αγώνα υπέρ της αυτο­διαθέσεως εχαιρετίσθη υφ’ όλων ως κήρυγμα εθνικής σωτηρίας».

Η προσφώνηση εκ μέρους του ΑΚΕΛ

Εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΑΚΕΛ τον Γρίβα προσφώνησε ο βουλευ­τής Χρύσης Δημητριάδης.

Ο Χρύσης Δημητριάδης καλωσόρισε τον Διγενή λέγοντας ότι μέσα στις συνθήκες που υπήρχαν εκείνη τη στιγμή στην Κύπρο, με τις απειλές για διχοτόμηση και τουρκική εισβολή επιβαλλόταν η ενότητα όλων.

Ο Χρ. Δημητριάδης πρόσθεσε ότι «η τοιαύ­τη θέσις σας (σ.σ. για ενότητα), ως και η θέ­σις σας για ειρηνική συμβίωσιν Ελλήνων και Τούρκων, την οποία επίσης επικροτούμεν, συ­νιστά θετικήν συμβολή εις τον διεξαγόμενον αγώνα μας και ευελπιστούμεν ότι θα συνεχίση να αποτελή και εις το μέλλον τον γνώμονα των ενεργειών όλων μας εις τον δύσκολον δρόμον τον οποίον έχομεν εισέτι να διανύσω­μεν».

Ο Χρύσης Δημητριάδης εξέφρασε ακόμη την πίστη ότι η ενότητα όλων, ανεξάρτητα από προσωπικές ή ιδεολογικές διαφορές, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση «διά την επιτυχή δι­εξαγωγήν του αγώνος μας, δια την κατάργη­σιν μέσω του ΟΗΕ όλων των δεσμεύσεων της ανεξαρτησίας μας και διά την άσκησιν, ούτω υφ’ ημών του απαράγραπτου διά κάθε λαόν δικαιώματος της αυτοδιαθέσεως».

Στην αντιφώνησή του ο Γ. Γρίβας είπε ότι βρισκόταν ενώπιον της Βουλής ως ιεραπόστο­λος της Ένωσης. Απευθυνόμενος στην Αριστε­ρά, είπε ότι «μας χωρίζουν ιδεολογικοί αγώνες μακροχρόνιοι, αλλά σήμερον οι αγώνες αυτοί πρέπει να τεθούν κατά μέρος και να διεξαγά­γωμεν έναν άλλον αγώνα, έναν αγώνα εθνικό, διότι πρώτον πρέπει να δημιουργήσωμεν το κράτος, πρέπει να καταστήσωμεν την Κύπρον μας ελευθέραν και αι ιδεολογικά διαφοραί και οι αγώνες οι πολιτικοί δύνανται τότε να διεξα­χθούν, αλλά μόνον εις μίαν Κύπρο πραγματι­κώς ελευθέραν».3

Ο Γρίβας εξοστρακίζει τον Καραγιάννη

Παρά τις υποσχέσεις που είχε δώσει ο Γρί­βας, ξεκίνησε αμέσως τις προσπάθειες για να αναλάβει τον έλεγχο του στρατού παραγκω­νίζοντας τον αρχηγό της Δύναμης, Γεώργιο Καραγιάννη.

Τις ενέργειες του Γρίβα αποκάλυψε ο ίδιος ο Καραγιάννης με άρθρο του στην εφημερί­δα των Αθηνών «Εθνικός Κήρυξ», το οποίο αναδημοσιεύθηκε στον «Φιλελεύθερο» στις 18.6.1965.

Μεταξύ άλλων, ο Καραγιάννης γράφει ότι μετά από συνεννόηση του Μακαρίου με τον Γρίβα, ο τελευταίος ανέλαβε το στρατιωτικό τμήμα του κυπριακού τομέα και συγκρότησε δικό του επιτελείο παραγκωνίζοντας τον ίδιο.

Σημειώνει επίσης ότι ο Γρίβας δεν κατόρ­θωσε να συνεργασθεί με τους αρμόδιους Έλ­ληνες παράγοντες και ότι «κατ’ επανάληψιν δεν εγκατέλειψε την θέσιν του, δηλώσας ότι δεν ήτο δυνατή η συνεργασία του μετ’ αυτών, ελλείψει κατανοήσεως. Μεθ’ εκάστην εγκα­τάλειψιν της θέσεως τού υπό του Στρατηγού Γρίβα-Διγενή, εκινητοποιούντο διάφορα αρ­μόδια και αναρμόδια πρόσωπα και έπειθον τον Στρατηγόν, όστις και πάλιν επανήρχετο εις την θέσιν του».

Προσθέτει στη συνέχεια ότι «η υπόθεσις αύτη ήρχισε να προσλαμβάνη φαιδράν μορ­φήν, διότι το Εθνικόν θέμα ελευθερίας της Κύπρου εξηρτάτο εκάστοτε από τας αντιδικίας μεταξύ του στρατηγού Γρίβα- Διγενή και των αρμοδίων παραγόντων και τας ιδιοτροπίας του τελευταίου».

Έτσι, συνεχίζει, ενώ ο ίδιος ο Καραγιάννης ανέμενε συμπαράσταση και βοήθεια, πληρο­φορείτο για διαφωνίες και παραιτήσεις. Και συμπληρώνει ότι «σχεδόν κατά την περιόδον του Μαΐου (1964) είχον εγκαταλειφθεί εις την τύχην μου».

Στη συνέχεια αναφέρεται σε διαφωνίες του Γρίβα με τον Υπ. Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας, Πέτρο Γαρουφαλιά, λόγω των οποίων ο Γρίβας παραιτήθηκε από το πόστο του.

Επίσης οι διαφωνίες του Γρίβα με τον Κα­ραγιάννη οδήγησαν τον τελευταίο στην πα­ραίτηση4.

Γρίβας προς Ν. Κόσιη: Κι εσύ όργανο του Παπά;

Ο Γρίβας όμως δεν έμεινε στο θέμα Καρα­γιάννη, αλλά άρχισαν και οι διαφωνίες με τον Μακάριο, παρά τις υποσχέσεις που είχε δώσει στη Βουλή για πλήρη συνεργασία και παρα­γκωνισμό των προσωπικών φιλοδοξιών.

Ούτε ένα μήνα δεν κράτησε το καλό κλίμα μεταξύ των δύο.

Όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Παπαδη­μήτρης, οι παρεξηγήσεις άρχισαν να εμφανί­ζονται και πάλι όπως τον παλιό καιρό, καθώς η Ελλάδα επέμενε, συνέχεια, να ελέγχει τις στρατιωτικές δυνάμεις στη νήσο και ανέθετε στο στρατηγό Γρίβα την ετοιμασία των σχεδί­ων Άμυνας της Κύπρου5 .

Ενδεικτική της συμπεριφοράς του Γρίβα εί­ναι αυτή που καταγράφει ο Πέτρος Πετρίδης6 και η οποία αφορά συνάντηση του Νίκου Κό­σιη με τον Γρίβα στο γραφείο του στην ΑΣΔΑΚ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου).

«Ο στρατηγός καθόταν στο γραφείο του συ­νοφρυωμένος. Είχε το βλέμμα προς τα κάτω. Ο Κόσιης ενημερωμένος από τον Τριανταφύλ­λου7 τον ρώτησε:

– Αρχηγέ, τι έχεις; Διαφορετικά αρχίσαμε. Μιλήσαμε για απόλυτη συνεργασία. Τώρα βλέ­πω τα πράγματα ν’ αλλάζουν.

– Μωρέ, είσαι κι εσύ όργανο του Παπά;

– Όχι κανενός όργανο δεν είμαι. Αλλά φαί­νεται ότι κέρδισαν εκείνες οι δυνάμεις που βάλθηκαν να σας χωρίσουν και πάλι».

1 http://www.papademetris.net, S-1583.

2 Βλ. στο ίδιο.

3 Όλες οι αναφορές προέρχονται από τα πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων που είναι αναρτημένα στο διαδίκτυο. Α΄ Βουλευτική Περίοδος – Σύνοδος Δ΄ (16.08.1963-12.08.1964).

4 Βλ. http://www.papademetris.net, S-1589.

5 Βλ. στο ίδιο, S-1598.

6 Βλ. «Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, Περίοδος 1959-73», Τόμος Α.

7Ο Κώστας Τριανταφύλλου ήταν ο υπασπιστής του Γρίβα.