Καμία ουσιαστική υποστήριξη προς τους καλλιτέχνες στην Κύπρο – «Επείγει η κατοχύρωση επαγγέλματος…»

• Η επαγγελµατική και κοινωνική κατοχύρωση του καλλιτέχνη-δηµιουργού είναι θέµα σεβασµού της Πολιτείας απέναντί τους
• «Θα µπορούσαν να οργανωθούν προγράµµατα σε παιδικούς σταθµούς ή να καθιερωθεί ο θεσµός του επισκέπτη-καλλιτέχνη στα σχολεία»

Της ∆άφνης Πολυκάρπου

Πολλοί είναι οι άνθρωποι στην Κύπρο που έχουν πτυχίο Καλών Τεχνών είτε από πανεπιστήµια της Κύπρου είτε από το εξωτερικό. Εντούτοις, αρκετοί είτε επιλέγουν να παραµείνουν στο εξωτερικό για να εργαστούν σε αυτό το επάγγελµα, είτε αφήνουν την αγάπη τους για τη ζωγραφική και τις τέχνες αναζητώντας άλλο επάγγελµα για βιοποριστικούς λόγους…

«Έκανα κάτι εντελώς αντίθετο από δηµιουργία»

Ανάµεσα σε αυτούς που επιµένουν να δηµιουργούν στον τόπο τους, πολλοί Κύπριοι απόφοιτοι Σχολών Καλών Τεχνών δηµιουργούν τα δικά τους εργαστήρια παρέχοντας µαθήµατα τέχνης σε παιδιά ή ενηλίκους. Αυτό όµως δεν µπορεί να αποτελέσει βιοποριστική δουλειά για τους ίδιους αφού προκύπτουν επιπρόσθετα έξοδα από τη συντήρηση του εργαστηρίου.

Συγκεκριµένα, η απόφοιτη Καλών Τεχνών από πανεπιστήµιο της Ιταλίας, Ι.∆., δηλώνει: «Είχα το δικό µου εργαστήρι για ένα χρονικό διάστηµα, είχα κάποιους µαθητές. Το εργαστήρι δεν µπορούσε να µου δώσει έναν ολόκληρο µισθό γιατί είχα και άλλα έξοδα. Είχα τα έξοδα του εργαστηρίου, τα ενοίκια κ.τ.λ. Είχα άλλους λογαριασµούς να καλύψω µε τα λεφτά που έβγαζα ως δασκάλα ζωγραφικής. Άρα χρειαζόµουν και µία δεύτερη δουλειά ώστε να έχω ένα βασικό µισθό για να µπορέσω να διατηρήσω και να συντηρήσω το εργαστήρι».

Σε ερώτηση γιατί πλέον δεν λειτουργεί το εργαστήρι της, η Ι.∆. ανέφερε ότι «δεν ήταν οικονοµικοί οι λόγοι. Απλά από ένα σηµείο και µετά ένιωθα ότι ήµουν ένα δίωρο για να βολέψω να καλυφθούν οι ανάγκες κάποιων. Όταν κάνεις µαθήµατα ζωγραφικής δεν θα έρθουν πάντα παιδιά επειδή ενδιαφέρονται για τη ζωγραφική, αλλά για να έχουν µία δραστηριότητα, άρα από ένα σηµείο και µετά ένιωθα ότι έκανα κάτι εντελώς αντίθετο από δηµιουργία».

Η Ι.∆. ανέφερε πως όταν επέστρεψε στην Κύπρο από τις σπουδές της έψαξε αρκετά ώστε να βρει µία δουλειά ως ζωγράφος, όµως από τις συνθήκες εργασίας απογοητεύτηκε και σταµάτησε να ψάχνει. Έτσι αναγκάστηκε να ψάξει για µία διαφορετική δουλειά σε ένα διαφορετικό τοµέα από το αντικείµενό της. Ως αποτέλεσµα έχουν περάσει δύο χρόνια να ζωγραφίσει έναν ολόκληρο πίνακα. Εντούτοις, το σκιτσάρισµα µέσα στη µέρα παραµένει καθηµερινό.

«Οι καλλιτέχνες φεύγουν από την Κύπρο επειδή δεν υπάρχει λόγος να µείνουν»

Μία άλλη µερίδα απόφοιτων Καλών Τεχνών επιλέγουν να µην επιστρέψουν καν στην Κύπρο. Η Μαρία, απόφοιτη Καλών Τεχνών Πανεπιστηµίου της Αγγλίας, µίλησε στη «Χαραυγή» και είπε: «Είναι ξεκάθαρο για εµένα πως δεν θα επιστρέψω Κύπρο. Όταν µε ρωτούν γιατί δεν θα επιστρέψω, τους λέω τι να κάνω στην Κύπρο; ∆εν µπορώ να δουλέψω σαν καλλιτέχνης στην Κύπρο. Και στο εξωτερικό είναι πολύ δύσκολο, αλλά υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, πολλές γκαλερί, χρηµατοδότηση, βοήθεια από οργανισµούς για να εντάξουν στο σύστηµα τους καλλιτέχνες, ώστε να τους µάθει ο κόσµος και να γίνουν µέρος αυτού του κόσµου της τέχνης. Στην Κύπρο δεν υπάρχει αυτή η επιλογή».

Η Μαρία τόνισε πως νιώθει ότι ο κόσµος της Κύπρου δεν ενδιαφέρεται για την Τέχνη και ότι δεν υπάρχει καµία υποστήριξη προς τους καλλιτέχνες στην Κύπρο. Παράλληλα, υπογράµµισε ότι οι καλλιτέχνες δεν φεύγουν έτσι απλά από την Κύπρο, αλλά επειδή δεν υπάρχει λόγος και τρόπος να µείνουν. Ευελπιστεί πως κάποια στιγµή αυτό θα αλλάξει.

∆εν θα αλλάξουν τα πράγµατα αν δεν γίνει η τέχνη τρόπος ζωής

Ο Α.Τ. είναι απόφοιτος Καλών Τεχνών από πανεπιστήµιο του Λονδίνου και επίσης επέλεξε να στραφεί στο εξωτερικό αν και κρατά επαφή και µε την καλλιτεχνική δηµιουργία στην Κύπρο. ∆ηλώνει ότι τα προβλήµατα είναι πολλά σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικό και οικονοµικό. «Θεωρώ ότι ανήκω σε µια γενιά ανθρώπων που δεν τα βρήκαµε εύκολα. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες της γενιάς µου ξεκινήσαµε σε µια πολύ δύσκολη συγκυρία, οικονοµικά αλλά και κοινωνικά, η οποία δυστυχώς συνεχίζεται», συµπληρώνει.

Ο Α.Τ. πιστεύει ότι «αν και έχουµε πολλούς καλλιτέχνες που ξεχωρίζουν -και εδώ και κάποιοι στο εξωτερικό- υστερούµε στην ουσιαστική αφοµοίωσή τους. Και τα πράγµατα δεν θα αλλάξουν αν δεν γίνει η τέχνη και ο πολιτισµός τρόπος ζωής. Και προς αυτήν την κατεύθυνση το κράτος πρέπει επιτέλους να αναλάβει συγκεκριµένες πρωτοβουλίες».

Ιδέες και προτάσεις υπάρχουν, βούληση υπάρχει;

Οι καλλιτέχνες µε τους οποίους µιλήσαµε αναφέρθηκαν και στα αιτήµατά τους προς το κράτος, προκειµένου να παρέχεται η ευκαιρία σε κάθε καλλιτέχνη να εργάζεται στο επάγγελµα που σπουδάζει.

Ένα παράδειγµα είναι η πρόταση το κράτος να χορηγεί τους ζωγράφους να φέρνουν νέα, σύγχρονα εργαλεία τέχνης, ώστε να προκύψει περισσότερο ενδιαφέρον από τον κόσµο.

«Το είχα ψάξει για χορηγίες ώστε να έφερνα παλιά µηχανήµατα τυπογραφίας, χαρακτικής, ξυλογραφίας, κεραµικής κ.τ.λ., ώστε να υπάρχει περισσότερο ενδιαφέρον για κάποιον να ασχοληθεί, αλλά δεν µου δόθηκε», δηλώνει η Μαρία. «Η τέχνη δεν είναι µία δουλειά, είναι φυσικό ενδιαφέρον, είναι το ωραίο να ασχολείται κάποιος. Και δεν µιλώ µόνο για τη ζωγραφική, αλλά για όλα τα είδη τέχνης. Θεωρώ πως είµαστε παραµερισµένοι. ∆εν έχουµε βοήθεια από το κράτος και αναγκαζόµαστε να αναζητήσουµε άλλες δουλειές. Σε σύγκριση µε τα όσα είδα πως προσφέρει η Ιταλία στους νέους ζωγράφους, στην Κύπρο είµαστε πολύ πίσω σε αυτό», πρόσθεσε.

Η Μαρία επίσης περιµένει το κράτος να δίνει κάποιου είδους χρηµατοδότηση στους καλλιτέχνες και να δηµιουργηθούν οµάδες, οι οποίες θα µπορούν να βοηθούν στην οργάνωση εκθέσεων στις οποίες να λαµβάνουν µέρος οι νέοι καλλιτέχνες για να αναδεικνύεται η δουλειά τους.

Οι ίδιοι οι καλλιτέχνες θα µπορούσαν να δράσουν ώστε να γίνει κάποια αλλαγή. «Εγώ είµαι διατεθειµένη να προσπαθήσω ώστε να γίνει κάποια αλλαγή σε αυτό τον τοµέα, όµως δεν µπορώ να το κάνω, αφού πρέπει να µαζέψω λεφτά για να µπορώ να δουλέψω σε κάτι που να έχει σχέση µε την τέχνη. Επίσης, δεν είναι µόνο δική µου επιλογή, πρέπει να είναι επιλογή πολλών καλλιτεχνών για να γίνει κάποια αλλαγή», τόνισε η Μαρία.

ΕΚΑΤΕ: Επείγει η κατοχύρωση του επαγγέλµατος του καλλιτέχνη

Η πρόεδρος του Επιµελητηρίου Καλών Τεχνών, Κατίνα Κώστα, δηλώνει στη «Χαραυγή» ότι «πρέπει οπωσδήποτε να γίνει κατοχύρωση του επαγγέλµατος του καλλιτέχνη, αυτό είναι κάτι που το κράτος πρέπει να κάνει λαµβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες που έχει το επάγγελµα ώστε και να διευκολυνθούν οι καλλιτέχνες και να έχει ο κάθε καλλιτέχνης κάποια οικονοµική στήριξη από το ίδιο το κράτος».

Η κα Κώστα υπενθύµισε τη στάση που είχε το κράτος απέναντι στους καλλιτέχνες κατά την περίοδο της πανδηµίας. «Όταν εν µέσω πανδηµίας φάνηκε έντονα το πρόβληµα των καλλιτεχνών», είπε, «ήρθε το κράτος να στηρίξει τον καλλιτέχνη!

Στην ουσία, όµως, στήριξε πολύ λίγους καλλιτέχνες. Όσους είχαν αποδεικτικά στοιχεία και αυτούς οι οποίοι ήταν γραµµένοι στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις από µόνοι τους, αυτοασφαλιζόµενοι. Αυτό όµως δεν είναι λύση, δεν µπορεί κάποιος να γράφεται αυτοασφαλιζόµενος και να πληρώνει Κοινωνικές Ασφαλίσεις χωρίς να έχει ένα σταθερό εισόδηµα». Η πρόεδρος του ΕΚΑΤΕ τόνισε πως έχει χρόνια που γίνεται προσπάθεια για κατοχύρωση του επαγγέλµατος, αλλά δεν βρίσκονται οι λύσεις.

Ακόµη, υποστήριξε πως θα µπορούσαν να υπάρξουν κάποια προγράµµατα που θα απορροφούσαν τα άτοµα αυτά µερικής ή πλήρους απασχόλησης, εκπαιδευτικά, υποβοηθητικά, για όλες τις ηλικίες. «Μπορεί να είναι σε παιδικούς σταθµούς, ή στην ίδια την εκπαίδευση να υπάρχουν επισκέπτες-καλλιτέχνες σε σχολεία.

Η τέχνη µπορεί να προσφέρει ανακούφιση µέσα από την πρακτική της. Θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί αυτό το µέρος, αν όχι η προσωπική εξέλιξη του καλλιτέχνη που µπορεί να δώσει πολλά στην κοινωνία», πρόσθεσε.