Κλέλια Βασιλείου στη «Χ»: Υπάρχει συρρίκνωση των βιότοπων εξαιτίας πολλών παραγόντων

Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοΐζου

Στο ευρύτερο πλανητικό πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής ή κρίσης, τα κράτη έχουν τη δική τους ευθύνη ως προς την εναρμόνισή τους με τις οδηγίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ενώ σημαντικός παράγοντας είναι το γενικότερο πνεύμα τής εκάστοτε κοινωνίας να σέβεται και κυρίως να προσέχει το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η Κύπρος χωλαίνει τα τελευταία χρόνια σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα -καθώς το επίκαιρο και πάλι ζήτημα του Ακάμα αναδεικνύεται ανάγλυφα- με κυριότερο την ανακολουθία μεταξύ οδηγιών και της τήρησης αυτών. Οι μηχανισμοί ελέγχου, οι Υπηρεσίες και κατ’ επέκταση το κεντρικό κράτος οφείλουν να επανεξετάσουν με σοβαρότητα και διαφάνεια οτιδήποτε σχετίζεται με την προστασία του περιβάλλοντος, αφού πράγματι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και απειλεί την ύπαρξή μας καθημερινά. Μία απειλή, για την οποία ευθύνεται ο άνθρωπος.

Σε ποιο σημείο βρίσκεται η Κύ­προς αναφορικά με την εναρμό­νισή της με τις οδηγίες της ΕΕ σχετικά με το περιβάλλον; Σε ποιο βαθμό ως κράτος και ως κοινωνία τηρούμε τους περιβαλ­λοντικούς κανόνες;

Θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο στο οποίο συνει­δητοποιούμε την κρισιμότητα των στιγμών που διάγει ο πλανήτης και πως όλοι μας οφείλουμε να εντεί­νουμε τις προσπάθειές μας για την παγκόσμια αυτή συστράτευση.

Η Κύπρος βρίσκεται για πρώτη φορά ως κράτος στη θέση να υλο­ποιεί οριζόντιες στρατηγικές που αφορούν το περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο εμπλέκονται όλα τα αρμό­δια Υπουργεία και Υπηρεσίες. Πλέ­ον, η λέξη περιβάλλον αφορά όχι μόνο το Υπουργείο Περιβάλλοντος, αλλά και το Μεταφορών, το Εσωτε­ρικών, το Δικαιοσύνης, οπωσδήποτε το Υπουργείο Ενέργειας, βεβαιότατα το Υφυπουργείο Τουρισμού, το Και­νοτομίας άμεσα, αλλά και έμμεσα όλα τα άλλα.

Τόσο τα Ταμεία Συνοχής, το Πρό­γραμμα Θάλεια, αλλά και ο σχε­διασμός που έγινε για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αφι­ερώνουν άμεσα πέραν του 50% των πόρων τους σε Πράσινες Δράσεις. Και το υπόλοιπο 50% όμως πρέπει να συμμορφώνεται με τις υπόλοιπες κατοχυρώσεις μείωσης του περιβαλ­λοντικού αντίκτυπου κάθε δράσης.

Σε ό,τι αφορά τους βιότοπους, συμμερίζεστε την ανησυχία ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρεί­ται συρρίκνωσή τους;

Καταρχάς θα πρέπει να αντιλη­φθούμε τι πραγματικά σημαίνει η λέξη βιότοπος. Βιότοπος είναι και ο Πεδιαίος, βιότοπος και η ύπαιθρος και κάθε τεμάχιο το οποίο παραμένει διαθέσιμο για την παροχή ζωής κάθε μορφής φυτού ή ζώου που και εκεί­νο με τη σειρά του συμβάλλει στην υποστήριξη της βιοποικιλότητας, άρα και των οικοσυστημικών υπηρε­σιών που προσδιορίζουν τις βασικές μας ανάγκες: Καθαρή γη, καθαρό αέρα και καθαρό νερό.

Χωρίς την αλληλεπίδραση των τριών αυτών παραγόντων ο μηχα­νισμός που αφορά ακόμα και την προστασία και ευημερία της ζωής των ανθρώπων δεν υπάρχει.

Έχετε δίκιο ότι τις τελευταίες δε­καετίες παρατηρείται συρρίκνωση των βιοτόπων και αυτό συμβαίνει και εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής την οποία όμως η ανθρώπινη δρα­στηριότητα μετέτρεψε σε κρίση. Όλα τα αρνητικά «υπέρ» των αναγκών μας έχουν δημιουργήσει αυτό το έλλειμμα ή την προσβολή καλύτερα των Οικοσυστημικών Υπηρεσιών μέσω της συρρίκνωσης των βιοτό­πων.

Σε ό,τι αφορά την προστασία των βιοτόπων, αναλογιζόμενοι και όσα έχουν ήδη λεχθεί, θεωρείτε ότι υπάρχει στην Κύπρο ο απα­ραίτητος ελεγκτικός μηχανισμός ή μηχανισμοί;

Οι μηχανισμοί βεβαίως και υπάρ­χουν, όμως έχει εντοπιστεί η ανάγκη να γίνει μετατροπή του μηχανισμού εποπτείας σε ενιαίο κεφάλαιο διαχεί­ρισης. Μέσω αρκετών προσπαθειών συνεργασίας μεταξύ των Υπηρεσιών της Δημοκρατίας λήφθηκε η από­φαση δημιουργίας της Γενικής Διεύ­θυνσης Περιβάλλοντος και μέσα σε αυτό το πλαίσιο γίνεται προσπάθεια να ενισχυθεί ακριβώς αυτή η ανά­γκη.

Τόσο η Στρατηγική για την Απο­κατάσταση της Βιοποικιλότητας, όσο και η Νομοθεσία για την Προστασία της Φύσης, λειτουργούν καταλυτι­κά. Γεγονός παραμένει ότι θα πρέπει και ως πολίτες να αντιληφθούμε ότι ο μικρόκοσμός μας είναι αυτός που δημιουργεί και συμβάλλει στη με­γάλη εικόνα και πως θα πρέπει ο καθένας μας να γίνει κοινωνός και συμμέτοχος σε αυτή την αναγκαία μετάβαση.

Πιο συγκεκριμένα για τους υδρο­βιότοπους… Ποιες είναι εκείνες οι πρακτικές που αντιτίθενται στην προστασία τους;

Οι πρακτικές είναι πολυπαρα­γοντικές. Η κλιματική κρίση φέρνει μαζί της πολλές αλλαγές, τις οποίες οφείλουμε να προσμετρούμε και τα­κτικά να αναθεωρούμε και να ανα­προσαρμόζουμε.

Για παράδειγμα σε αρκετές πε­ριπτώσεις καταγράφονται παρα­δοσιακές πρακτικές ως θέσφατο, ενώ πλέον μπορεί να δημιουργούν αλυσιδωτές συνέπειες τις οποίες αγνοούμε. Για παράδειγμα η προγε­νέστερη ή ακόμα και μέχρι σήμερα παρουσία σκοπευτηρίων ή κυνηγε­τικών περιοχών κοντά σε υδροβιό­τοπους συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό αρνητικά στην αξιοποίηση των χώ­ρων από πολλά και διαφορετικά ήδη πτηνών που χρησιμοποιούν τους συ­γκεκριμένους χώρους είτε για σίτιση, είτε για αναπαραγωγή, είτε ακόμα και ως μεταναστευτικό σταθμό στα μεγάλα τους ταξίδια από την Αφρική στην Ευρώπη και αντίστροφα.

Σε άλλες περιπτώσεις οι υδροβιό­τοποι προσβάλλονται και από το εξω­τερικό περιβάλλον τους και εκεί είναι που χρειάζεται προσοχή: Δεν αρκεί δηλαδή να φροντίζουμε μια περιοχή μόνο στα όρια της προστατευόμενης ζώνης, αλλά να έχουμε και ελεγ­χόμενο το εξωτερικό περιβάλλον, το οποίο δύναται να τις επηρεάσει: π.χ. ρύπους, λύματα, απόβλητα κ.ο.κ.

Δραστηριότητες όπως παράνομες λατομεύσεις, παράνομες αποθέσεις σκουπιδιών, λαθροκυνήγι, οδήγηση οχημάτων εκτός δρόμων, συμπλη­ρώνουν όλα όσα θα πρέπει να απο­τρέπουμε.

Τα τελευταία χρόνια έγιναν και γίνονται τεράστιες προσπάθειες προ­στασίας, ανάδειξης και αποκατάστα­σης των υδροβιοτόπων στην Κύπρο. Οφείλουμε, όμως, να αξιολογούμε συνεχώς και να αναθεωρούμε όταν χρειάζεται τις υφιστάμενες πρακτι­κές.

Επιτακτική ανάγκη η συλλειτουργία των διάσπαρτων Υπηρεσιών

Σε επίπεδο κράτους, και κυρί­ως Υπηρεσιών, τι πρέπει να γί­νει έτσι ώστε να είμαστε σε ένα καλό επίπεδο ως προς την προ­στασία του περιβάλλοντος;

Αυτό που εντοπίσαμε και αντιμε­τωπίζουμε είναι το διαμελισμό των περιβαλλοντικών νομοθεσιών σε πολλά διαφορετικά Τμήματα, Υπη­ρεσίες, Υπουργεία.

Τα τελευταία χρόνια έγινε, γίνε­ται και θα γίνει ακόμα πιο εντατική προσπάθεια για τη συλλειτουργία όλων αυτών των Υπηρεσιών σε ωφελιμότερα αποτελέσματα και αυτό ακριβώς επιδιώκεται μέσω της σύστασης της νέας Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος.

Επιπλέον, βλέπουμε δείγματα γραφής που αφορούν τον εντο­πισμό των ιδιαιτεροτήτων της Κύ­πρου ως μικρού νησιωτικού κρά­τους και την ανάλογη διεκδίκηση ή ακόμα και διαφοροποίηση της χώρας μας επί των Γενικών Κατευ­θύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτρο­πής.

Για παράδειγμα, η πρόσφατη διεκδίκηση της Κύπρου μέσω του Υπουργού Μεταφορών της επιδό­τησης της τιμής του βιώσιμου αε­ροπορικού καύσιμου, εγκρίθηκε λόγω των ιδιαιτεροτήτων της χώ­ρας μας, αφού κρίθηκε ότι η Κύ­προς ως απόλυτα εξαρτώμενη από την αεροπορική κίνηση θα σήκωνε μεγάλο κόστος.

Αυτό, πέραν του ότι αποτε­λεί σπουδαίο δείγμα συνεργασίας μεταξύ πολλών υπηρεσιών και υπουργείων, είναι και μια τεράστια ευκαιρία για τη δημιουργία συνθη­κών παραγωγής βιοκαυσίμων στην Κύπρο, αλλά ακόμα και για την ενί­σχυση της αεροπορικής συνδεσιμό­τητας, αφού πλέον οι «πράσινες» πτήσεις από και προς τη χώρα μας θα επιδοτούνται.