Κλιµατική δικαιοσύνη ΤΩΡΑ!

Την Τρίτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τις συµφωνίες που επιτεύχθηκαν στα τέλη του 2022 µεταξύ των διαπραγµατευτών του και των εκπροσώπων των χωρών ΕΕ όσον αφορά σειρά σηµαντικών νοµοθετικών πράξεων στο πλαίσιο της δέσµης µέτρων για την προσαρµογή στο στόχο του 55% για το 2030. Η δέσµη αυτή, γνωστή και ως «Fit for 55», είναι το σχέδιο µε το οποίο η ΕΕ σκοπεύει να µειώσει τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990, όπως προβλέπεται στην ευρωπαϊκή νοµοθεσία για το κλίµα. Η Ολοµέλεια ενέκρινε, συγκεκριµένα, τα αποτελέσµατα των διαπραγµατεύσεων της ΕΕ για το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας Εκποµπών (ETS) και το Κοινωνικό Ταµείο για το Κλίµα (SCF).

Η µεταρρύθµιση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών (ETS) εγκρίθηκε µε 413 ψήφους υπέρ, 167 κατά και 57 αποχές. Οι νέοι κανόνες περιλαµβάνουν υψηλότερους στόχους για το ETS, καθώς οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου στους τοµείς που καλύπτει θα πρέπει να µειωθούν κατά 62% έως το 2030 σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 2005. Επιπλέον, από το 2026 έως το 2034 θα καταργηθούν σταδιακά τα δωρεάν δικαιώµατα εκποµπών για τις εταιρείες, ενώ θα δηµιουργηθεί ένα ξεχωριστό, καινούργιο ETS ΙΙ για τα καύσιµα που χρησιµοποιούνται στις οδικές µεταφορές και τα κτίρια. Το νέο σύστηµα θα ορίσει συγκεκριµένες τιµές για τις εκποµπές από τους εν λόγω τοµείς το 2027, που µπορεί να τεθούν σε ισχύ από το 2028, αν το ενεργειακό κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό.

Το Κοινοβούλιο ψήφισε επίσης να συµπεριληφθούν στο ETS, για πρώτη φορά, οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου από τη ναυτιλία (µε 500 ψήφους υπέρ, 131 κατά και 11 αποχές), ενώ έδωσε επίσης «πράσινο φως» για την αναθεώρηση του ETS για τις αεροµεταφορές (µε 463 ψήφους υπέρ, 117 κατά και 64 αποχές). Η αναθεώρηση αυτή θα καταργήσει σταδιακά τα δωρεάν δικαιώµατα εκποµπών στον τοµέα των αεροµεταφορών έως το 2026 και θα προωθήσει τη χρήση βιώσιµων αεροπορικών καυσίµων.

Με 487 ψήφους υπέρ, 81 κατά και 75 αποχές, το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης τον νέο µηχανισµό συνοριακής προσαρµογής άνθρακα της ΕΕ (CBAM). Ο µηχανισµός αυτός παρέχει κίνητρα σε τρίτες χώρες να θέσουν υψηλότερους στόχους για το κλίµα, ενώ διασφαλίζει ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται στην ΕΕ, αλλά και παγκοσµίως, δεν θα υπονοµεύονται από τη µετεγκατάσταση της παραγωγής από την ΕΕ σε χώρες µε λιγότερο αυστηρούς κανόνες.

Ο CBAM καλύπτει τον σίδηρο, τον χάλυβα, το τσιµέντο, το αλουµίνιο, τα λιπάσµατα, την ηλεκτρική ενέργεια, το υδρογόνο και, σε ορισµένες περιπτώσεις, τις έµµεσες εκποµπές. Όσοι εισάγουν τέτοια αγαθά θα πρέπει να πληρώνουν τη διαφορά ανάµεσα στην τιµή άνθρακα που καταβλήθηκε στη χώρα παραγωγής και στην τιµή που θα καταβαλλόταν στο ETS, αν το αγαθό είχε παραχθεί στην ΕΕ.

Ο CBAM θα αρχίσει να εφαρµόζεται σταδιακά από το 2026 έως το 2034, παράλληλα µε τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωµάτων στο σύστηµα εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών της ΕΕ.

Αριστερά: Η κλιµατική πολιτική που αγνοεί την κοινωνική δικαιοσύνη είναι ανεύθυνη

Η κλιµατική κρίση, τα χρήµατα και οι εκποµπές είναι όλα στενά συνδεδεµένα. Παρά τις µεγάλες εξαγγελίες, όµως, τα κράτη-µέλη της ΕΕ κατάφεραν µέχρι τώρα να µειώσουν τις εκποµπές µόνο κατά περίπου 30% τα τελευταία 30 χρόνια.

Από το 2027 η ΕΕ θα εισαγάγει ένα δεύτερο σύστηµα εµπορίας εκποµπών για τη θέρµανση κτιρίων και τις οδικές µεταφορές. Η αύξηση των τιµών θα επηρεάσει κυρίως τα άτοµα µε χαµηλό εισόδηµα, αν και στην πράξη τα άτοµα αυτών των στρωµάτων ζουν σχετικά πολύ πιο φιλικά προς το κλίµα από τους πλούσιους. Ένα αποκαλούµενο Κοινωνικό Ταµείο για το Κλίµα µε στόχο την καταπολέµηση της ενεργειακής φτώχειας υποτίθεται ότι θα παρέχει αποζηµίωση.

Η ευρωβουλευτής Silvia Modig (Φινλανδία, Vasemmistoliitto), σκιώδης εισηγήτρια της Αριστεράς για το ETS στην επικεφαλής Περιβαλλοντική Επιτροπή, υπογραµµίζει την ανάγκη καθορισµού και επέκτασης της εµπορίας εκποµπών για την επίτευξη του στόχου µείωσης των εκποµπών το 2030, αλλά προειδοποιεί ότι η επέκτασή του στα κτίρια και τις µεταφορές θα αποτελέσει πρόκληση για την κοινωνική δικαιοσύνη, εξ ου και η ανάγκη για τα κράτη-µέλη να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πολίτες µπορούν να αντεπεξέλθουν.

Προειδοποιώντας να µην υποχρεωθούν τα νοικοκυριά να πληρώσουν για την οικολογική µετάβαση, η ευρωβουλευτής Leila Chaibi (Γαλλία, La France Insoumise), σκιώδης εισηγήτρια της Αριστεράς για το Κοινωνικό Ταµείο Κλίµατος, λέει: «Ακριβώς επειδή κάνετε τη βενζίνη πιο ακριβή, δεν σηµαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα βρουν τις χιλιάδες ευρώ για αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Το Ταµείο Κοινωνικού Κλίµατος είναι απλώς ένα βοήθηµα σε ένα ξύλινο πόδι».

Ο συµπρόεδρος της Αριστεράς, Martin Schirdewan, επικρίνει έντονα την επέκταση του Συστήµατος Εµπορίας Εκποµπών: «Με τη σηµερινή απόφαση, η πλειοψηφία, η οποία έχει χαµηλό αποτύπωµα άνθρακα, θα πληρώσει για την πλούσια και µεγάλη βιοµηχανία µε γιγάντια αποτυπώµατα άνθρακα. Οι πλούσιοι δεν θέλουν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους και οι εταιρείες αρνούνται να παράγουν µε τρόπο φιλικό προς το κλίµα. Απαλλάσσονται από την κοινωνική τους ευθύνη µέσω µικρών πληρωµών τέρψης για να κάνουν το µερίδιό τους στην προστασία του κλίµατος».

Η Οµάδα της Αριστερά τόνισε µε κάθε ευκαιρία στη συζήτηση ότι η κλιµατική πολιτική που παραγνωρίζει την ανάγκη κοινωνικής δικαιοσύνης είναι εξίσου ανεύθυνη µε την άρνηση της ύπαρξης της κλιµατικής αλλαγής και ότι πρέπει να αντιµετωπισθεί τόσο η οικολογική κρίση όσο και οι συστηµικές αδικίες που την επιδεινώνουν.