Κατώτατος μισθός στην Ευρώπη και στην Κύπρο

Η ΠΕΟ διεκδικεί όχι µόνο τη θέσπιση κατώτατου µισθού, αλλά και την καθιέρωση ευρύτερων ελάχιστων δικαιωµάτων των εργαζοµένων και ιδιαίτερα τη νοµοθετική υποχρέωση των εργοδοτών να εφαρµόζουν τις συλλογικές συµβάσεις εκεί και όπου υπάρχουν.

 

Ένα φαινόµενο που πλήττει ολοένα και µεγαλύτερο µέρος εργαζοµένων στα κράτη-μέλη (ΚΜ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι η εργασιακή φτώχεια. Είναι πλέον εµφανές ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ενώ εργάζονται βρίσκονται στο όριο της φτώχειας ή ακόµα και κάτω από αυτό. Σύµφωνα µε τον κ. Νικολά Σµοτ, Ευρωπαίο Επίτροπο Απασχόλησης και Κοινωνικών ∆ικαιωµάτων, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 10% των εργαζοµένων.

Πτυχή της συγκεκριµένης συζήτησης είναι και αυτή που αναπτύσσεται το διάστηµα αυτό και αφορά τη θέσπιση κατώτατου µισθού στην ΕΕ. Πιο συγκεκριµένα, όταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανέλαβε καθήκοντα στα τέλη του 2019, υποσχέθηκε να παρουσιάσει µια νοµική πράξη που θα διασφαλίζει ότι οι εργαζόµενοι στην ΕΕ θα µπορούν να προστατεύονται µε ένα δίκαιο κατώτατο µισθό. Έτσι τον Φεβρουάριο του 2020 ξεκίνησε η διαβούλευση µεταξύ των κοινωνικών εταίρων και τον Οκτώβριο του 2020 η Επιτροπή δηµοσίευσε οδηγία για επαρκείς ελάχιστους µισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόταση της Επιτροπής θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συµβούλιο για έγκριση. Αφού εκδοθεί, τα ΚΜ θα έχουν περιθώριο δύο χρόνων για να τη µεταφέρουν σε εθνικό επίπεδο. Αξίζει να πούµε ότι η 6η αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωµάτων, ο οποίος διακηρύχθηκε τον Νοέµβριο του 2020 αναφέρεται στο δικαίωµα για επαρκείς ελάχιστες αποδοχές.

Τα στατιστικά του κατώτατου

Η µισθολογική κατάσταση στην ΕΕ διαφέρει από ΚΜ σε ΚΜ. Σε έκθεση της Eurostat σηµειώνεται ότι µέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2020 κατώτατο µισθό είχαν τα 21 από τα 27 ΚΜ. Γεωγραφικά ο κατώτατος µισθός εντοπίζεται ως τάση στην ανατολική ΕΕ κάτω από τα 600 ευρώ και πάνω από τα 1.500 ευρώ στη βορειοδυτική ΕΕ. Σε γενικές γραµµές, σε σχέση µε τους κατώτατους µισθούς, η έρευνα χωρίζει τα ΚΜ σε 3 κατηγορίες. Αυτά που ο µηνιαίος κατώτατος µισθός φτάνει ως 500 ευρώ, κυρίως ΚΜ της ανατολικής ΕΕ (10 ΚΜ), αυτά που κυµαίνεται από 500 ως 1.000, κατά κύριο λόγο στο νότο της ΕΕ (5 ΚΜ) και σε αυτά όπου είναι πάνω από 1.000 ευρώ (6 ΚΜ).

Σε άλλη έρευνα που δηµοσιεύθηκε το 2019 και καταπιανόταν µε το ίδιο ζήτηµα, ο κατώτατος µισθός κυµαινόταν από 286 ως 2.071 ευρώ, σε Βουλγαρία και Λουξεµβούργο αντίστοιχα. Σε οκτώ χώρες ο κατώτατος µισθός βρίσκεται πάνω από 1.000 ευρώ και σε τέσσερις κάτω από 500.

Στηριγµένοι στην έρευνα του 2019 µπορούµε να καταλήξουµε στο συµπέρασµα ότι οι φορολογίες και οι κοινωνικές παροχές παίζουν καθοριστικό ρόλο για την πραγµατική αξία των µισθών. αλλά και των αυξήσεών τους. Πολλές φορές θέτουν τις αυξήσεις ως κενές περιεχοµένου ή τουλάχιστον ελάχιστα αισθητές για τους εργαζοµένους. Για παράδειγµα, στη Λιθουανία, που είχε τη µεγαλύτερη ονοµαστική αύξηση σύµφωνα µε τις στατιστικές (πάνω από 100% το 2019 σε σύγκριση µε το 2010), αλλά µε παράλληλη αύξηση φορολογιών που στην τελική περιόριζε την αύξηση µόνο γύρω στο 7,5%. Η σηµαντικότερη αύξηση στην ΕΕ έγινε στην Ισπανία. Από το 2010 µέχρι το 2019, αφού προηγήθηκε µείωση το 2015, έγιναν αυξήσεις γύρω στο 30%, περίπου στα 222 ευρώ αύξηση.

Επίσης, σηµαντικό είναι το γεγονός ότι ακόµα και σε χώρες µε καθορισµένο κατώτατο µισθό υπάρχουν οµάδες εργαζοµένων που δεν καλύπτονται -κυρίως αυτές των νέων και εποχιακών εργαζοµένων. Ακόµη πολλές χώρες κατηγοριοποιούν τον κατώτατο µισθό, βάσει της ηλικίας, ειδίκευσης, προσόντων κ.λπ. Έτσι παρατηρείται το φαινόµενο παρ’ όλο που υπάρχει ο κατώτατος µισθός, οµάδες ανθρώπων να παίρνουν µέρος του ή να αποκλείονται.

Η Κύπρος είναι ένα από τα 6 ΚΜ χωρίς καθορισµένο κατώτατο µισθό. Παρ’ όλο που από το 2013-2017 σηµειώθηκαν γενικές περικοπές των µισθών και λόγω έλλειψης δεδοµένων δεν µπορούµε να εξάγουµε ακριβή συµπεράσµατα, εντούτοις φαίνεται ότι ο κατώτατος µισθός βρίσκεται κάτω από το 50% του µέσου µισθού της ΕΕ.

Στη χώρα µας κάποιοι κλάδοι εργασίας καλύπτονται από τοµεακές ή εταιρικές συλλογικές συµβάσεις, παράλληλα µε έναν αυξανόµενο αριθµό εργαζοµένων που µένει εκτός. Οι κατώτατοι µισθοί που καλύπτονται είναι αυτοί για τους βοηθούς πωλήσεων καταστηµάτων, τους γραφείς, τους βοηθούς παιδικής µέριµνας σε βρεφονηπιακούς σταθµούς, τους βοηθούς παιδικής µέριµνας στα νηπιαγωγεία, τους βοηθούς δασκάλων, τους βοηθούς υγειονοµικής περίθαλψης, τους καθαριστές και τους φροντιστές των ιδιωτικών κλινικών και των νοσοκοµείων. Για αυτές τις οµάδες ορίζεται ένας ελάχιστος µηνιαίος µισθός των €870, ο οποίος αυξάνεται σε €924 µετά την ολοκλήρωση των έξι µηνών υπηρεσίας. Οι ελάχιστοι µισθοί ισχύουν και για τους ιδιωτικούς φρουρούς (ωριαία τιµή €4,90, αυξηµένη σε €5,20 µετά από έξι µήνες), καθώς και για καθαριστές γραφείων και εταιρικών χώρων (που καθορίζονται σε €4,55 και €4,84 αντίστοιχα).

Σε πίνακα µε τις ετήσιες µεικτές και καθαρές απολαβές των εργαζόµενων µε ελάχιστο µισθό (συµπεριλαµβανοµένης της Αγγλίας και Νορβηγίας) η Κύπρος βρίσκεται στην 25η θέση µε 10.440 και 9.573 αντίστοιχα και µε φόρους και κοινωνικές παροχές στο 8,30% του ποσοστού του µισθού. Στους φόρους αυτούς δεν υπολογίζονται τα άλλα κόστη ζωής που συνεχώς αυξάνονται τόσο στην Κύπρο όσο και στην υπόλοιπη ΕΕ, όπως η στέγαση.

Η ευρωπαϊκή οδηγία 

Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η Επιτροπή δεν έχει το δικαίωµα παρέµβασης ή νοµοθέτησης σχετικά µε τις πολιτικές µισθών των ΚΜ. Εποµένως, ο σκοπός δεν είναι να καθοριστεί ένα ευρωπαϊκός κατώτατος µισθός, άποψη µε την οποία η Αριστερά διαφωνεί στη βάση του ότι οι συνθήκες διαβίωσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά η θεσµοθέτηση δέσµης κριτηρίων που θα εξασφαλίζουν έναν αξιοπρεπή µισθό σε κάθε εργαζόµενο. Θετικό στοιχείο είναι ο ρόλος που δίνεται στους κοινωνικούς εταίρους στις συλλογικές διαπραγµατεύσεις για τον καθορισµό των κριτηρίων και η προώθηση των συλλογικών συµβάσεων.

Βασική θέση της GUE/NGL είναι η οδηγία να ενσωµατώνει τα µίνιµουµ κριτήρια για έναν αξιοπρεπή µισθό. Ακόµη, είναι πολύ σηµαντικό να επιλύονται διαχρονικές κοινωνικές ανισότητες όπως το µισθολογικό χάσµα µεταξύ των φύλων. Με τον τρόπο αυτό θα αναγκάζονται τα ΚΜ των οποίων το σύστηµα είναι υποδεέστερο να το βελτιώνουν. Την ίδια ώρα όµως να µην µπορεί να αξιοποιηθεί από µερίδα του κεφαλαίου σε χώρες µε υψηλότερους µισθούς και ανεπτυγµένα δικαιώµατα για να επιτεθούν σε αυτά.

Ενάντια στον καθορισµό κατώτατου µισθού βρίσκονται οι εργοδότες, αφού θεωρούν ότι παρεµβαίνει στην ανταγωνιστικότητα, και η ∆ανία και η Σουηδία αφού έχουν ήδη, συγκριτικά, αξιοπρεπείς µισθούς.

Στην Κύπρο η κυβέρνηση Αναστασιάδη – ∆ΗΣΥ, θέλοντας να αποφύγει τη συζήτηση, θέτει την προϋπόθεση να υπάρξουν συνθήκες απασχόλησης για να την επαναφέρουν. Στο ίδιο µήκος κύµατος βρίσκονται ΟΕΒ και ΚΕΒΕ. Είναι γνωστό και στον πιο αφελή ότι η προστασία των µισθών των εργαζοµένων είναι απαραίτητη σε περιόδους ανεργίας, όπου η διαπραγµατευτική τους δύναµη υποχωρεί και όχι σε περιόδους πλήρους απασχόλησης όπου ενισχύεται η θέση τους.

Η ΠΕΟ αγωνίζεται όχι µόνο για θέσπιση κατώτατου µισθού, αλλά και για την καθιέρωση ευρύτερων ελάχιστων δικαιωµάτων των εργαζοµένων. Πιο συγκεκριµένα εκεί και όπου υπάρχουν οι συλλογικές συµβάσεις να υποχρεώνονται µε νόµο οι εργοδότες να τις εφαρµόζουν. Εκεί που δεν υπάρχουν συµβάσεις να δηµιουργηθεί µηχανισµός µε τη συµµετοχή των κοινωνικών εταίρων που θα καταλήγουν σε κατώτατους µισθούς που θα είναι και νοµοθετικά υποχρεωτικοί.

GUE/NGL: Εξάλειψη της εργασιακής φτώχειας

 

Η Οµάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/Βόρειας Πράσινης Αριστεράς (GUE/NGL) αγωνίζεται µε συνέπεια για την πραγµατική εξάλειψη της εργασιακής φτώχειας µέσα από πολιτικές που θα έχουν στο επίκεντρο τον εργαζόµενο και όχι την αγορά. Στο πλαίσιο της συζήτησης της Οδηγίας αυτής, η ευρωβουλευτής, µέλος της GUE/NGL, Οzlem Demirel δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η ΕΕ είναι µια από τις πλουσιότερες περιοχές στον κόσµο. Ωστόσο, 95 εκατοµµύρια Ευρωπαίοι ζουν σε κίνδυνο φτώχειας. Και µόνο για αυτόν το λόγο χρειάζεται να δράσουµε άµεσα για να διασφαλίσουµε µια ζωή απαλλαγµένη από τη φτώχεια για όλους. Σε ολόκληρη την Ευρώπη χρειάζεται η θεσµοθέτηση ελάχιστων κοινωνικών προτύπων και ισχυρών συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης. Χρειαζόµαστε µισθούς και εισοδήµατα που θα επιτρέπουν µια αξιοπρεπή διαβίωση. ∆εν πρέπει να επιτρέψουµε στα οικονοµικά συµφέροντα να υπερισχύσουν της κοινωνικής προστασίας».