Κάντε τα δώματα πράσινα

Οι μαθητές του Λανιτείου Γυμνασίου εισηγούνται τις πράσινες οροφές

Μεγάλο ενδιαφέρον προκάλεσαν στο Δημοτικό Συμβούλιο της Λεμεσού οι παρουσιάσεις εργασιών που έγιναν από μαθητές γυμνασίων και λυκείων της πόλης στα πλαίσια του θεσμού των Δημοτικών Μαθητικών Συμβουλίων.

Με την καθοδήγηση των καθηγητών τους, ομάδες μαθητών ετοίμασαν τις δικές τους έρευνες – μελέτες για διάφορα ζητήματα που απασχολούν την πόλη και τους κατοίκους της, καθώς και για άλλα κοινωνικά θέματα. Ταυτόχρονα όμως οι μαθητές – μελετητές καταθέτουν και τα δικά τους πορίσματα υποβάλλοντας και τις δικές τους εισηγήσεις προς το δήμο, συμβάλλοντας έτσι στην αναζήτηση λύσεων ή διορθωτικών μέτρων.

Εναλλακτική πολιτική

Ανάμεσα στις πολλές και ενδιαφέρουσες εργασίες ξεχωρίσαμε και παρουσιάζουμε την έρευνα των μαθητών του Λανιτείου Γυμνασίου με θέμα τις πράσινες οροφές ή τα πράσινα δώματα.

Οι μαθητές ξεκινούν την εργασία τους με τη διαπίστωση πως μια από τις πολλές απειλές που εμφανίζονται στο αστικό περιβάλλον είναι η απώλεια των ελεύθερων και πράσινων χώρων και των πλεονεκτημάτων τους για τους αστικούς πληθυσμούς.

Η απώλεια αυτή, όπως αναφέρουν, οφείλεται κυρίως στο σχεδιασμό και τις πολιτικές που σε πολλές περιπτώσεις ακολουθούνται. Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται, επισημαίνουν, είναι συνήθως υπέρ του κτιριακού τομέα και της διευκόλυνσης των οχημάτων, αντικαθιστώντας χώρους πρασίνου με χώρους στάθμευσης και πιο φαρδιούς δρόμους επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο το περιβάλλον των πόλεων.

Ως εκ τούτου, η ερευνητική ομάδα σημειώνει πως παράλληλα με την προσπάθεια αναστροφής αυτής της πολιτικής, θα πρέπει να διερευνηθούν νέοι τρόποι, ώστε να αντικατασταθούν τα χαμένα οικοσυστήματα των πόλεων και οι δυσμενείς επιπτώσεις, που η ολοένα και πιο πυκνή δόμηση επιφέρει στο περιβάλλον τους. Δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, υποδεικνύουν, αλλά με συνεχή δραστηριοποίηση να στοχεύουμε στην αύξηση των πράσινων πνευμόνων της πόλης μας.

Ιστορία και εξέλιξη

Πράσινες οροφές, κατά τον ορισμό των ερευνητών, είναι οι στέγες ή τα φυτεμένα δώματα, που καλύπτονται από ελεγχόμενη βλάστηση, έτσι ώστε να υπολογίζονται σωστά τα οικονομικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη. Οι πράσινες οροφές είναι γνωστές επίσης ως οικολογικές στέγες, φυτεμένα δώματα, ταρατσόκηποι και roof gardens. Σύμφωνα με τους μελετητές τα φυτεμένα δώματα πρωτοεμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα. Γνωστοί σε όλους είναι οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας στη Μεσοποταμία, οι οποίοι χρονολογούνται από το 600 π.Χ.. Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι τόσο οι Βίκινγκς στη Βόρεια Αμερική όσο και οι Ινδιάνοι εφάρμοσαν παρόμοιες τεχνικές στα καταλύματά τους.

Στον 20ό αιώνα, προσθέτουν, έγιναν ενδιαφέρουσες καινοτόμες εφαρμογές, όπως στο Κέντρο Rockefeller, στην πόλη της Νέας Υόρκης. Αυτές οι πράσινες οροφές συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και να ανθίζουν ύστερα από εβδομήντα χρόνια.

Επίσης, δημόσια αλλά και ιδιωτικά κτίρια φιλοξενούν στις οροφές τους απόλυτα ελεγχόμενη βλάστηση, ενώ σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και ως πόλος έλξης για διάφορες δραστηριότητες. Στη Γερμανία, από το 1980, αναπτύχθηκε ραγδαία η εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων με ετήσια άνοδο της βιομηχανίας συστημάτων 15-20%. Το 2003 καταγράφηκε το 15% των οροφών της χώρας να είναι «πράσινες». Πάνω από το 50% των πόλεων της Γερμανίας προωθούν τα φυτεμένα δώματα μέσω ειδικών διατάξεων, επιδοτήσεων και μείωσης της φορολογίας.

Αντίστοιχη ανάπτυξη της τεχνολογίας φυτεμένων δωμάτων παρατηρήθηκε και στη Βόρεια Αμερική όπου μεγαλουπόλεις όπως το Σικάγο, η Νέα Υόρκη, το Κολόμπο και το Σιάτλ εφάρμοσαν σε μεγάλο εύρος και υπό την αιγίδα των κυβερνήσεών τους, καλύπτοντας με συστήματα φυτεμένων δωμάτων πολύ μεγάλες δομημένες επιφάνειες. Η Ουάσινγκτον ήταν η πρώτη πολιτεία, η οποία αποφάσισε όλα τα νέα δημόσια κτίρια να είναι πράσινα, όπως σχολεία, κολέγια, γραφεία, φυλακές κ.ά.

Η Ιαπωνία, επίσης, παίρνει σημαντικές αποφάσεις και στηρίζει τις «πράσινες στέγες» έχοντας σκοπό να επιδείξει σύγχρονες και καινοτόμες κατασκευές.

Η πιο εντυπωσιακή ίσως παρέμβαση σε κτίριο είναι ο φυτικός τοίχος, ο οποίος καλύπτει τμήμα του κτιρίου του Μουσείου Quai Branly στο Παρίσι.

Οι πράσινες οροφές κατά τους μαθητές-ερευνητές διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: α) τον εκτατικό τύπο με χαμηλή βλάστηση, β) τον εντατικό τύπο, με θάμνους και φυτά μεγάλου ύψους και γ) τον ημιεντατικό τύπο, όπου τοποθετούνται φυτά ποώδη ή φυτά εδαφοκάλυψης και ακόμη μικροί/μεσαίοι θάμνοι.

Τα υπέρ και τα κατά

Η πολιτική των πράσινων οροφών έχει και τα πλεονεκτήματά της, αλλά και κάποια μειονεκτήματα, όπως υποστηρίζουν οι μελετητές.

Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα αναφέρονται α) η σημαντική μείωση του κόστους θέρμανσης του κτιρίου, αφού κατά τους χειμερινούς μήνες το κτίριο παραμένει ζεστό ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες ψυχρό, β) η εξοικονόμηση ενέργειας, γ) η βελτίωση της ποιότητας του αέρα των πόλεων, δ) το ότι είναι καταφύγιο για την τοπική χλωρίδα και πανίδα, ε) η παροχή πυροπροστασίας, αλλά και προστασίας από ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, αφού έχουν την ιδιότητα να εμποδίζουν την εξάπλωση της φωτιάς και την ακτινοβολία και στ) η εμπορική αξία.

Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα, όπως είναι το αυξημένο κόστος για το σχεδιασμό, τη διαμόρφωση, την κατασκευή και τη συντήρησή τους, η συνεχής φροντίδα και συντήρησή τους, ο κίνδυνος δημιουργίας υγρασίας και η άμεση επισκευή τους, σε περίπτωση βλάβης των στρώσεων των δωμάτων, η οποία είναι αρκετά δαπανηρή και επίπονη.

Το Λανίτειο δείχνει το… δρόμο

Το Λανίτειο Γυμνάσιο, σύμφωνα με τους μελετητές, μετά την ανάπλασή του θα είναι το πρώτο δημόσιο σχολείο της Κύπρου στο οποίο θα εφαρμοστούν οι πράσινες οροφές. Και αυτό, συμπληρώνουν, στοχεύει στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης στους μαθητές, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην αισθητική όψη του όλου χώρου, ώστε η οροφή των κτιρίων να αποτελεί προέκταση του υπαίθριου χώρου.

Γενικότερος στόχος κατά το σχεδιασμό, όπως αναφέρουν, ήταν ο χώρος των Λανιτείων σχολείων να καταστεί ένας πράσινος πνεύμονας στο κέντρο της πόλης μας.

Συμπερασματικά, οι μαθητές του Λανιτείου εκφράζουν την άποψη ότι οι πράσινες οροφές όχι μόνο θα προσφέρουν τα όσα προαναφέρθηκαν, αλλά θα αλλάξουν και την εικόνα της πόλης και θα την καταστήσουν ένα πραγματικό στολίδι όχι μόνο της χώρας μας αλλά και της γύρω περιοχής.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, για να εφαρμοστεί η νέα αυτή πολιτική θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους πολίτες, ώστε να επιλέγουν τις πράσινες οροφές, τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά την ανάπλαση των οικιών τους. Τέλος, καλούν τον ίδιο το δήμο να αρχίσει να εφαρμόζει τις πράσινες οροφές στα δικά του κτίρια.

Τάσος Τσαππαρέλλας