- Πώς φτάσαμε στο ψήφισμα της Βουλής για την Ένωση το 1967
- Η άφιξη του Γρίβα και η προσπάθειά του να επιβληθεί
(Μέρος 3ο)
Του Μιχάλης Μιχαήλ
Διαβάστε επίσης:
Πώς φτάσαμε στο ψήφισμα της Βουλής για την Ένωση το 1967 Μέρος 2ο
Η κατάσταση στην Κύπρο το 1964 ήταν πολύ έκρυθμη.
Το όλο σκηνικό συνέθεταν τα διχοτομικά σχέδια που ετοιμάζονταν εκτός Κύπρου, η συγκρότηση ελληνοκυπριακού στρατού (που μετεξελίχθηκε αργότερα σε Εθνική Φρουρά), η έλευση της ελληνικής μεραρχίας, η κάθοδος του Γρίβα ως αρχηγού της ΑΣΔΑΚ τον Ιούνιο και η διαμάχη του με τον αρχηγό του στρατού, Γεώργιο Καραγιάννη, οι συγκρούσεις μεταξύ Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων και οι απειλές της Τουρκίας για εισβολή στην Κύπρο.
Η «μυστική» άφιξη του Γρίβα
Ο Γρίβας ήρθε μυστικά με πλοίο στην Κύπρο με τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης και τον παρέλαβε ο Π. Γιωρκάτζης1.
Η αποκάλυψη της παρουσίας του Γρίβα στην Κύπρο έγινε από την ελληνική εφημερίδα «Καθημερινή» στις 21 Ιουνίου 1964, για να την διαψεύσουν τόσο η ελληνική όσο και η κυπριακή κυβέρνηση.
Εκπρόσωπος της κυπριακής κυβέρνησης δήλωσε ότι «δεν υπάρχει οιαδήποτε αλήθεια εις την πληροφορίαν» και ότι αν ο στρατηγός θα ερχόταν, δεν θα ερχόταν κρυφά.
Την ίδια διάψευση έκαμε και ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Σταύρος Κωστόπουλος, ο οποίος ανέφερε ότι δεν γνωρίζει τις κινήσεις του στρατηγού Γρίβα, αλλά πρόσθεσε: «Εάν ούτος μετέβη εις Κύπρον, δεν έπραξε τούτο διά λογαριασμόν της Ελληνικής Κυβερνήσεως».
Λίγο αργότερα ο Μακάριος με δήλωσή του επιβεβαίωνε την παρουσία του Γρίβα στην Κύπρο παρουσιάζοντάς τον σε μεγάλο συλλαλητήριο στη Λευκωσία στις 28 Ιουνίου και κάνοντας μάλιστα ο Γρίβας και ομιλία από το ΡΙΚ.
Στη δήλωσή του ο Μακάριος για την άφιξη του Γρίβα έλεγε ότι «ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας- Διγενής ευρίσκεται εις Κύπρον από μιας περίπου εβδομάδος. Η άφιξις και η παραμονή του στρατηγού εις την νήσον δεν εκινοποιήθησαν μέχρι τούδε κατ’ εκφρασθείσαν απόφασιν του ιδίου, διότι ήθελε να αποφευχθούν, λόγω της καταστάσεως, τιμητικαί προς αυτόν εκδηλώσεις εκ μέρους του Ελληνικού Κυπριακού λαού».
Κάλυψη στην κάθοδο του Γρίβα έδωσε και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με ανακοίνωση στην οποία έλεγε ότι «η παρουσία του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο δεν αποτελεί παραβίαση του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Κύπρο. Δεν μας ενδιαφέρει εάν ο στρατηγός Γρίβας είναι εδώ. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερο έργο της Διεθνούς Δύναμης».
Υπήρξε όμως αντίδραση από τον ηγέτη των Τ/κυπρίων, Φαζίλ Κιουτσούκ, ο οποίος είπε ότι «καθ’ όσον αφορά τους Τούρκους, η παρουσία του στρατηγού Γρίβα Διγενή καμιά διαφορά δεν θα προκαλέσει, εκτός του ότι αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι στην εκστρατεία τους προς εξόντωση των Τούρκων οι Ελληνοκύπριοι δεν είναι μόνοι, αλλά βοηθούνται ενεργώς και από την Ελλάδα. Η άφιξη στη νήσο του αρχηγού της ΕΟΚΑ δεν πρόκειται να μεταβάλει τη στάση σχετικά με την πολιτική των Ελληνοκυπρίων. Ο στρατηγός Γρίβας είναι οπαδός της Ένωσης, εξίσου με τον Μακάριο, ο οποίος αυτή τη στιγμή ανησυχεί κυρίως μήπως χάσει την προεδρία».
Η Ένωσις Αγωνιστών Λευκωσίας χαιρέτιζε την άφιξη του Γρίβα χαρακτηρίζοντάς την ως «απαρχή της τελειώσεως του Αγώνος, ο οποίος ήρχισε την 1ην Απριλίου του 1955» και ότι «μαζί με τον Διγενή όλοι θα συνεχίσουμε ακλόνητοι την πορεία μας προς την Ένωση με την Ελλάδα χωρίς ενδοιασμούς και χωρίς υποχωρήσεις», δικαιώνοντας έτσι τον Κιουτσού 2.
Ο Γρίβας στη Βουλή
Λίγες μέρες αργότερα, στις 6 Ιουλίου, ο Γρίβας θα βρεθεί ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία αποτελείτο πλέον μόνο από Ε/κύπριους βουλευτές.
Τον προσφώνησαν τόσο οι βουλευτές του Πατριωτικού Μετώπου όσο και του ΑΚΕΛ, που χαιρέτισαν τους συναινετικούς λόγους που είχε απευθύνει τις τελευταίες ημέρες από τη μυστική άφιξή του στην Κύπρο.
Στην προσφώνησή του ο Πρόεδρος της Βουλής, Γλαύκος Κληρίδης, αναφέρθηκε στους εθνικούς αγώνες του Γρίβα λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι η Βουλή υποδέχεται «τον ηρωικόν μαχητήν και ένδοξον Αρχηγόν του απελευθερωτικού μας αγώνος».
Ο βουλευτής Τίτος Φάνος, εκ μέρους του Πατριωτικού Μετώπου, έπλεξε το εγκώμιο του Διγενή, λέγοντας ανάμεσα σ’ άλλα ότι «το κήρυγμά του υπέρ της καθολικής ενότητος του κυπριακού λαού εις τον αγώνα υπέρ της αυτοδιαθέσεως εχαιρετίσθη υφ’ όλων ως κήρυγμα εθνικής σωτηρίας».
Η προσφώνηση εκ μέρους του ΑΚΕΛ
Εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΑΚΕΛ τον Γρίβα προσφώνησε ο βουλευτής Χρύσης Δημητριάδης.
Ο Χρύσης Δημητριάδης καλωσόρισε τον Διγενή λέγοντας ότι μέσα στις συνθήκες που υπήρχαν εκείνη τη στιγμή στην Κύπρο, με τις απειλές για διχοτόμηση και τουρκική εισβολή επιβαλλόταν η ενότητα όλων.
Ο Χρ. Δημητριάδης πρόσθεσε ότι «η τοιαύτη θέσις σας (σ.σ. για ενότητα), ως και η θέσις σας για ειρηνική συμβίωσιν Ελλήνων και Τούρκων, την οποία επίσης επικροτούμεν, συνιστά θετικήν συμβολή εις τον διεξαγόμενον αγώνα μας και ευελπιστούμεν ότι θα συνεχίση να αποτελή και εις το μέλλον τον γνώμονα των ενεργειών όλων μας εις τον δύσκολον δρόμον τον οποίον έχομεν εισέτι να διανύσωμεν».
Ο Χρύσης Δημητριάδης εξέφρασε ακόμη την πίστη ότι η ενότητα όλων, ανεξάρτητα από προσωπικές ή ιδεολογικές διαφορές, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση «διά την επιτυχή διεξαγωγήν του αγώνος μας, δια την κατάργησιν μέσω του ΟΗΕ όλων των δεσμεύσεων της ανεξαρτησίας μας και διά την άσκησιν, ούτω υφ’ ημών του απαράγραπτου διά κάθε λαόν δικαιώματος της αυτοδιαθέσεως».
Στην αντιφώνησή του ο Γ. Γρίβας είπε ότι βρισκόταν ενώπιον της Βουλής ως ιεραπόστολος της Ένωσης. Απευθυνόμενος στην Αριστερά, είπε ότι «μας χωρίζουν ιδεολογικοί αγώνες μακροχρόνιοι, αλλά σήμερον οι αγώνες αυτοί πρέπει να τεθούν κατά μέρος και να διεξαγάγωμεν έναν άλλον αγώνα, έναν αγώνα εθνικό, διότι πρώτον πρέπει να δημιουργήσωμεν το κράτος, πρέπει να καταστήσωμεν την Κύπρον μας ελευθέραν και αι ιδεολογικά διαφοραί και οι αγώνες οι πολιτικοί δύνανται τότε να διεξαχθούν, αλλά μόνον εις μίαν Κύπρο πραγματικώς ελευθέραν».3
Ο Γρίβας εξοστρακίζει τον Καραγιάννη
Παρά τις υποσχέσεις που είχε δώσει ο Γρίβας, ξεκίνησε αμέσως τις προσπάθειες για να αναλάβει τον έλεγχο του στρατού παραγκωνίζοντας τον αρχηγό της Δύναμης, Γεώργιο Καραγιάννη.
Τις ενέργειες του Γρίβα αποκάλυψε ο ίδιος ο Καραγιάννης με άρθρο του στην εφημερίδα των Αθηνών «Εθνικός Κήρυξ», το οποίο αναδημοσιεύθηκε στον «Φιλελεύθερο» στις 18.6.1965.
Μεταξύ άλλων, ο Καραγιάννης γράφει ότι μετά από συνεννόηση του Μακαρίου με τον Γρίβα, ο τελευταίος ανέλαβε το στρατιωτικό τμήμα του κυπριακού τομέα και συγκρότησε δικό του επιτελείο παραγκωνίζοντας τον ίδιο.
Σημειώνει επίσης ότι ο Γρίβας δεν κατόρθωσε να συνεργασθεί με τους αρμόδιους Έλληνες παράγοντες και ότι «κατ’ επανάληψιν δεν εγκατέλειψε την θέσιν του, δηλώσας ότι δεν ήτο δυνατή η συνεργασία του μετ’ αυτών, ελλείψει κατανοήσεως. Μεθ’ εκάστην εγκατάλειψιν της θέσεως τού υπό του Στρατηγού Γρίβα-Διγενή, εκινητοποιούντο διάφορα αρμόδια και αναρμόδια πρόσωπα και έπειθον τον Στρατηγόν, όστις και πάλιν επανήρχετο εις την θέσιν του».
Προσθέτει στη συνέχεια ότι «η υπόθεσις αύτη ήρχισε να προσλαμβάνη φαιδράν μορφήν, διότι το Εθνικόν θέμα ελευθερίας της Κύπρου εξηρτάτο εκάστοτε από τας αντιδικίας μεταξύ του στρατηγού Γρίβα- Διγενή και των αρμοδίων παραγόντων και τας ιδιοτροπίας του τελευταίου».
Έτσι, συνεχίζει, ενώ ο ίδιος ο Καραγιάννης ανέμενε συμπαράσταση και βοήθεια, πληροφορείτο για διαφωνίες και παραιτήσεις. Και συμπληρώνει ότι «σχεδόν κατά την περιόδον του Μαΐου (1964) είχον εγκαταλειφθεί εις την τύχην μου».
Στη συνέχεια αναφέρεται σε διαφωνίες του Γρίβα με τον Υπ. Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας, Πέτρο Γαρουφαλιά, λόγω των οποίων ο Γρίβας παραιτήθηκε από το πόστο του.
Επίσης οι διαφωνίες του Γρίβα με τον Καραγιάννη οδήγησαν τον τελευταίο στην παραίτηση4.
Γρίβας προς Ν. Κόσιη: Κι εσύ όργανο του Παπά;
Ο Γρίβας όμως δεν έμεινε στο θέμα Καραγιάννη, αλλά άρχισαν και οι διαφωνίες με τον Μακάριο, παρά τις υποσχέσεις που είχε δώσει στη Βουλή για πλήρη συνεργασία και παραγκωνισμό των προσωπικών φιλοδοξιών.
Ούτε ένα μήνα δεν κράτησε το καλό κλίμα μεταξύ των δύο.
Όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Παπαδημήτρης, οι παρεξηγήσεις άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι όπως τον παλιό καιρό, καθώς η Ελλάδα επέμενε, συνέχεια, να ελέγχει τις στρατιωτικές δυνάμεις στη νήσο και ανέθετε στο στρατηγό Γρίβα την ετοιμασία των σχεδίων Άμυνας της Κύπρου5 .
Ενδεικτική της συμπεριφοράς του Γρίβα είναι αυτή που καταγράφει ο Πέτρος Πετρίδης6 και η οποία αφορά συνάντηση του Νίκου Κόσιη με τον Γρίβα στο γραφείο του στην ΑΣΔΑΚ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου).
«Ο στρατηγός καθόταν στο γραφείο του συνοφρυωμένος. Είχε το βλέμμα προς τα κάτω. Ο Κόσιης ενημερωμένος από τον Τριανταφύλλου7 τον ρώτησε:
– Αρχηγέ, τι έχεις; Διαφορετικά αρχίσαμε. Μιλήσαμε για απόλυτη συνεργασία. Τώρα βλέπω τα πράγματα ν’ αλλάζουν.
– Μωρέ, είσαι κι εσύ όργανο του Παπά;
– Όχι κανενός όργανο δεν είμαι. Αλλά φαίνεται ότι κέρδισαν εκείνες οι δυνάμεις που βάλθηκαν να σας χωρίσουν και πάλι».
1 http://www.papademetris.net, S-1583.
2 Βλ. στο ίδιο.
3 Όλες οι αναφορές προέρχονται από τα πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων που είναι αναρτημένα στο διαδίκτυο. Α΄ Βουλευτική Περίοδος – Σύνοδος Δ΄ (16.08.1963-12.08.1964).
4 Βλ. http://www.papademetris.net, S-1589.
5 Βλ. στο ίδιο, S-1598.
6 Βλ. «Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, Περίοδος 1959-73», Τόμος Α.
7Ο Κώστας Τριανταφύλλου ήταν ο υπασπιστής του Γρίβα.
Aκολουθήστε μας στο Google News
