Κατώτατος μισθός και εργασιακή φτώχεια

Του Άντρου Γ. Καραγιάννη*

Το ποσοστό των εργαζοµένων που κινδυνεύουν από φτώχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αυξήθηκε από 8,3% το 2010 σε 9,3% το 2018, ενώ η εξάπλωση της πανδηµίας του κορονοϊού οδήγησε στην περαιτέρω µείωση των µισθών των εργαζοµένων, κυρίως αυτών µε χαµηλότερα εισοδήµατα, σύµφωνα µε γνωµοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (ΕΕτΠ).

Η ΕΕτΠ επικροτεί τη θέσπιση επαρκών κατώτατων µισθών στα κράτη-µέλη της Ε.Ε., στοχεύοντας στην καταπολέµηση της εργασιακής φτώχειας και εστιάζοντας στο σεβασµό της ισχύουσας εθνικής νοµοθεσίας, των συλλογικών συµβάσεων και το ρόλο των κοινωνικών εταίρων. Οι επαρκείς κατώτατοι µισθοί, η εξάλειψη και η µείωση της εργασιακής φτώχειας αποτελούν σηµαντική συνιστώσα του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών ∆ικαιωµάτων, όπως ανέφερε ο εισηγητής της σχετικής γνωµοδότησης στην ΕΕτΠ.

Τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ε.Ε., οι εργαζόµενοι θα πρέπει όχι µόνο να αµείβονται σωστά, αλλά και να έχουν µια αξιοπρεπή ζωή, τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους. Η παροχή ικανοποιητικών κατώτατων µισθών για τους εργαζοµένους αποτελεί υποχρέωση των εργοδοτών, για διασφάλιση της αποδοτικότητας και συνεισφοράς στην κοινωνία.

Τον Νοέµβριο του 2017 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο και η Επιτροπή διακήρυξαν τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών ∆ικαιωµάτων µε στόχο τη διασφάλιση επαρκών ελάχιστων µισθών και καθορισµό τους µε διαφάνεια, ζητώντας την εφαρµογή σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η ίδια η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επεσήµανε σε οµιλία της (Σεπτέµβριος 2020) ότι για µεγάλο αριθµό Ευρωπαίων πολιτών οι αποδοχές τους δεν επαρκούν στηρίζοντας τη θέσπιση κατώτατων µισθών.

Σε αρκετά κράτη-µέλη της Ε.Ε. εξακολουθούν να υπάρχουν χαµηλοί µισθοί χωρίς οι εργαζόµενοι να απολαµβάνουν αυξήσεις µισθών, βιώνοντας έτσι φτώχεια και µισθολογική ανισότητα. Σύµφωνα µε έκθεση της Eurostat, µέχρι τις αρχές του 2020 κατώτατο µισθό είχαν 21 από τα 27 κράτη-µέλη. Ο µηνιαίος κατώτατος µισθός κυµαίνεται από €286 στη Βουλγαρία µέχρι €2.071 περίπου στο Λουξεµβούργο.

Η Κύπρος είναι ένα από τα 6 κράτη-µέλη χωρίς καθορισµένο κατώτατο µισθό, εξαιρουµένων κάποιων κλάδων εργασίας που καλύπτονται από εταιρικές συλλογικές συµβάσεις, όπως οι βοηθοί πωλήσεων, γραφείς, βοηθοί σε εκπαιδευτήρια, καθαριστές, φροντιστές κ.ά.  Ο µηνιαίος µισθός αυτών των εργασιακών οµάδων ορίζεται στα €870 και αυξάνεται σε €924 µετά από έξι µήνες υπηρεσίας.

Τόσο στην Κύπρο όσο και στα υπόλοιπα κράτη-µέλη της Ε.Ε. δεν λαµβάνονται υπόψιν η αύξηση των φόρων, τα καθηµερινά έξοδα διατροφής, στέγασης, ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης κ.ο.κ. Οι εργαζόµενοι όµως, θα πρέπει να έχουν µια αξιοπρεπή ζωή και εκτός του χώρου εργασίας, στην κοινωνία και στην προσωπική τους ζωή, όπως επεσήµανε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, Νίκολας Σµιτ, στην Εφηµερίδα των Συντακτών.

Η θέσπιση αλλά και η προστασία του κατώτατου µισθού, ιδιαίτερα στη µετά πανδηµία εποχή, επιβάλλεται, στηρίζοντας έτσι τους εργαζοµένους στους τοµείς που πλήγηκαν περισσότερο από την υγειονομική-οικονοµική κρίση, όπως το λιανικό εµπόριο και η τουριστική βιοµηχανία. Η εφαρµογή των συλλογικών συµβάσεων και ο διάλογος µε τους κοινωνικούς εταίρους µπορούν να διασφαλίσουν στους εργαζοµένους καλές συνθήκες διαβίωσης, µειώνοντας έτσι τη φτώχεια και τη µισθολογική ανισότητα µεταξύ των φύλων.

Οι φορολογίες, οι κοινωνικές παροχές, το κόστος ζωής, η στέγαση, οι τιµές των αγαθών πρώτης ανάγκης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και γι’ αυτό οι µισθοί είναι διαφορετικοί στην Ε.Ε. Η παράγραφος 6 του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών ∆ικαιωµάτων µιλάει ξεκάθαρα για αποτροπή της φτώχειας των εργαζοµένων, ενώ σύµφωνα µε εκτιµήσεις της ΕΕτΠ περίπου ένας στους έξι εργαζοµένους είναι χαµηλόµισθος.

Η µισθολογική ανισότητα, η ανεργία, η εργασιακή εκµετάλλευση και η άσχηµη οικονοµική κατάσταση των εργαζοµένων, αποτελούν κατάλοιπα της οικονοµικής κρίσης, αλλά και της άρνησης κάποιων κρατών-µελών να διασφαλίσουν βασικά εργασιακά δικαιώµατα των χαµηλόµισθων εργαζοµένων βυθίζοντάς τους έτσι στην εργασιακή φτώχεια.

*∆ήµαρχος ∆ερύνειας