Κατώτατος Μισθός: Ναι, αλλά πώς;

Της Σωτηρούλλας Χαραλάμπους*

 

Το γεγονός ότι στο τραπέζι του τριµερούς κοινωνικού διαλόγου ξεκίνησε η συζήτηση για εισαγωγή κατώτατου µισθού είναι µια σηµαντική εξέλιξη για τους εργαζόµενους. Εξέλιξη που ήρθε ως αποτέλεσµα της έντονης πολιτικής και κοινωνικής πίεσης που ασκήθηκε στην κυβέρνηση για λήψη µέτρων που να επαναρρυθµίζουν την αγορά εργασίας και να σµικρύνουν τις κοινωνικές και οικονοµικές ανισότητες, οι οποίες διευρύνθηκαν δραµατικά ως αποτέλεσµα των πολιτικών που ακολουθήθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Με βάση στοιχεία της Έκθεσης του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου για την Οικονοµία και την Απασχόληση, οι µισθωτοί καρπώνονται σήµερα εισοδηµατικό µερίδιο µικρότερο από την προ 2013 περίοδο κατά περίπου 9,5 εκατοστιαίες µονάδες. Παρά τον θετικό ρυθµό ανάπτυξης της οικονοµίας από το 2015 µέχρι το 2019 και παρά τη µείωση της ανεργίας, οι µισθοί είχαν µικρές µόνο αυξήσεις.

Αυτό συµβαίνει γιατί, παρά το ότι στις επιχειρήσεις και στους κλάδους όπου λειτουργούν συλλογικές συµβάσεις εργασίας, µε τους αγώνες των εργαζοµένων, σταδιακά επανέρχονται µισθοί και ωφελήµατα που είχαν µειωθεί την περίοδο της κρίσης, η απορρύθµιση της εργασίας που έχει επισυµβεί τα τελευταία χρόνια είναι πολύ βαθιά.

Αυτό οφείλεται σε δύο βασικά αίτια:

Πρώτο, ενώ συζητούνται και συµφωνούνται κλαδικές συλλογικές συµβάσεις, οι οποίες καθορίζουν µεταξύ άλλων και κατώτατους µισθούς πρόσληψης, µεγάλος αριθµός εργοδοτών σε τοµείς που καλύπτουν οι συµβάσεις δεν τις εφαρµόζουν, προσλαµβάνουν εργαζόµενους µε προσωπικά συµβόλαια, µε µισθούς χαµηλότερους.

∆εύτερο, έχει µεγαλώσει σηµαντικά ως αποτέλεσµα της ανασφάλειας, των πιέσεων των εργοδοτών, της αλλαγής στο µοντέλο της οικονοµίας, το κοµµάτι των εργαζοµένων που δεν έχουν ρυθµισµένους όρους απασχόλησης µε συλλογικές συµβάσεις εργασίας.

Στο έγγραφο διαβούλευσης, που δηµοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2020, αναφορικά µε την πιθανή ανάληψη δράσης από την Ε.Ε. για δίκαιους µίνιµουµ µισθούς, αναφέρεται ότι το ποσοστό των εργαζοµένων της Κύπρου, των οποίων οι κατώτατοι µισθοί δεν διαµορφώνονται µέσα από συλλογική διαπραγµάτευση, ανέρχεται στο 55%. Στο ίδιο έγγραφο σηµειώνεται ότι η Κύπρος είχε µια από τις µεγαλύτερες µειώσεις στο εύρος κάλυψης των εργαζοµένων από συλλογικές συµβάσεις.

Λογικά και δίκαια λοιπόν τίθεται από τους εργαζόµενους η ανάγκη για ρυθµίσεις που να κατοχυρώνουν ελάχιστα βασικά δικαιώµατα για όλους. Το ερώτηµα είναι πώς θα γίνει αυτό µε τρόπο που θα ωφελήσει όλους τους εργαζόµενους και ταυτόχρονα θα ενισχύει και θα διευρύνει το εύρος των συλλογικών συµβάσεων. Αυτοί οι δυο παράµετροι είναι και η βασική κατεύθυνση που δίνεται µέσα από την πρόταση οδηγία της Ε.Ε. για τον καθορισµό επαρκών και αξιοπρεπών µισθών.

Η ΠΕΟ έχει καθαρή θέση και προσανατολισµό. Χρειαζόµαστε θεσµοθετηµένο µηχανισµό, ο οποίος µέσα από τριµερή διαπραγµάτευση θα καταλήγει σε κατώτατο µισθό και άλλους βασικούς όρους απασχόλησης για όσους εργαζόµενους δεν καλύπτονται από κλαδική ή επιχειρησιακή σύµβαση εργασίας.

Ταυτόχρονα, χρειάζονται και ρυθµίσεις που να κατοχυρώνουν ότι εκεί και όπου υπάρχουν κλαδικές συλλογικές συµβάσεις κατώτατος µισθός είναι ο µισθός της σύµβασης.

Χωρίς αυτή τη διασφάλιση και διασύνδεση, ένας ισοπεδωτικός κατώτατος µισθός, απεξαρτηµένος από τους συµφωνηµένους κατώτατους µισθούς των κλαδικών συλλογικών συµβάσεων, σταδιακά θα οδηγήσει σε υπόσκαψη των συλλογικών συµβάσεων.

Αυτό δεν είναι ένα υποθετικό σενάριο. Νοµοθετείται αύριο κατώτατος µισθός σε Χ ύψος και η κλαδική συλλογική σύµβαση για τους εργαζόµενους στις οικοδοµές προβλέπει κατώτατο µισθό Χ+. Αν δεν κατοχυρωθεί ότι κατώτατος µισθός για τους εργαζόµενους αυτού του τοµέα είναι αυτός της σύµβασης, ποιος θα εµποδίσει έναν εργοδότη στην οικοδοµική βιοµηχανία να πληρώνει τον νοµοθετηµένο κατώτατο µισθό περιβάλλοντάς τον µάλιστα και µε το τεκµήριο της «νοµιµότητας»;

Η ΠΕΟ εδώ και χρόνια ξεκίνησε αγώνες µε κύριο στόχο την επαναρρύθµιση της εργασίας, την αποκατάσταση µιας κοινωνικά αποδεκτής ισορροπίας. Σ’ αυτή την προσπάθεια είχαµε αποτελέσµατα: πετύχαµε την κατοχύρωση ελάχιστων µισθών µε διάταγµα στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία, την ψήφιση νόµου που διασφαλίζει ότι όλοι οι εργαζόµενοι στην οικοδοµική βιοµηχανία θα απολαµβάνουν όρους απασχόλησης, όπως είναι συµφωνηµένοι στη συλλογική σύµβαση του κλάδου.

Η συζήτηση που ξεκίνησε είναι καθοριστική για την πορεία που θα πάρουν τα πράγµατα για τον κόσµο της εργασίας σήµερα αλλά και αύριο. Το κεντρικό ζητούµενο για µας είναι συνολική ρύθµιση, ρύθµιση που θα ενισχύει τη συλλογική διαπραγµάτευση και τη συλλογική σύµβαση, ως µηχανισµός διαµόρφωσης µισθών και βασικών όρων απασχόλησης. Αυτά είναι ζητήµατα πάνω στα οποία το επόµενο διάστηµα θα αναµετρηθούµε όλοι.

* Αναπληρώτρια Γενική Γραµµατέας ΠΕΟ